Województwo śląskie leży w południowo - zachodniej Polsce. Jest to w dużej mierze teren silnie zdegradowany przez przemysł, zwłaszcza wydobywczy. Przemysł ten ulokował się na tym obszarze ze względu na występowanie bogatych złóż surowców mineralnych: węgla, cynku, ołowiu, a w przeszłości także srebra. Przez okres ostatnich dziesięciu lat rozwój tej gałęzi przemysłu został zahamowany, jednak ślady degradacji środowiska pozostały. Krajobraz województwa stanowią przede wszystkim hałdy górnicze, złomowiska i zabudowa przemysłowa. Spotkać można rejony, w których z powodu nagromadzenia odpadów toksycznych zanikły prawie wszystkie formy życia (wysypiska, hałdy hutnicze).

Mimo tak dużej degradacji środowiska na Śląsku są miejsca, które zachowały niezmieniony, naturalny krajobraz oraz bogaty świat roślin i zwierząt.

Szata roślinna:

Świat roślinny Śląska jest bardzo bogaty. Występuje to, aż 1500 gatunków roślin wyższych, co stanowi połowę liczby gatunków spotykanych w Polsce. Składa się na nie: 7 gatunków roślin widłakowatych, 25 paprociowych, 8 skrzypowych, 7 nagonasiennych oraz 1253 okrytonasiennych.

Na Śląsku występuje wiele unikalnych gatunków roślin. Najcenniejszym z nich jest przedstawiciel gatunku endemicznego - warzucha polska (na zdjęciu), a także rzadko spotykany gatunek storczyka - koślaczek stożkowaty. Wiele roślin posiada na terenie województwa granice swojego występowania, np. granicę północną osiągają tu m. in.: wierzba śląska, jarząb brekinia, cieszynianka wiosenna, rzeżusznik Hallera, wilczomlecz pstry czy omieg górski, granicę wschodnią: róża francuska i czartwa pośrednia, a południową: mącznica lekarska i wierzba czerniawa.

Fot. Warzucha polska (Cochlearia polonica)

Na obszarze województwa śląskiego występują zespoły roślinnych, które dzieli się na trzy grupy: leśne i zaroślowe, nieleśne naturalne oraz nieleśne pochodzenia antropogenicznego. Występują tu ponadto zespoły roślinne endemiczne.

  • zbiorowiska leśne i zaroślowe - drzewostan zespołów leśnych tworzy sosna pospolita oraz krzewy kruszyny i jałowca. W runie występują krzewinki, mchy i trawy (m. in. mietlica pospolita, kostrzewa owcza, śmiałek pogięta, borówki i orlica pospolita). Spotykać tu można także gruszyczki, pomocnika baldaszkowego, korzeniówkę pospolitą, widłaki i szczodrzyńce, a ponadto rosną tu: turzyca kulista, czosnek niedźwiedzi, żywiec dziewięciolistny, kokorycz pusty, przytulia wonna, szczyr twardy, zawilec gajowy i żółty, czyściec leśny, pszeniec gajowy, ciemiężyca zielona, tojad dzóbaty, jesion oraz olsza. W bagiennych zespołach borów trzcinkowych runo pokrywa cienka warstwa torfu. Występuje tu: trzęślica modra, trzcinnik owłosiony, żurawina błotna, borówka bagienna i bagno zwyczajne. Dla zbiorowisk zaroślowych tego zespołu charakterystyczne są: wierzba szara, wiciowa, purpurowa, trójpręcikowa oraz bez czarny.
  • zbiorowiska nieleśne naturalne - do tego zespołu należy roślinność błotna, szuwarowa, torfowiska i mszarniki. Występują tu: grążel żółty, rosiczka okrągłolistna, grzybień biały, bobrek trójlistkowy, szczotlicha siwa, żurawina błotna oraz strzęplica sina.
  • zbiorowiska nieleśne pochodzenia antropogenicznego - zaliczają się do nich łąki oraz zbiorowiska chwastów zbożowych i okopowych. Jest to tzw. roślinność segetalna, czyli powstająca z woli człowieka oraz roślinność ruderalna - występująca mimo woli człowieka. Spotkać tu można: pełnik europejski, mieczyk dachówkowy, kosaciec syberyjski, goryczkę wąskolistną, kukułkę szerokolistną, kłosownicę pierzastą, maki, przetaczniki, złoć łąkowa, rolnicę pospolitą, miłek letni, czechrzycę grzebieniową, tobołki przerosłe oraz wierzbówkę.
  • zespoły endemiczne - najważniejszym endemicznym zespołem województwa śląskiego jest wspomniana wyżej warzucha polska. Poza tym występuje tu zespół oleśnika górskiego - jest to naskalna murawa z oleśnikiem górskim i pięciornikiem wiosennym. Temu zespołowi często towarzyszą również: zanokcice murowa i skalna, czyścica drobnokwiatkowa, wiechlina spłaszczona i świetlik wyprężony.

Świat zwierzęcy:

Województwo śląskie cechuje duże bogactwo i różnorodność świata zwierzęcego.

W jego granicach mieszkają 63 gatunki ssaków, a 36 z nich jest rzadko spotykanych w Europie. Należą do nich: kret i ryjówki - aksamitna (na zdjęciu), górska, średnia). Spośród gryzoni występują: smużka, koszatka, darniówka tatrzańska, popielica, bóbr europejski, suseł moręgowany i orzesznica. Ponadto tereny te zamieszkują: wydra, wilk, ryś, niedźwiedź brunatny, łasica, borsuk, gronostaj, tchórz, kuna, lis, jenot, sarna, dzik i tumak.

Na Śląsku występuje, aż 262 gatunków ptaków lęgowych (w całej Polsce jest ich 392). Najbardziej znane z nich, to: wróbel, skowronek i bażant. Największe skupiska tworzą jednak gatunki wodno - błotne. Często spotykane są stada kaczek, łabędzi, łysek, perkozów i mew. Z innych ptaków występują: bocian biały, europejski i czarny, jastrząb gołębiarz, myszołów, krogulec, kobuz, pustułka, orzeł bielik, sokół wędrowny, sowy, kuropatwy, głuszec oraz cietrzew.

Spośród gadów liczne są na Śląsku jaszczurki (padalec zwyczajny, zwinka, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata i gniewosz plamisty). W przeszłości występował tu również żółw błotny.

Płazy są w tym regionie reprezentowane przez prawie wszystkie gatunki spotykane w Polsce. Należą do nich: salamandra plamista, kumak górski, traszka górska, grzebiuszka ziemna, ropuchy (szara, zielona, paskówka), żaba śmieszka, trawna i moczarowa oraz rzekotka drzewna.

Z ryb, które występują w górskich odcinkach rzek, charakterystyczne są: lipienie, pstrągi, miętusy, minog strumieniowy, strzebla potokowa i różanka. W stawach hoduje się sandacza, szczupaka i węgorza, a ponadto: amura białego, karpia, lina, ślizę.

W omawianym regionie występuje też bogaty świat bezkręgowców. Są to owady (ważki, kałużnice, chruściki, pasikonik zielony i świerszcz polny), ślimaki, pijawki i raki (rzeczny, stawowy i pręgowany).