1. Niżem - nazywamy obszar o obniżonej wartości ciśnienia atmosferycznego, o tendencji malejącej jego wartości do środka obszaru.
  1. Wyżem nazywamy obszar o podwyższonej wartości ciśnienia, tendencja ta utrzymuje się wraz ze zbliżaniem się do centralnej części danego obszaru zwanej centrum wyżu.
  1. Wiatrem - nazywamy ruch mas powietrza atmosferycznego kierunku poziomym, wywołane jest to przez nierównomierny rozkład ciśnienia atmosferycznego na danej wysokości nad pow. Ziemi, wiejącym z wyżu do niżu, o prędkości i kierunku wiatru decydują:
  • siły poziomego gradientu ciśnienia,
  • siła Coriolisa,
  • siły tarcia o powierzchnię Ziemi,
  • siła odśrodkowa w sytuacji kiedy powietrze przemieszcza się po krzywiźnie.

Powstanie wiatru wiąże się ze:

  • zmianami temperatur,
  • zmianami ciśnienia atmosferycznego,
  • ruchem obrotowym Ziemi (na półkuli północnej wiatr odchyla się w prawo, na południowej w lewo - jest to wywołane działaniem siły Coriolisa).
  1. Masą powietrza nazywamy fragment troposfery o szczególnym uwarstwieniu termicznym, wilgotności i innymi cechami nabytymi w wyniku przemieszczania się nad określonym rodzajem powierzchni terenu. Masę powietrza charakteryzuje się w oparciu o cechy fizyczne i geograficzne obszaru zalegania.

Właściwości mas powietrza to:

a) powietrze równikowe: niska wartość ciśnienia atmosferycznego, wysoka temperatura powietrza, wyrównana w ciągu całego roku, wysoka wartość wilgotności bezwzględnej powietrza. Charakterystyczna cecha- codzienne występowanie popołudniowych deszczy zenitalnych.

b) powietrze zwrotnikowe: wysoka wartość ciśnienia atmosferycznego, znaczne dobowe wahania wysokiej wartości temperatury powietrza, niskie i bardzo niskie wartości wilgotności bezwzględnej powietrza, sporadycznie występujące deszcze zenitalne

c) powietrze polarne: niska wartość ciśnienia atmosferycznego, umiarkowana wartość temperatury powietrza o dodatniej lub ujemnej wartości w zależności od określonej pory roku; znaczna i wysoka wartość wilgotności bezwzględnej powietrza - zależny również od pory roku oraz rozmieszczenia lądów i mórz.

d) powietrze arktyczne: wysoka wartość ciśnienia atmosferycznego, niskie w ciągu roku wartości temperatury powietrza, niska wartość wilgotności bezwzględnej powietrza, przeważnie występujące opady śnieżne.

  1. Frontem atmosferycznym - nazywamy granicę przejściową pomiędzy masami powietrza o odmiennych właściwościach fizycznych. W czasie przejścia frontu chłodnego masy zimnego powietrza wsuwają się pod powietrze ciepłe, wznosząc się ku górze. Zjawisku temu towarzyszą chmury burzowe, przynosząc krótkotrwałe, lecz silne opady. W jego wyniku temperatura powietrza ulega obniżeniu a wartość ciśnienia rośnie. W czasie przejścia frontu ciepłego masy powietrza ciepłego, docierające do powierzchni chłodnych mas, wolno wznoszą się ku górze. Zjawisku temu towarzyszy wiele typów chmur, powodując długotrwałe, nawet trwające kilka dni opady.
  1. Fronty planetarne:

a) front arktyczny - oddzielający powietrze arktyczne od mas polarnych

b) front polarny - oddzielający powietrze polarne od mas zwrotnikowych

c) front równikowy - występuje w równikowej strefie zbieżności oddzielając pasaty półkuli północnej i południowej.

