Jaki ma wpływ genetyka i jej osiągnięcia na nasze życie?

Hodowla zwierząt

W dzisiejszych czasach, aby uzyskiwać dobre wyniki w hodowli zwierząt nie wystarczy już tylko dobra pasza i optymalne warunki bytowania. Hodowcy, by uzyskiwać jak najlepsze efekty, wspomagają się zdobyczami nauk biologicznych tj. fizjologia zwierzą, genetyka, biochemia, ale i chemii czy też matematyki.

W pierwotnych czasach, gdy człowiek zaczynał swą przygodę z hodowaniem zwierząt, ustaliły się pewne grupy zwierząt ukształtowane pod kątem funkcji, jaką miały pełnić. Na to jak rozwinie się dana cechę mają wpływ dwa czynniki: genetyczny oraz środowiskowy. Ich współdziałanie wpływa na kształtowanie się fenotypu osobników w danej populacji - ich zmienności i wielorakości.

Co rozumiemy pod pojęciem " czynnik środowiskowy" a co pod "genetyczny"?

Jeśli chodzi o środowisko to zazwyczaj pod tym pojęciem rozumiemy ogół czynników występujących poza organizmem, które mają na ten organizm wpływ np. czynnik żywieniowy, pielęgnacyjny, chorobotwórczy itd. Podstawowym tego typu czynnikiem jest żywienie, które w przypadku hodowli jest ściśle regulowane przez hodowcę. Zresztą w każdym innym wypadku to człowiek decyduje od parametrach środowiskowych, w jakich przetrzymywane są zwierzęta.

Tu dochodzimy do drugiego czynnika "genetycznego" inaczej określanego genotypem. Pełni on funkcję bazy programowej, która następnie w zależności od środowiska zewnętrznego jest modyfikowana i objawia się pod postacią konkretnego fenotypu. Należy tu zaznaczyć, że różne genotypy w tym samym środowisku mogą różnie reagować. Ta zróżnicowana odpowiedź jest podstawą zmienności środowiskowej cech organizmów. Jednak zmienności ta nie jest w żaden sposób dziedziczna tzn. nie pojawia się w tej samej postaci u potomstwa.

Ludzie już od pradawnych czasów wykorzystywali wiedzę zdobytą poprzez obserwację. Do hodowli wybierano osobniki np. dające najwięcej mleka czy o pięknej sierści. Takie odgórne wybieranie osobników do dalszego rozrodu, pod względem jakiejś cech, określa się mianem doboru sztucznego (ewentualnie selekcji sztucznej). I w taki właśnie sposób kształtowano populację zwierząt (tu rozumiane jako zbiór zwierząt tej samej rasy na danym obszarze).

Każdą populację cechuje jakaś określona struktura genetyczna. Jeżeli nie zmienia się ona na przestrzeni pokoleń to uważa się, że owa populacja pozostaje w tzw. "równowadze genetycznej". Mechanizm, który za to odpowiada to kojarzenia o charakterze losowym. Wyróżnia się kilka typów kojarzeń a to, z jaką częstotliwością będą ona występowały zależy od procentowego udziału poszczególnych genotypów w populacji.

Jeśli chodzi o sam proces wyboru zwierząt to określa się go mianem selekcji. W jej wyniku dochodzi do modyfikacji struktury genetycznej w obrębie populacji, której kierunek został odgórnie określony. Zmiana ta zachodzi m. in. z powodu odsunięcia od rozrodu tych zwierząt, które nie spełniają wymogów im stawianych ( np. nie dają wystarczającej ilości mleka). Eliminuje się z populacji geny niepożądane, ale i zubaża się różnorodność genetyczną wewnątrz takiej grupy.

To czy selekcja jakiej została poddana grupa jest selekcją skuteczną czy też nie, stwierdza się na podstawie częstotliwości genotypów pod kątem, których była ona prowadzona.

Grupę zwierząt tworzących pokolenie rodzicielskie dla dalszych pokoleń określa się mianem "stada selekcyjnego". Nazwa odnosi się do procesu wyboru zwierząt, po którym wydzielone do takiego stada osobniki odznaczają się lepszymi, niż reszta, cechami.

Zastosowanie praktyczne:

To, jaki rodzaj selekcji zostanie wybrana zależy w głównej mierze od zapotrzebowania np. rynku zbytu czy kosztów produkcji. Aby w ogóle można było prowadzić selekcję w grupie musi występować zmienność osobnicza. Dlatego też koniecznością jest poddawanie stada procesowi odnowy, który polega na dopływie do niego nowych zwierząt (genów) oraz usuwaniu tych niepotrzebnych.

