Surowce naturalne są to substancje, pozyskiwane ze środowiska naturalnego (zwierząt, roślin i minerałów), z których wytwarza się na drodze przemysłowej różne produkty, gotowe lub poddawane dalszej obróbce. Jednym z rodzajów surowców naturalnych są surowce mineralne. Ze względu zastosowanie, możemy je podzielić na:

  • energetyczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, torfy, bituminy (ropa naftowa, gaz ziemny, wosk ziemny (ozokeryt), łupki bitumiczne);
  • metaliczne: rudy żelaza (limonit, syderyt, hematyt, magnetyt), metale uszlachetniające stal (nikiel, tytan, wolfram, wanad, molibden, kobalt, cyrkon, rutyl), rudy metali nieżelaznych (miedzi, cynku, ołowiu, cyny, arsenu, antymonu, bizmutu, kadmu, rtęci), rudy metali szlachetnych (srebra, złota, platyny), rudy metali lekkich (glinu, magnezu);
  • niemetaliczne: chemiczne (sole, siarka rodzima, piryt, fosforyt, baryt, fluoryt), skalne (granit, bazalt, porfir, marmur, piaskowiec), ilaste (kaolin, gliny, asfalt, margle, gipsy), wulkaniczne (tuf, pumeks), kamienie szlachetne i ozdobne (diamenty, szafiry, rubiny, szmaragdy, opale, granaty, turkusy, nefryty, topazy, ametysty i inne).

W związku z rosnącą populacją, zapotrzebowanie na surowce naturalne, głównie energetyczne, wciąż wzrasta. Zwiększanie ich wydobycia i zużycia wywiera coraz bardziej niekorzystny wpływ na środowisko. Zanieczyszczenie środowiska wpływa natomiast źle na nasze zdrowie i samopoczucie. Nie zdajemy sobie sprawy, jak niszczący wpływ na środowisko ma wyrzucanie śmieci do rzek czy spalanie benzyny przez samochody. Główne zagrożenia dla środowiska ze strony działalności człowieka to:

  • wyczerpywanie zasobów nieodnawialnych (surowce mineralne);
  • nieodpowiednia eksploatacja surowców odnawialnych (lasy, łowiska);
  • zanieczyszczenie środowiska naturalnego odpadami przemysłowymi;
  • zanieczyszczanie i niszczenie niezbędnych do życia zasobów, takich jak powietrze, woda, gleba, warstwa ozonowa.

Coraz większe zużycie energii i wyczerpywanie się surowców naturalnych powoduje większe zwrócenie uwagi na odnawialne, ekologiczne źródła energii, takie jak energia słoneczna czy wiatrowa, które do tej pory stanowią tylko niewielki procent światowej produkcji - w skali światowej pokrywają one około 17%, w Polsce jedynie 2% zapotrzebowania. W związku z ciągłym rozwojem technologii i dużymi nakładami finansowymi, te liczby w ciągu najbliższych lat na pewno znacznie wzrosną.

Oprócz źródeł odnawialnych, bardzo ważnym potencjalnym źródłem energii są tzw. odpadowe surowce energetyczne, pochodzące z działalności gospodarczej człowieka. Produkcja energii przy użyciu źródeł alternatywnych to wytwarzanie "energii środowiskowej". Surowce odpadowe, mogące być wykorzystane do produkcji energii, to głównie gazy odpadowe bogate w tlenek węgla i wodór, odpady komunalne, wybrane odpady przemysłowe oraz niektóre odpady niebezpieczne i biomasa - odpady powstałe przy obróbce drewna, w oczyszczalniach ścieków oraz uprawiane celowo, jak a przykład rzepak. Potencjalnym źródłem energii są również gorące popioły oraz gorące gazy spalinowe.

Największa uwaga naukowców, chcących opracować jak najbardziej efektywne alternatywne źródło energii, skupia się na biomasie. Uprawy roślin wykorzystywanych do celów energetycznych powoduje skupienie węgla z gleby i atmosfery w jednym obszarze (uprawy), a następnie, w procesie spalania, wydalenie go do atmosfery. Jednak nowe uprawy znów zwiążą powstały dwutlenek węgla, dzięki czemu jego ilość w atmosferze nie będzie się zwiększać. Możliwe jest, iż wykorzystanie biomasy spowoduje złagodzenie efektu cieplarnianego, który jest już odczuwalny w wielu miejscach na ziemi poprzez zmiany klimatu. Oprócz uprawy roślin na cele energetyczne, możliwe jest również odzyskiwanie stałych, ciekłych i gazowych nośników energii z odpadów, bez zanieczyszczania środowiska. Odpowiednie instalacje "przekształcają" odpady na paliwo. Energia pozyskiwana w ten sposób jest nie tylko ekologiczna, ale dodatkowo przynosi zyski, które mogą być kierowane na zagospodarowanie wciąż wzrastających mas odpadów.

Rosnące zanieczyszczenie środowiska nie jest jedynie efektem działań przemysłu. Również działalność mniejszych jednostek, a nawet pojedynczych osób, może spowodować ogromne skażenie środowiska. Na przykład wlanie 1 litra oleju do rzeki powoduje zanieczyszczenie około 1 mln litrów wody, a 1 g srebra z baterii alkalicznej jest w stanie skazić 1 m3 gleby. Poważnym zagrożeniem dla środowiska są też odpady komunalne - śmieci. Ich utylizacja jest bardzo trudna i wymaga segregacji. Niestety, w naszym kraju segregacja odpadów nie jest jeszcze rozwinięta. Dlatego olbrzymie ilości śmieci - 10 mln ton rocznie - trafia na około 20000 wysypisk w całym kraju. Szacuje się, że całkowita ilość śmieci w Polsce znajdująca się na wysypiskach to ponad 4 mld ton. Większość z tych odpadów nie jest utylizowana - zbyt wysokie koszty technologii sprawiają, iż nie opłaca się ich utylizować. Niestety, składowane śmieci nie tylko wpływają niekorzystnie na cechy krajobrazowe, ale również bardzo silnie oddziałują z otoczeniem, powodując skażenie powietrza, gleby i wody. Naturalna biodegradacja odpadów to proces trwający kilkaset lat - do tego czasu ilość śmieci znacznie przekroczy możliwości ich składowania. Dlatego problem składowania śmieci nazywa się "bombą ekologiczną".

Pomimo wszystkich wymienionych powyżej problemów, możliwe jest utrzymanie równowagi w środowisku. Należy jedynie spełnić następujące warunki:

  • zachować umiar w eksploatacji zasobów naturalnych;
  • eliminować gospodarkę rabunkową;
  • planować eksploatację surowców odnawialnych, dbając o zachowanie praw przyrody i naturalnych procesów;
  • wyznaczenie wyspecjalizowanych organizacji do kontroli eksploatacji surowców naturalnych.