Zauważalne zróżnicowanie w obrębie gatunku ludzkiego poszczególnych grup ludzi, określane mianem różnicowania rasowego, kształtowało się na przestrzeni wielu lat, jako efekt przystosowania się człowieka do warunków, w jakich przyszło mu żyć. Przejawia się ono w różnicach w budowie ciała, odmiennym zabarwieniu skórnym, odmiennym kształcie oczu, nosa, warg, czaszki, innej budowie i funkcji włosów. Zgodnie z nauką antropologii możemy wyróżnić trzy podstawowe rasy ludzkie: negroidalną, mongoloidalną i europeidalną. Ten podział nawiązuje do zaproponowanego jeszcze w 1817 roku przez Cuviera, który wyróżniał rasę białą, żółtą i czarną, przyjmując za podstawowe kryterium kolor skóry. Obecny podział jest efektem kompromisu naukowego w nazewnictwie ras, a także uwzględnia i pozostałe cechy charakterystyczne dla poszczególnych grup ludzi.
Zauważalna jest tendencja do odchodzenia od klasycznego trójpodziału ras. Obecnie nauka antropologii wyróżnia aż osiem ras podstawowych. I tak, rasa europejska, która jest rasą białą, występująca głownie w Europie, Ameryce, Australii, Części Azji i północnej Afryce. Kolejną rasą jest rasa afrykańska, której wyznacznikiem jest ciemne zabarwienie skórne, włosy wełniste, grube wargi i charakterystyczny, szeroki i spłaszczony nos. Miejscem jej występowania jest Afryka na południe od Sahary. Następnie mamy rasę indonezyjską, która jest podobna do europejskiej z tą różnicą, że ma ciemniejsze zabarwienie skóry, i ciemne, proste włosy. Miejscem jej zamieszkiwania jest Półwysep Indyjski. Dalej mamy rasę australijską, zaliczaną zwykle do rasy czarnej. Odróżnia się jednak od niej tym, że zamiast włosów wełnistych ma faliste i ponadto wydatne łuki brwiowe. Zamieszkuje ona centralną Australię i Tasmanię. Kolejną wyróżnianą grupą jest rasa melanezyjska, która zamieszkuje Nową Gwineę i wyspy Melanezji. Z kolei, rasa mongoloidalna ma ciemniejszy niż rasa europejska kolor skóry o zabarwieniu ciemnego miodu. Jej przedstawiciele mają ciemne i proste włosy, bardzo wydatne i dobrze widoczne kości policzkowe, i tak zwaną fałdę mongolską. Do tej grupy zbliżeni są przedstawiciele rasy amerykańskiej, czyli Indianie. Ostatnią z omawianych jest rasa polinezyjska. Jej przedstawiciele mają jasnobrązową skórę i czarne włosy. Występuje na wyspach Oceanu Spokojnego.
Wyróżniamy także różne pośrednie grupy ludzi, powstałe w wyniku mieszania się ras. Przyczyną tego zjawiska są migracje przedstawicieli poszczególnych ras. Warto zaznaczyć, że blisko połowę mieszkańców świata stanowią mieszańcy. W tej grupie możemy wyróżnić następujące podgrupy: Mulaci, Metysi, Zambosi i Kreole. Mulaci są mieszańcami rasy czarnej i białej. Metysi powstali z pomieszania się rasy białej i Indian. Zambosi są mieszańcami Indian i murzynów. Kreole wywodzą się z rasy białej i są potomkami kolonizatorów z doby wielkich odkryć geograficznych, czyli Hiszpanów, Portugalczyków i Francuzów.
Przeglądając karty historii łatwo nam znaleźć przykłady, kiedy rasa człowieka była przyczyną jego dyskryminacji, niejednokrotnie śmierci. Okres, kiedy niewolnictwo było w pełni legalne, mówiąc o USA, trwał do drugiej połowy XIX wieku. Źródłem dla pozyskiwania niewolników była Afryka, z której wywieziono około 12-15 milionów niewolników. Przykry punktem historii jest eksterminacja Indian, który byli opinii i starali się bronić swojej ziemi. Wiele państw prowadziło politykę apartheidu. Polegała ona na tworzeniu wewnątrz państwa podziałów, których jedynym kryterium były rasa, przekonania religijne czy kulturowe. W Stanach Zjednoczonych polityka tego typu trwała do wojny w Wietnamie, czyli do drugiej połowy XX wieku. Nosiła ona znamiona totalitarne i mimo formalnego zniesienia niewolnictwa i przyznania praw obywatelskich czarnym, dzieliła ona społeczeństwo amerykańskie. W Niemczech okresu II wojny światowej prowadzono najbardziej drastyczną politykę- czystek etnicznych. Miała ona na celu wytępienie pewnych narodowości, tylko i wyłącznie z powodu ich przynależności do danej grupy etnicznej- nie aryjskiej. Skutkowała ona masowymi mordami i tragediami.
Bibliografia:
- "Geografia gospodarki świata". Józef Barbag. Warszawa 1988
- "Geografia". Człowiek gospodarzem przestrzeni geograficznej. T. Krynicka- Tarnacka, G.Wnuk, Z.Wojtkowicz. Toruń 2002