Każdy hodowca wie, że w hodowli samice nie są tak samo cenne jak samce. To ta druga płeć a raczej jej jakość ma kluczowe znaczenie w hodowli, mimo że potomstwo dziedziczy geny w połowie po ojcu a w połowie po matce. Ta nierównocenność płci wynika z systemu kojarzeń, jaki stosują hodowcy tj. poligamii. Ze względów ekonomicznych zazwyczaj jeden samiec zapładnia kilka samic i dlatego jego zła jakość zepsuje dużo większy procent hodowli, niż zły wybór samicy.

Przy selekcji zwierząt bierze się pod uwagę dwa parametry: wartość hodowlaną lub też użytkową. I tak też zwykle samce hodowane są pod względem tej pierwszej, zaś samice pod kątem tej drugiej.

Wyróżnia się pewien rodzaj selekcji, gdzie najważniejszym wyznacznikiem jest pokrewieństwo. Wtedy to stara się by taka linia hodowlana miała cały czas jak najwyższy współczynnik pokrewieństwa z założycielem tejże linii. Innymi słowy, by osobniki posiadały jak najwięcej genów korzystnych, które występowały u "założyciela"

Wspomniany współczynnik pokrewieństwa (R) pozwala właśnie określić, jaki procent genów przodka znajduje się u potomków. Gdy parametr ten jest zbyt wysoki grozi to zjawiskiem "inbredingu", czyli stanem, gdy gamety od obu rodziców niosą ze sobą zbyt wiele genów o identycznej strukturze. Taka sytuacja może grozić poważnymi genetycznymi konsekwencjami. Im bliższe pokrewieństwo między osobnikami rodzicielskimi, tym wyższe prawdopodobieństwo powstania homozygotycznego potomstwa. Jak zatem widać inbreding jest zjawiskiem niebezpiecznym i szkodliwym dla hodowców, gdyż prowadzi do wzrostu homozygotyczności zwierząt.

Każdy hodowca powinien mieć świadomość występowania tego zjawiska także ze względu na problemy zdrowotne zwierząt, które urodziły się w wyniku zbyt bliskich kojarzeń. Osobniki takie mogą urodzić się z różnorakimi deformacjami czy też zwyrodnieniami.

Do najpoważniejszych konsekwencji należy tu tzw. depresja inbredowa w wyniku, której geny recesywne ( letalna lub subletalne) mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia u osobnika i ujawnienia się pod postacią jakiejś anomalii rozwojowej. Geny takowe u heterozygot są maskowane przez geny prawidłowe i dominujące, jednak w homozygotach już nie ma co maskować ich działania, brak genu alternatywnego. Zważywszy na to zjawisko można zrozumieć nacisk, jaki kładziono w przeszłości na zakaz zawierania małżeństw między osobami blisko spokrewnionymi.

Mimo tylu niekorzystnych efektów inbreding nadal jest wykorzystywany do uzyskiwania linii genetycznie blisko spokrewnionych z założycielem linii, który pełnił funkcję reproduktora. Przy kojarzeniu córek z ojcem (źródłem cennych genów) dochodzi do zagęszczania częstości występowania genów pochodzących od przodka u jego dalszego potomstwa.

Metodę tę wykorzystuje się także do sprawdzania jakości genetycznej samców rozpłodowych. Dochodzi tu do tzw. kojarzenia wsobnego, czyli właśnie krzyżowania się gamet od ojca z gametami od jego córek. Prowadzenie takich kojarzeń na przestrzeni kilku pokoleń, jak już wcześniej wspomniano prowadzi do uzyskania osobników homozygotycznych. Osobniki z linii wsobnych często wykorzystywane są do badań genetycznych jednak w hodowli jest to zjawisko wysoce niepożądane.

Kolejnym sposobem hodowli jest tzw. wyprowadzanie linii hodowlanych. W tym wypadku dba się o to by geny od "wartościowego" przodka nie uległy rozmyciu a osobniki w obrębie tej linii były jak najbardziej podobne do swego protoplasty.

Oprócz kojarzenia zwierząt w celu uzyskanie różnych linii, w hodowli wykorzystuje się także krzyżowanie zwierząt, w którym osobnika o bardziej prymitywnych cechach łączy się z nosicielem cech bardziej zaawansowanych, który może pochodzić z zupełnie innej rasy. Taki zabieg, prowadzony na przestrzeni czasu, pozwala na wyparcie z populacji genów mniej korzystnych a w konsekwencji lepsze przystosowanie zwierząt do warunków, w jakich żyją. Także dzięki niemu na przestrzeni wielu wieków uzyskiwano nowe i nieraz bardzo cenne rasy zwierząt np. krów, świń czy koni.

