Wyżyna Kielecko-Sandomierska
Jeden z większych regionów Polski, położona w środkowej Polsce otoczona od południa Kotliną Sandomierską oraz Niecką Nidziańską od zachodu Wyżyną Przedborską, od północy wzniesieniami południowo-mazowieckimi oraz od strony wschodniej Wyżyną Lubelską. Wyżyna Kielecko-Sandomierska zajmuje obszar 1140 km2 i należy do najwyższych regionów Wyżyny Małopolskiej.
Budowa geologiczna - położona między rzekami: Pilicą i Wisłą, część biegnąca z północnego-zachodu na południowy-wschód, zbudowana jest z utworów pochodzących z górotworu hercyńskiego. Podstawę tych utworów są skały paleozoiczne, które znajdują się w otoczeniu utworów mezozoicznych oraz kenozoicznych. Obecność takich utworów, sprawia, że tylko tak część Wyżyny ma charakter gór, nazwanych Górami Świętokrzyskimi. Część paleozoicznego masywy przybiera kształt elipsy, który obniża się w kierunku północno-zachodnim, w części tej utwory paleozoiczne przykryte są piaskami lodowcowymi. W południowo-wschodniej części wyżyny występują utwory lessowe, które kształtują rozległą równinę z licznymi wąwozami, zwaną Wyżyną Sandomierską.
Geologia - dzieje kształtowania się Wyżyny Kielecko-Sadomierskiej są bardzo złożone, obszar ten należy do jednych z najstarszych w Polsce. Pierwsze ruchy górotwórcze pochodzą z syluru, okres fałdowania kaledońskiego. W okresie permu obszar wyżyny uległ znacznej denudacji natomiast w dolnym triasie panowały tu warunki pustynne, pozostałością po tym okresie są piaskowce pstre, których największe ilości znajdują się
w północnej części wyżyny, w której miąższość dochodzi do 500-600 metrów. Piaskowce dziś obecne są w postaci dość wysokich, nierozczłonkowanych garbów. W późniejszym triasie a także w okresie jury, obszar ten znajdował się pod wodą, czego pozostałością są kształtowane w warunkach morskich, utwory. Powstałe wcześniej Góry Świętokrzyskie, nie zostały zalane, znajdowały się nad powierzchnią wody jako wyspy.
W okresie trzeciorzędy wynurzyły się całkowicie i stały się lądem. W okresie tym rozpoczyna się proces formowania rzeźby tego obszaru. Intensywne procesy erozji, ukształtowały rzeźbę do stadium pedypleny. Dziś ślady jej zachowały się w postaci licznych spłaszczeń na najwyższych wzniesieniach. Obszar południowy wyżyny oraz jej wschodnie stoki, w okresie miocenu zostaje ponownie zalany przez morze. Pasmo Gór Świętokrzyskich, przetrwało w postaci przylądków ten okres, nie uległo również intensywnej denudacji. Na obszar dolin zaczynają się wdzierać zatoki. Utwory mezozoiczne położone są na podstawie paleozoicznej, trangresywnie, otaczają ją od strony zachodniej, północnej i wschodniej tworząc charakterystyczna podkowę.
W części południowej górotwór został ścięty uskokiem, dlatego brak tu utworów mezozoicznych. Wzdłuż uskoku płynie Wisła. W okresie późniejszym po nastaniu epoki lodowcowej, Góry Świętokrzyskie nie ulegają większym przeobrażeniom. Obszar ten został objęty zlodowaceniem krakowskim, pozostałością po tym okresie są obecnie utwory piaszczyste. W okresie późniejszym obszar południowo-wschodni wyżyny został pokryty lessem. Pokrywy lessowe sięgały znacznie dalej, dowodzą temu pojedyncze płaty lessu znajdujące się na obszarach od zachodu po Słowik w okolicach Kielc oraz na północ sięgając do Iłży. Góry Świętokrzyskie charakteryzują się bardzo skomplikowana budową. Otaczające je utwory mezozoiczne uległy niewielkiej transformacji, natomiast paleozoiczny trzon został silnie sfałdowany i przekształcony. Powstały w nim liczne uskoki i nasunięcia.
Sieć rzeczna - na terenie Gór Świętokrzyskich, rzeki płyną głównie w poprzecznymi dolinami, w kierunku ustawianych prostopadle pasm, tylko nieliczne z nich płyną dolinami podłużnymi. Główne rzeki to: Nida, Czarna Nida, Kamienna, Wisła, dwie Czarne, Bobrza, Lubrzanka, Pokrzywiana.
Gleby - na obszarze tym znajdują się urodzajne gleby nadlessowe, które zaliczane są do klasy brunatnoziemów oraz miejscami do czarnoziemów, to też sprawia, że obszar ten jest w większości rolniczy, bardzo niska lesistość. Grunty orne zajmują 80% powierzchni. Uprawia się głównie: pszenicę, buraki cukrowe, rozwinięte sadownictwo.
Fauna i flora - lasy mieszane, roślinność sucholubna, jodła pospolita, buk zwyczajny, sosna, modrzew polski, cis, dąb, świerk, relikty roślinności stepowej. Rezerwat przyrody Lisiny Bodziechowskie, na południu wyżyny
w Bodziechwie w Dolinie Kamiennej, rezerwat zajmuje powierzchnie 31,8 ha, utworzony na obszarach lessowych z lasami mieszanymi. Rezerwaty leśne powstały również w okolicach Czynowa (rezerwat Las Lipowy), pod Dwikozami (Panieńska Góra), na Pieprzówkach i w Gorzyczanach (rezerwaty roślinności sucholubnej). Na obszarze wyżyny żyją m.in.: dziki, wilki. Występuje tu również miejscowa rasa polskiego bydła: Bos taurus brachyceros.
Surowce naturalne - na wyżynie występują złoża rud żelaza, ołowiu miedzi, co sprzyjało rozwojowi na tym obszarze przemysłu metalurgicznego.
