Wulkan według definicji podawanej przez Jana Flisa ("Słownik szkolny. Terminy geograficzne") to miejsce wydobywania się lawy oraz gazów na powierzchnię Ziemi. Obecność wulkanów jest przejawem wulkanizmu, który najogólniej podzielić można na czynny, drzemiący oraz wygasły. Wulkanizm czynny charakteryzuje się tym, że jego aktywność zaznacza się jeśli nie bez przerwy to raz na jakiś czas. Mianem wulkanizmu drzemiącego określa się z kolei taką działalność wulkanów, która notowana była w przeszłości historycznej, ale obecnie już się nie zaznacza. Pod pojęciem wulkanizmu wygasłego rozumie się wulkanizm, którego działanie nie zostało zanotowane w dziejach, a jedynym śladem po nim są stożki wulkaniczne bądź inne ślady wydobywania się magmy na powierzchnię ziemską.
Wygląd zewnętrzny wulkanów nie jest jednakowy; poszczególne wulkany różnią się między sobą w zależności od rodzaju produktów, które wyrzucają na powierzchnię.
Najbardziej ogólny podział dzieli wulkany na efuzywne, eksplozywne oraz stratowulkany. Podział ten uwzględnia rodzaj materiału bądź substancji wydobywającej się w czasie erupcji ze stożka wulkanicznego. W przypadku wulkanów efuzywnych głównym materiałem jest lawa, która płynie z różną prędkością w zależności od jej składu. W czasie erupcji eksplozywnych wyrzucane są jedynie utwory piroklastyczne tj. pyły i popioły stanowiące najdrobniejsze cząstki lawy, lapille (niewielkie kamyczki), bomby wulkaniczne ( bryły zastygłej lawy), piasek wulkaniczny pochodzący ze zniszczonego stożka, a także ogromne odłamy skalne. Stratowulkany odznaczają się natomiast tym, że wyrzucają zarówno lawę jak i utwory piroklastyczne. Dodatkowo we wszystkich trzech wymienionych typach elementem towarzyszący cm każdej erupcji są gazy o rożnym składzie i termice.
Inny podział dzieli erupcje na centralne, linijne oraz aeralne. Erupcje centralne, czyli te najpowszechniej spotykane prowadzą do utworzenia stożka wulkanicznego, ponieważ lawa wydostaje się w sposób skoncentrowany. W przypadku erupcji linearnych rzadko dochodzi do wykształcenia formy stożkowej, a lawa wydobywa się długą szczeliną zaznaczającą się na powierzchni terenu. Erupcje aeralne, czyli powierzchniowe nie są współcześnie spotykane, lecz występowały w odległej przeszłości. W ich przypadku lawa podnosiła się z głębszych obszarów ziemi całą swoją powierzchnią.