Krzyżowanie rasotwórcze (opisane powyżej),aby dało oczekiwane rezultaty, wymaga długiego okresu czasu. Wynika to m. in. z wysokiej zmienności w obrębie selekcjonowanych zwierząt.

Czym jest jednak rasa? Jak się ją określa? Z reguły o rasie mówimy, gdy mamy do czynienia z odpowiednio dużą grupą zwierząt, stosunkowo jednolitych pod względem budowy, przeznaczonych do podobnych celów, których potomstwo nie charakteryzuje się większą zmiennością niż rodzice.

Przykładem nowej rasy zwierząt wyprowadzonej u nas w kraju mogą być owce dłogowełniste, które są krzyżówką dwóch innych ras owiec: merynos i kent (na podstawie informacji z Onet Wiem). Zarówno w tym wypadku, jaki i ogólnie, by uzyskać jak najlepsze wyniki, rasy dobiera się tak, aby ich cechy jak najlepiej współgrały ze sobą i dawały zrównoważoną kombinację w potomstwie. Strategia ta bazuję na znajomości zjawiska heterozji, dzięki któremu potomstwo (heterozygotyczne) nabywa cech o większej wartości niż ich rodzice.

Dziś krzyżuję się zwierzęta nie tylko w obrębie gatunku czy też rasy. Ludzie posunęli się jeszcze o krok dalej tworząc niejako osobniki będące wynikiem krzyżówek między gatunkami. Problem na poziomie genetyczny i fizjologicznym powodują jednak, iż uzyskane w ten sposób osobniki często są bezpłodne. Przykładem tego typu krzyżówek może być chociażby żubroń - krzyżówka żubra z bydłem domowym po raz pierwszy stworzona przez Polaka, Leopolda Walickiego.

Omówione powyżej metody są wykorzystywane do zwiększania wydajności poszczególnych hodowli. Dzięki nim hodowcy oszczędzają swój czas, wysiłek a przede wszystkim koszta.

Hodowla roślin

Podobnie jak w przypadku zwierząt i tu wysiłek ludzi koncentruje się na uzyskaniu odmian rośli jak najlepszych jakościowo. Wśród zdobycz nauk wykorzystywanych do tego celu prym wiedzie zdecydowanie genetyka.

Wyróżnia się dwa typy hodowli:

• Zachowawczą - na dłuższą metę prowadzi ona do pogorszenia się jakości materiału;

• Twórczą - dzięki niej powstają nowe odmiany; stanowi ważny czynnik w zwiększaniu wysokości plonów;

Tak jak w przypadku zwierząt, duży wpływ na wynik upraw mają czynniki środowiskowe. Chyba najważniejszym z nich będą tu warunki glebowe (wilgotność, dostępność O₂) i związana z nimi dostępność mikro i makroelementów.

Rośliny, jak każdy inny żywy organizm, do prawidłowego wzrostu i rozwoju wymagają optymalnych dla niech warunków. Każda czynność polepszająca warunki bytowania jest dla roślin korzystna. Przykładem tu może być chociażby zmianowanie, czyli takie następowanie po sobie roślin na polach, w którym uwzględniane się zarówno wymagania roślin oraz charakterystykę siedliska. Zmianowanie, które jest planowane na dłuższy okres czasu określa się mianem płodozmian. Rozsądne planowanie zmianowania stwarza roślinom korzystniejsze warunki rozwojowe, które w efekcie będą skutkowały wysokimi plonami.

Jak już wcześniej wspomniano człowiek już od zamierzchłych czasów ingerował w strukturę genetyczną roślin i zwierząt. Dawniej nieświadom mechanizmów tych zmian, dziś wykorzystuje je z premedytacją. Między innymi umożliwiają mu to osiągnięcia genetyki molekularnej a zwłaszcza techniki inżynierii genetycznej. Zalicza się do nich takie czynności jak: przenoszenie genów między dwoma genomami i śledzenie losów tegoż genu. Takie "przenoszenie" często dobywa się za pomocą wektorów, którymi mogą być plazmidy czy wirusy.

