Kaszuby

Kaszuby - kraina leżąca w północnej Polsce, wchodząca w skład Pomorza. Granice geograficzne Kaszub są trudne do określenia, ponieważ jest to raczej kraina wyznaczona przez kryteria kulturowe, a nie historyczne. Kaszuby znajdują się na południe od Morza Bałtyckiego, a ich granicach znajdują się zarówno piaszczyste wydmy, gęste lasy oraz wiele malowniczych jezior. W 1999 roku wydano mapę Kaszub wg dr J. Morawskiego p.t. "Geografia współczesnych Kaszub". Mapa Kaszub i ich granice zostały utworzone w sposób umowny w oparciu o kryteria etniczne. Przyjmuje się, że powierzchnia Kaszub to około 6200 km², a Kaszubi zamieszkujący te tereny stanowią ok. 33% procent ludności. Kaszuby to 43 gminy Pomorza.

To co wyróżnia Kaszuby spośród pozostałych krain polskich, to przede wszystkim bardzo charakterystyczny język kaszubski. Jest to język pomorski, i jest lechicką odmianą języka zachodniosłowiańskiego. Kaszubi posługują się nim na co dzień. Wokół języka kaszubskiego powstało wiele kontrowersji, ponieważ grupa językoznawców uważa ten język jedynie za dialekt czy gwarę polską, natomiast inni językoznawcy traktują go jako odrębny - od polskiego - język.

Trudno stwierdzić co jest przyczyną takiego stanu rzeczy, ale problem stanowi sama definicja języka, których jest wiele. W zależności od tego którą definicję tego terminu uznamy za słuszną, raz język kaszubski będzie funkcjonował w świadomości ludzi jako dialekt, a raz jako odrębny język. Na tę trudną do rozstrzygnięcia kwestię, duży wpłynęła również polityka. Dążono do tego, aby każdy Polak czuł nierozerwalną przynależność do Polski, a w tym miało go utwierdzać używanie języka polskiego jako swojego i ojczystego. W tej chwili nie obowiązują już takie sztywne ramy, wg których Polak powinien posługiwać się czystym językiem polskim, i w związku z tym na Kaszubach istnieje cała infrastruktura oparta na języku kaszubskim. W szkołach uczy się w języka kaszubskiego, drukuje się książki, czasopisma lokalne, programy radiowe i telewizyjne w języku kaszubskim. Istnieją nawet strony internetowe w tym języku, oraz słowniki polsko-kaszubskie i kaszubsko-polskie.

Pierwsze książki w języku kaszubskim powstawały już w XVI w., natomiast według uczonych sam język powstał o wiele wcześniej. Język kaszubski zaczął wyodrębniać się z innych języków w wyniku granic geograficznych oddzielających ludność kaszubską od pozostałych grup osadników, oraz w wyniku osiedlania się Kaszubów wzdłuż brzegów Bałtyku.

Obszar gdzie używano języka kaszubskiego, ulegał wielu metamorfozom w ciągu wieków. Przede wszystkim nastąpiło zawężenie się granic terenów gdzie mówiono w tym języku. W Polsce XXI wieku są obszary gdzie nadal jest popularny, oraz obszary gdzie zanika bezpowrotnie. Przede wszystkim obszarami na których język kaszubski ma większe szanse na przetrwanie są małe wsie, ponieważ ich mieszkańcy posługują się nim na co dzień, natomiast w większych miastach jak np. w Gdańsku maleją szanse na utrzymanie się tego języka. Jest to spowodowane m.in. faktem, że przeważa tam ludność posługująca się czystym językiem polskim a ludzie mówiący po kaszubsku, stanowią dużą mniejszość i z konieczności również porozumiewają się w języku polskim. Wielu Kaszubów wyemigrowało za granice kraju, co również jest bezpośrednią przyczyną zanikania tego języka. Duży odsetek ludności kaszubskiej (aż 20 tysięcy osób) masowo wyemigrowała do Kanady na przełomie XIX i XX wieku. Przyczyną takich dużych emigracji były represje ludności kaszubskiej i ogromna skala prześladowań. W związku z tym wielu z nich nie zastanawiało, gdy w Kanadzie ogłoszono nabór osadników, i wyjechało szukając spokojnego życia.

Wielu uczonych podejmowało się porównywania języka polskiego z językiem kaszubskim. Niezaprzeczalny jest na pewno fakt, że oba języki mają wiele podobieństw. Niektórzy dochodzili do dość interesujących wniosków, że język kaszubski ma w sobie więcej polskości niż sam język polski. Do takiego wniosku doszedł prof. Baudouin de Courtenay. Niejako jest to wniosek zaskakujący ale nie tak absurdalny jak można mniemać, ponieważ w języku kaszubskim znajduje się wiele zwrotów, słów, dźwięków i fonów które już dawno zostały wyparte z języka polskiego. Różnic między obydwoma językami jest tyle samo co podobieństw. Pierwsze podstawowe różnice wyłaniają się już w samym alfabecie, np. litery takie jak ë, é, ô, w alfabecie polskim nie istnieją. Samo brzmienie języka kaszubskiego w porównaniu z brzmieniem języka polskiego jest "twardsze", coś na podobieństwo języka niemieckiego. Poza tym dochodzą jeszcze dość spore rozbieżności w samej gramatyce. Jednakże pomimo tych różnic, czasem dużych, język kaszubski pozostaje językiem bardzo podobnym do polskiego.

Podstawową cechą krajobrazu kaszubskiego są jeziora. W pobliżu wody, jak łatwo stwierdzić na przestrzeni wieków rozwijało się żeglarstwo. Niektórzy ludzie sportu twierdzą, że żeglarstwo jest jedną z najlepiej rozwiniętych dyscyplin sportów wodnych w Polsce. Żeglarstwo rozwijało się w związku z handlem morskim, wskutek odkryć geograficznych, czy zmian politycznych. Można sobie wyobrazić, że prototypem statku była tratwa z pnia i wbitym do niej konarem, spełniającym funkcję masztu. Masz ten był również oparciem dla człowieka i chronił go od upadku do wody. Kolejnym elementem który pojawił się w tym prymitywnym statku była rozpostarta na pseudomaszcie skóra zwierząt lub duży płat kory drzewnej służące za żagiel. Później pojawiła się tratwa, zbita z wielu pni. Przez to że miała dużo większą powierzchnię niż przytoczony na początku pień, stwarzało to możliwości wybudowania na niej schronienia w postaci niewielkiego szałasu, oraz wbudowanie prymitywnego steru. Obok tratw protoplaści żeglarze budowali jeszcze tratwy z wydłubanego pnia drzewa, jednak były one mniej stabilne i przez to bardziej zawodne niż tratwy złożone z kilku pni.

Zanim pojawiły się współczesne żaglowce z lekkich i trwałych materiałów z tworzyw sztucznych, rozwój żeglarstwa przeszedł jeszcze długą drogę. Jednak żeglowanie na tratwach nadal stanowi wyzwanie dla wielu miłośników tej dyscypliny. Przy okazji rozwoju technicznego, nastąpił również rozwój kulturalny, czyli powstanie piosenki żeglarskiej - szanty, wspólne obcowanie przy ogniskach, oraz poznawanie przyrody.