1. Płaskowyż Nałęczowski zajmuje północno- zachodnią część Wyżyny Lubelskiej. Leży pomiędzy dwoma równoległymi krawędziami lessowymi w części północnej i południowej oraz stromymi zboczami przełomu Wisły z zachodu, a doliną Bystrzycy ze wschodu. Całą wierzchowinę pokrywa less o miąższości dochodzącej do 20 - 30 m. Poprzecinana jest gęstą siecią wąwozów i dolinek, z których większość jest dolinkami suchymi. Głównymi rzekami regionu jest uchodząca do Wisły Bystrzyca oraz dopływy Bystrzycy Ciemięga i Czechówka. W centrum regionu przy źródłach Bystrzycy położone jest znane i popularne uzdrowisko Nałęczów, innymi znanymi miejscowościami są zabytkowy Kazimierz oraz Lublin.

2. Równina Bełżycka leży na południu od Płaskowyżu Nałęczowskiego. Stanowi on ogromny płat wododzielny złożony z marli kredowych i glin zwałowych, które pokryte są cienką warstwą utworów pylastych. Obszar charakteryzuje się słabą rzeźbą terenu, niewielkim nachyleniem stoków i wysokości względnych, lecz kulminacje na linii działu wodnego Wisły i Bystrzycy wynoszą nawet 240m. W kierunku zachodnim teren obniża się do wysokości 160m., załamując się 20-60 metrową krawędzią w stronę Wisły.

3. Kotlina Chodelska jest trójkątnym obniżeniem na obszarze Wyżyny Lubelskiej, zbudowana z wypreparowanych margli okresu mastrychtu (tj. jednego z pięter w okresie górnej kredy), mało odpornych na mechaniczną i chemiczną działalność wody. W kierunku zachodnim kotlina przechodzi w dolinę Wisły. Nachylenie stoków kotlin jest niewielkie słabo zaznaczone w krajobrazie, dno zbudowane jest z plejstoceńskich pokryw akumulacyjnych, na których powstały wały wydmowe. Na tym obszarze występuje asymetryczna sieć rzeczna. Rzeka Chodelka opływa północny brzeg kotliny, o osi wyznaczonej przez niewielkich rozmiarów wał kredowy. Na południu wału rozciąga się martwa, zatorfiona dolina, którą przepływa słaba struga wodna. Prawdopodobnie podczas zlodowacenia środkowopolskiego na obszar doliny wkroczył lód lodowcowy od strony rzeki Wisły.

4. Wzniesienia Urzędowskie znajdują się w południowo- zachodnim fragmencie Wyżyny Lubelskiej. Wysokości bezwzględne obszaru wynoszą nawet 270m. Obszar posiada bardzo zróżnicowaną i skomplikowaną budowę geologiczną - wzniesienia składają się z antykliny rachowskiej z wapieniami górno- jurajskimi wewnątrz, następnie z piaskowców cenomanu i albu z fosforytami, eksploatowanymi w niewielkiej kopalni. Kolejną warstwę geologiczną tworzą osady mioceńskie: piaskowce i wapienie sarmackie oraz osady tortońskie z wkładkami bentonitów. Warstwy czwartorzędowe zbudowane są z piasków z głazami, piasków fluwioglacjalnych w obniżeniach oraz z lessów. Tą część Wyżyny Lubelskiej charakteryzuje silne rozczłonkowanie erozyjnie w wyniku działania dopływów Wisły: Wyżnicy, Karasiówki i Sanny oraz płynącej do Wieprza Bystrzycy. Od Kotliny Sandomierskiej Wzniesienia Urzędowskie oddzielone są wysoką krawędzią, przebiegającą w formie trzech wyraźnych stopni, zbudowanych z różnorodnych pięter miocenu. Wierzchowina pokryta jest rozległymi płatami lessów, stąd region znany jest ze swego charakteru rolniczego.

5. Wyniosłość Giełczewska znajduje się między dolinami Wieprza ze wschodu, Bystrzycy z zachodu i Poru z południa. Teren zwiększa swą wysokość wraz z przemieszczaniem się na południe aż do kulminacji o wysokości około 300m. Rzeźba terenu składa się z dwóch poziomów erozyjno- denudacyjnych, z których wyższy ścina ostańcowe wzniesienia, złożone z piasków sarmackich. Ostańce, takie jak: Góra Piotrowska, Markówka i Chełmiec, znajdują się na linii działu wodnego Bystrzycy i Wieprza w centrum wyżyny. Sieć hydrograficzna ma charakter promienisty, a doliny mają kształt asymetryczny. Najpowszechniejsze gleby regionu to rędziny i płytkie lessy, utworzone na pokładach kredowych. Obszar posiada głęboko położony poziom wód gruntowych.