  1. Monsunem - nazywamy wiatr sezonowy, występujący zwłaszcza w południowej Azji, północnej Australii, wschodniej Afryce, Monsun letni powstaje, gdy nad nagrzanym lądem powstaje ośrodek niskiego ciśnienia, a nad oceanem powstaje ośrodek wysokiego ciśnienia. Wtedy też masy wilgotnego powietrza z wyżu przemieszczają się nad ląd - występują też gwałtowne i obfite opady. Monsun zimowy powstaje w zimnej porze roku, gdy nad lądem tworzy się ośrodek wysokiego ciśnienia a nad oceanem ośrodek niskiego ciśnienia. Wtedy to znad wyżu nad kontynentem napływa nad ocean mas chłodnego, suchego powietrza powodując długotrwałe i uciążliwe susze.
  1. Pasatami - nazywamy wiatry powstałe w wyniku różnicy ciśnień atmosferycznych pomiędzy strefami dwóch wyżów nad zwrotnikami a okołorównikowym pasem niskiego ciśnienia atmosferycznego - powoduje to stały, o znacznej sile ruch powietrza atmosferycznego w kierunku od zwrotników ku równikowi. Działa na niego siła Coriolisa odchylając kierunek wiatru ku zachodowi. Występujące pasaty na półkuli północnej wieją z kierunku północnego na wschód, na półkuli południowej z kierunku południowego na wschód.
  1. Bryzą - nazywamy wiatr o charakterze lokalnym. Powstaje on w wyniku niejednakowego nagrzewania się w czasie doby lądu i oceanu. Bryza dzienna występuje za dnia, gdy powietrze znad nagrzanych szybciej obszarów lądowych ulega wznoszeniu się nad gruntem, wstępujący ruch mas ciepłego powietrza wywołuje różnice ciśnień pozwalającą na napływ nad ląd chłodnych mas powietrza znad powierzchni wody. Bryza nocna przebiega po zachodzie słońca, gdy woda ochładzająca się znacznie wolniej niż ląd, wspomaga napływ ciepłego powietrze znad. Powietrze to szybko ochładza się nad lądem wiejąc powraca nad powierzchnie wody.
  1. Wiatrem dolinnym - nazywamy dzienną, ciepłą masę powietrza, przemieszczającą się do góry z nagrzanych w przeciągu dnia den dolin.
  1. Wiatrem górskim - nazywamy nocny ruch mas powietrza, wiejący ku dolinom, powietrze na zboczach dolin w szybkim tempie ulega ochłodzeniu i spływowi w dół ku dnom dolinnym.
  1. Fenem - nazywamy ciepły, suchy, porywisty wiatr, ulegający przemieszczeniu się z partii górskich w partie dolinne i kotliny. Jest on wynikiem spadku wartości ciśnienia atmosferycznego po jednej stronie górskich zboczy, aby masy powietrza znajdujące się po drugiej stronie mogły ulec ruchowi wstępującemu i dokonać samoistnego przekroczenia bariery górskiej. Po stronie, gdzie występuje wartość wysokiego ciśnienia atmosferycznego wiatr wieje ku szczytom. Na skutek unoszenia się mas powietrza zachodzi w nim przemiana wilgotno-adiabatyczna. Powietrze ulega ochłodzeniu, następuje proces kondensacji zawartej w nim pary wodnej powodując wytworzenie się chmur i pojawienie się czasami bardzo obfitych opadów. Po przekroczeniu wierzchołków pasm górskich powietrze ulega procesowi opadania ku dolinom po zboczu, ogrzewając się w procesie suchoadiabatycznego ogrzewania się mas powietrza do temperatury o wartości wyższej od występującej na tej samej wysokości nad poziomem morza po dowietrznej stronie wzniesień górskich. Spadający z partii wierzchołkowych pasm górskich wiatr jest często wiatrem porywistym, ciepłym i suchym.
  1. Cyklonem - nazywamy wir powietrza nad obszarem niskiego ciśnienia atmosferycznego. Są nimi:
    • Tajfun,
    • tornado,
    • trąby morskie i powietrzne.

14. Huraganem - nazywamy gwałtowny proces mieszania się różnych mas powietrza. W wyniku tego powstaje niezwykle gwałtowny i o dużej porywistości wiatr, osiągający nawet prędkości do prędkości 120 i więcej km/h.

15. Tajfunem - nazywamy tropikalny cyklon, występujący z końcem lata i jesienią na północno - zachodnim Pacyfiku i morzach do niego przyległych, na wybrzeży Chin, Japonii, Filipin. Jest on wiatrem typowo niszczycielskim dla otaczającego obszaru.

16. Tornadem - nazywamy trąbę powietrzną, nazwaną tak na terytorium USA i Meksyku (rzadziej na innych terenach). Jest ona niszczycielskim zjawiskiem atmosferycznym, polegającym na ruchu wirowym mas powietrza, o średnicy dochodzącej nawet do 1 km, o ukierunkowanej prawie w pionie osi; powstająca w chmurach burzowych, zasysając wodę lub piasek (pył). Jej niszczycielska działalność związana jest z gwałtownym spadkiem ciśnienia atmosferycznego i obfitymi opadami deszczu.