Zdaniem naukowców Ziemia powstała 5 mld lat temu z chmury gazów i pyłów wirującej wokół Słońca. Cząstki tej materii zaczęły łączyć się ze sobą i tworzyć Ziemię oraz inne planety Układu Słonecznego. W wyniku ruchu wirowego, ogromnej energii wytwarzanej podczas zderzania się cząstek i rozpadu promieniotwórczego pierwiastków pierwiastki ciężkie, jak nikiel i żelazo, skupiły się we wnętrzu obłoku i dały początek jądru Ziemi, natomiast pierwiastki lżejsze utworzyły skorupę ziemską na powierzchni.

Dzieje Ziemi bada i odtwarza geologia historyczna. Skupia się ona na badaniu skał, ich układu oraz znajdujących się w nich skamieniałości. Największe znaczenie mają skamieniałości przewodnie, tzn. skamieniałości organizmów żyjących w stosunkowo krótkim okresie czasu na dużym obszarze. Bardzo istotne są badania skał osadowych, a zwłaszcza ułożenia ich warstw. W ten sposób można określić względny wiek skał, tzn., które skały są młodsze, a które starsze. Wiek bezwzględny natomiast oblicza się metodą wykorzystującą promieniotwórczy rozpad pierwiastków, np. uranu. Jest to możliwe, ponieważ każdy z promieniotwórczych pierwiastków posiada określony czas rozpadu.

Historię kuli ziemskiej dzieli się na ery i okresy. Przedstawia je tabela stratygraficzna:

ERA

wiek w mln lat temu

OKRES

OROGENEZY

GÓRY

ZJAWISKA, FAUNA I FLORA

Kenozoiczna

(z gr. nowy + zwierzęcy)

65 - dziś

Czwartorzęd

Alpejska

Pojawiają się rośliny kwiatowe, pierwsze morskie ssaki, małpy, a następnie człowiek. W czwartorzędzie miały miejsce zlodowacenia.

Trzeciorzęd

Karpaty

Mezozoiczna

(z gr. pośredni, środkowy + zwierzęcy)

225 - 65

Kreda

Bałkany, Alpy, Pireneje, Himalaje, Kaukaz, Atlas, Andy, Góry Skaliste

Pojawiają się pierwsze dinozaury i następuje ich dynamiczny rozwój i dominacja na Ziemi, pojawiają się także i rozwijają ptaki i ryby szkieletowe. Następuje szczyt rozwoju roślin iglastych. Pod koniec ery dinozaury wymierają.

Jura

Trias

Paleozoiczna

(z gr. dawny, stary + zwierzęcy)

570 - 225

Perm

Hercyńska

Zachodnie Sudety, część Gór Świętokrzyskich,

Ural, Ałtaj, Harz, Wogezy, Masyw Czeski, część Appalachów, Wielkie Góry Wododziałowe

Pojawiają się pierwsze glony, następnie skorupiaki, małże, stawonogi i trylobity. Rozwijają się pierwsze rośliny oraz zwierzęta lądowe. Następuje dynamiczny rozwój paproci, skrzypów i widłaków. Na lądach zaczynają pojawiać się pierwsze płazy i gady. Pod koniec ery rozpoczyna się początek dominacji gadów.

Karbon

Dewon

Sylur

Kaledońska

Część Gór Świętokrzyskich, część Sudetów, Góry Kaledońskie, Góry Skandynawskie, część Appalachów, Alpy Australijskie

Ordowik

Kambr

Prekambryjska

Proterozoiczna

(z gr. poprzedni + zwierzęcy)

2600 - 570

Pojawiają się sinice i następuje początek procesu fotosyntezy

Archaiczna

(z gr. starożytny, stary)

4600 - 2600

Brak życia na Ziemi, pod koniec ery pojawiają się pierwsze bakterie beztlenowe