Estry są to związki organiczne występujące powszechnie w naturze. W znacznych ilościach i w różnych kompozycjach występują w roślinach i owocach, nadając im specyficzne zapachy. Posiadają przyjemne zapachy i dlatego są szeroko stosowane w przemyśle kosmetycznym i spożywczym, jako sztuczne esencje zapachowe.
Oto przykłady estrów:
- octan winylu - zapach bananowy;
- octan oktylu - zapach pomarańczy;
- ester izoamylowy kw. octowego - zapach gruszek,
- ester izoamylowy kw. izowalerianowego - zapach jabłek,
- mrówczan decylu- zapach pomarańczowy;
- mrówczan benzylu - zapach jaśminu
- mrówczan etylu - zapach rumu
Do wyrobu perfum są używane substancje pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i produkty pochodzenia syntetycznego. Olejek jaśminu jest- najtrudniejszy do ekstrakcji i podrobienia. Aby uzyskać kilogram ekstraktu, trzeba zerwać ok. 8 tys. kwiatów. W olejku jest około 200 składników, ale na charakterystyczny jego zapach mają wpływ głównie:
Substancja |
Na krzaku
[%]
|
Po zerwaniu
[%]
|
|
octan benzylu
|
60
|
40
|
|
linalol
|
3,0
|
30
|
|
indol
|
11
|
2,0
|
|
alkohol benzylowy
|
-
|
4,0
|
|
cis-jasmon
|
3,0
|
-
|
|
6-metylo-5-hepten-2-on
|
0,2
|
-
|
Największy wpływ na zapach mają cis-jasmon i cis-jasmonian metylu będące zaledwie kilku procentach w olejku.
Cis-jasmon o wzorze:
Cis-jasmon
Zbudowany jest z pierścienia pięcioczłonowego zawierającego tylko atomy węgla, do niego przyłączony jest prosty łańcuch 5 atomów węgli, w środku którego znajduje się podwójne wiązanie. Jest on dość trudny do syntezy, właśnie ze względu na obecność wiązania podwójnego. Łatwo można syntetyzować związek dihydrojasmon, różniący się od cis-jasmonu jedynie łańcuchem 5 atomów węgla bez wiązania wodorowego. Związek ten syntetyczny posiada zapach taki sam jak naturalny cis-jasmon. Zastosowanie jego w olejkach jaśminowych zamiast naturalnego ekstraktu obniżyło, w przybliżeniu 100-krotnie, koszty produkcji, np. perfum.
Estry niższych kwasów i alkoholi zdolne są do rozpuszczania związków organicznych i niektóre syntetycznie produkowane znalazły zastosowanie jako rozpuszczalniki do lakierów oraz farb. Przykładem może być rozpuszczalnik "nitro" w skład, którego wchodzi głównie: octan propylu, octan butylu i octan pentylu.
Niektóre z estrów znalazły zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Są to np. estry kwasu salicylowego. Ten kwas orto-hydroksybenzoesowy jest to hydroksykwas (zawierający jednocześnie grupę hydroksylową i karboksylową) mogący tworzący estry zarówno z kwasami jak i alkoholami. Głównym składnikiem aspiryny i polopiryny jest tzw. kwas acetylosalicylowy, który jest octanem kwasu salicylowego, o wzorze:
Estry są także używane w przemyśle alkoholowym do wyrobu znakomitych win. Jako domieszka do denaturatu stosuje się ester Bitrex, jest to benzoesan denatonium i cechuje się bardzo gorzkim smakiem. Bitrex jest dodawany do różnych środków chemicznych w celu zniechęcenia ludzi do spożywania ich.
