Budowa

Alkohole należą do substancji organicznych, pochodnych węglowodorów posiadającymi łańcuch węglowodorowy oraz grupę hydroksylową (wodorotlenową) -OH.

Właściwości chemiczne:

  • Alkohole pierwszorzędowe utleniają się do aldehydów (RCHO) lub kwasów karboksylowych (RCOOH)
  • Alkohole drugorzędowe ulęgają utlenieniu do ketonów (R2CO)
  • Ulegają estryfikacji (tworzenia estrów (RCH2OCOR))

Zastosowanie(Tabela 1)

Metanol, CH3OH

Etanol, C2H5OH
  • w postaci środka konserwującego
  • w przemyśle farmaceutycznym
  • jako rozpuszczalnik
  • do wytwarzania formaliny
  • do produkcji tworzyw sztucznych,
  • włókien syntetycznych oraz barwników
 do wytwarzania artykułów przemysłowych w przemyśle kosmetycznym do produkcji aromatów do ciast w przemyśle farmaceutycznym

Inne zastosowania to:

  • Jako płyny dezynfekujące, flotacyjne czy do mycia szyb:
  • autowidol, antyszron, autosilux, autovidex, bilux, antyfryz, jupiter błysk, videx, milux, aseptol
  • środki do czyszczenia sanitariów
  • Środki higieny osobistej:
  • wody kolońskie
  • płyny po goleniu,
  • dezodoranty (do stóp i ciała)
  • płyny do kąpieli, szampony ziołowe
  • lakiery do włosów, żele
  • zmywacze do paznokci
  • Środki przemysłowe oraz samochodowe:
  • Do produkcji klejów, żywic
  • Atramenty
  • Jako tworzywa sztuczne i impregnaty
  • Jako płyny hamulcowe, hydrauliczne, do chłodnic
  • Jako półprodukty w wielu syntezach organicznych

Wiele alkoholi używanych na co dzień zanieczyszczone są innymi związkami organicznymi, często toksycznymi, np. acetonem.

Negatywny wpływ metanolu na organizm

Alkohol metylowy (metanol) ma działanie silnie toksyczne, jest bardziej trujący niż etanol. Zbyt duża ilość dostania się do organizmu kończy się śmiercią. Dawka, która prowadzi do zgonu, to 30 - 200 ml. Gdy zostanie spożyta ilość 4-15 ml, wówczas prowadzi to do ślepoty.

Bardzo dużym zagrożeniem jest picie alkoholu z nielegalnego źródła, albo sporządzanie tego rodzaju napoju samodzielnie, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo pomylenia etanolu z metanolem. Związki te są nierozróżnialne na pierwszy rzut oka, za pomocą wzroku, węchu czy smaku (cechy organoleptyczne). Konsekwencje zatrucia organizmu są uzależnione od wielu czynników: stopnia hydratacji komórki, odżywienia, zdolności detoksykacyjnych uzależnionych od własnych preferencji. Metabolizm metanolu jest długi, wydłużony jest on od 5 do 10 razy w porównaniu z etanolem. We krwi utrzymuje się aż 4 dni (po jednorazowym spożyciu). Kwas mrówkowy oraz formalhehyd, bardzo toksyczne metabolity alkoholu metylowego, uszkadzają nie tylko wzrok, ale również nerki czy wątrobę (która uczestniczy w unieszkodliwianiu metanolu).

Wpływ etanolu na człowieka

Etanol (alkohol etylowy) to substancja znana już od czasów starożytnych. Najstarsze dokumenty prowadzą do egipskich papirusów, sumeryjskich kamiennych płyt, tabliczek glinianych wyrabianych

w Babilonie. Zapiski znajdują się w różnych tekstach urzędowych czy królewskich. Problemy z nadużywaniem alkoholu nie są problemem jedynie dzisiejszych czasów, ale dotyczyły już społeczeństw średniowiecznych (wprowadzono zakaz picia alkoholu w armii).

Alkoholu używa się w postaci roztworów wodnych. Spirytus jest 95% roztworem etanolu. Alkohole przeznaczone do picia zawierają rożną ilość etanolu: wysokoprocentowe od 40% to wódki, koniaki, nalewki,

a niskoprocentowe (2 - 30%) to likiery, wino, piwo, szampany.