6. Równina Łuszczowska jest swoistym przedłużeniem Wyniosłości Giełczewskiej na północy, oddzielonym od niej niewielkich rozmiarów przewyższeniem terenu na linii Lublin- Stawicice- Oleśniki. Występuje to najniższy (III) stopień erozyjno- denudacyjny, nieosiągający nawet wysokości 200m. Obszar jest płaski, a margle kredowe pokrywają warstwy piasków i mułów czwartorzędowych. Region, błędnie zaliczany do Wyżyny Lubelskiej, nie jest zalesiony jodłą ani bukiem.

7. Obniżenie Poru to subsekwentna bruzda, będąca granicą Wyżyny Lubelskiej. Powstanie tejże bruzdy związane jest z występowaniem mało odpornych margli mastrychtu, budujących również Kotlinę Chodelską. Obszar ten posiada swe wschodnie przedłużenie, nazywane Padołem Zamojskim.

8. Roztoczem nazywamy wał o szerokości 15 km pomiędzy Wyżyną Podolską a Wyżyną Lubelska, który w kierunku zachodnim stopniowo obniża się i rozpłaszcza, niknąc pod Kraśnikiem. Na południu jego wysokości dochodzą prawie do 400m.n.p.m (Wielki Dział pod Tomaszowem Lubelskim 390m.n.p.m, Wapielnia 385m.n.pm.). Pod Szczebrzeszynem Roztocze przecinają dwie poprzeczne doliny - Wieprza i Gorajca. Roztocze dzielimy na obszar zachodni - pokryty lessem i niższy - bezlessowy, charakteryzujący się silniejszym rozczłonkowaniem oraz południowy - leżący już poza granicami państwa i będący właściwym pomostem do Wyżyny Podolskiej.

Z Roztoczem Południowym od wschodu sąsiaduje kotlina górnego Bugu, a od zachodu - Kotlina Sandomierska. Stąd też wysokości względne sięgają nawet 150m, a procesy erozyjne są bardzo skuteczne. Wody z zachodniego obszaru Roztocza spływają do Sanu a tam odprowadzane są poprzez dopływy: Tanwię, Lubaczówkę i Szkło. Skłony wschodnie odwadniane są przez rzeki Wieprz i Bug oraz ich dopływy: Huczwę, Sołokiję, Ratę, Pełtwię. W rejonie południowym woda spływa poprzez Wereszycę do Dniestru. Stąd też przez obszar Roztocza przebiega nie tylko dział wodny pomiędzy Wisłą a Bugiem, ale i dział europejski, choć jego występowanie jest nieznacznie zaznaczone.

Roztocze pełni rolę swoistej granicy klimatycznej, florystycznej i faunistycznej. Pokryte jest zwartym lasem iglastym (gatunki: Abietum polonicum) i liściastym ( z gatunkami: Fagetum carpatium, Querco- Carpinetum), a ze szczególnych gatunków rośli spotkać tu można przedstawicieli lory podolskiej, poleskiej i górskiej. Przebiega tędy granica zwartego zasięgu jodły, modrzewia, świerka i buka. Cechą charakterystyczną tego obszaru pod względem faunistycznym jest zetknięcie się wpływów niżowych ze stepowymi i górskimi.

Położone na wysokościach Roztocze otrzymuje więcej opadów atmosferycznych aniżeli niżej położone sąsiednie okolice, co wpływa wraz z budową geologiczną na stosunki hydrologiczne tego terenu - na zachodzie Roztocze bogate jest w ogromną liczbę źródeł, są to nawet źródła wód mineralnych. Wody atmosferyczne koncentrują się na obszarach pokrytych piaskami podściełającymi wapienne ławice litotaminowe. Utwory trzeciorzędowe przypominają kształtem gips, a wody sączące się i przesiąkające zyskują właściwości wód siarczanowych. Występowanie tych wód było podstawą do utworzenia na obszarze Roztocza uzdrowiska Horyniec - Zdrój, które słynie z leczniczych właściwości źródeł siarczanowych.