Zbyt duże spożycie alkoholu etylowego prowadzi do stanu upojenia: obniżeniem koncentracji, dziurami

w pamięci, brakiem kontroli nad własnym zachowaniem, zmniejszeniem koordynacji ruchowej. Wyżej opisane dolegliwości przechodzą po detoksykacji używki, natomiast przewlekłe nadużywanie alkoholu jest dużo bardziej niebezpieczne. Oprócz licznych zaburzeń fizycznych takich jak: uszkodzenie układu nerwowego, układu krwionośnego (np. powiększenie serca), wątroby (zbyt obciążona w procesie detoksykacji), dochodzi do schorzeń o naturze psychicznej (psychozy, nerwice). Terapia alkoholika polega nie tylko na odtruciu organizmu, ale także na zwróceniu jego uwagi na problemy rodzinne, społeczne. Ważnym aspektem, gwarantującym wyleczenie, jest uświadomienie uzależnionemu, ze jest chory i potrzebuje pomocy. Należy pamiętać, że alkoholik sam nie może się wyleczyć, jest to proces wieloetapowy, wymagający specjalistycznej opieki lekarskiej.

Dla uzmysłowienia sobie złożoności problemu przedstawiono wiersz, który został stworzony przez alkoholika:

"Alkohol w walce o pokój

(J.J.)

Niech mnie nie straszy nikt rakietami

Kiedy przylecą będę pijany

Na dzikiej plaży wypiję wino

Z wściekle rozkoszną młodą dziewczyną

Niech mnie nie straszy nikt atomami

Kiedy rozbłysną będę pijany

Wódkę zagryzę wędzoną rybą

Tak żeby mdłości potem nie było

Niech mnie nie straszy nikt laserami

Kiedy wystrzelą będę pijany

Ktoś mnie w tramwaju znajdzie nad ranem

W dniu, kiedy światło zostanie panem

Niech mnie nie straszy nikt brakiem wódki

Obraz na trzeźwo staje się smutny

Ja chciałbym tylko przez parę lat

Nie patrzeć tępo na wściekły świat"

Świat takich ludzi opiera się na mechanizmie kołowym: człowiek pije, bo ma wiele problemów, chce o nich zapomnieć, odsunąć je na chwilę od siebie, gdy się ocknie to okazuje się, że troski są znacznie większe

i przerastają możliwości wykonawcze, no i wówczas sięga się po butelkę kolejną...

Nawet przekonanie alkoholika, żeby nie pił dla dobra dzieci nie przynosi efektów. Nie ma sensu, także, chowanie przed nim kolejnych flaszek, bo będzie tylko awantura. Ofiarami uzależnionych od alkoholu jest najczęściej rodzina, zwłaszcza dzieci. Popadając w beznadzieje, takie bliskie osoby nie szukają pomocy innych, nie ufają, nie wierzą, iż ich los odmieni się. Dzieci są zamknięte w sobie, nieufne, nie umieją kochać, bawić się, nierzadko przejmują obowiązki dorosłych oraz obarczają same siebie winą za pijaństwo rodziców.

Państwo przeciw alkoholizmowi

W Rzeczypospolitej Polskiej rada gminy, na drodze uchwały, ustala ilość punktów sprzedaży napojów zawierających alkohol w ilości ponad 4,5%, oprócz piwa. Decyduje także o usytuowaniu miejsc sprzedaży oraz warunków handlu. Polskie prawodawstwo, zabrania, pod groźbą kary, sprzedaży i spożywania alkoholowych napojów na terenie placówek oświatowo-wychowawczych (również akademików), szkół, zakładów pracy, podczas zgromadzeń publicznych, w komunikacji krajowej oraz w budynkach wojskowych. W drodze rozporządzenia może również zabronić handlu i spożywania alkoholu (stały lub czasowy), np. podczas imprez masowych. Państwo zabrania sprzedaży i podawania alkoholu nietrzeźwym albo młodzieży poniżej 18 roku życia. Napojów alkoholowych nie można również kupić na kredyt lub pod zastaw.

Pamiętajmy: etanol ma dwa oblicza. Z jednej strony, w małych ilościach i niezbyt często, może być pożyteczny. Druga strona medalu to straszny nałóg, trudny do opanowania, stanowi problem dzisiejszych czasów.

A drastycznym przykładem mogą być ofiary wypadków drogowych spowodowanych przez pijanych kierowców.