Wirusy zostały odkryte przez Iwanoskiego w 1892 przy okazji badań nad chorobą tytoniu - mozaiką tytoniową. Są to byty z pogranicza świata żywego i materialnego. Złożone z kapsydu zbudowanego z podjednostek o nazwie kapsomery i rdzenia DNA lub RNA (cecha klasyfikacyjna). Gdy wirus występuje poza organizmem gospodarza przyjmuje postać krystaliczną. Tylko, kiedy jest wewnątrz wykazuje cechy charakterystyczne dla żywych organizmów. Taka zmiana funkcjonowania tych form została wykazana doświadczalnie, gdy wprowadzony do komórek gospodarza wirus (w postaci krystalicznej) zaczął się namnażać.

Co ciekawe już wprowadzenie samego materiału genetycznego wirusa pozwalało na odtworzenie się wirusa w pełnej formie.

Zasada działania wirusa jest prosta. Do wnętrza komórki wnika RNA lub DNA, który wykorzystując aparat molekularny gospodarza do skopiowania swojego materiału genetycznego oraz wyprodukowania białek budujących kapsyd. W zależności, co wniknie DNA czy RNA mechanizm ten ma różny przebieg. Właśnie ten mechanizm bywa głównie wykorzystywany w inżynierii genetycznej.

Wirusy odznaczają się swego rodzaju specyfiką. Wynika to z ich preferencji, co do rodzaju komórek, w jakich się rozmnażają i tak np. wirus wścieklizny atakuje głównie komórki nerwowe budujące mózg i rdzeń kręgowy a wirus HIV komórki układu odpornościowego ( głównie limfocyty T_h )

W walce z wirusami dużą rolę odgrywają profilaktyczne szczepienia. Do organizmu wprowadza się nie wirulentne ( nie wywołujące choroby) formy wirusa. Komórki układu odpornościowego wyłapują je a następnie niszczą. Białka powstałe w wyniku rozkładania wirusa są prezentowane przez białka MHC II na powierzchni m. in. monocytów, makrofagów i neutrofili. A dzięki temu inne komórki immunologiczne uczą się rozpoznawać białka wirusa.

By dobrze zrozumieć podstawowe założenia inżynierii genetycznej należy solidnie zapoznać się z paroma podstawowymi dla niej pojęciami tj.: plazmid, bakteriofag czy restryktaza; a także zrozumieć mechanizmy procesów genetycznych u bakterii.

Zabiegiem manipulującym zmianami w organizmach na nieco wyższym poziomie jest inżynieria komórkowa. Tu zabiegowi podlegają już nie gen, lecz całe komórki, bądź też ich jądro. Dzięki tej metodzie uzyskano np. przeciwciała monoklonalne. Było to sporym przełomem w Immunologii, gdyż pozwoliło na w miarę szybkie i niedrogie uzyskiwanie potrzebnych przeciwciał (nie zaś ich mieszaniny jak to bywa w przypadku klasycznej metody)

Ostatnią omawianą tu techniką będzie klonowanie. Metoda szeroko stosowana, ale i w niektórych wypadkach mocno kontrowersyjna. Dzięki klonowaniu można uzyskać organizm potomny identyczny pod względem genetycznym z rodzicielskim (tak jak np. u drożdży) z zaznaczenie, że organizm ten w normalnych warunkach rozmnaża się płciowo ( czyli odwrotnie jak drożdże!). Przykładem tu może być doświadczenie przeprowadzone na zygocie żabiej, której usunięto jądro i zastąpiono je jądrem z komórki nabłonka jelitowego (także żabiego). W efekcie tego zabiegu zygota a następnie zarodek rozwijały się normalnie. Naukowcom przeprowadzającym ten zabieg udało się uzyskać żabę identyczną genetycznie z tą, od której należały pobrane komórki nabłonka.

Mimo, ze inżynieria genetyczna jest nauką stosunkowo młodą już ma na swym koncie wiele osiągnięć. Dzięki niej uzyskaliśmy możliwość przenoszenia genów miedzy genomami, organizmami, które w naturalnych warunkach nigdy nie miały by możliwości nabycia takich genów. Jednym z osiągnięć tej techniki jest wytworzenie genetycznie modyfikowanych roślin (zwanych w skrócie GMO) np. długo nie psujących się pomidorów, czy odpornej na susze kukurydzy, czyli czegoś czego nie dałoby się osiągnąć metodami stosowanymi w tradycyjnej biotechnologii.

Przed inżynierią genetyczną stoi wiele wyzwań. Poniżej przedstawiono kilka z nich:

Maksymalizacja wyników hodowli i upraw

Nadrzędnym celem badań na polepszeniem jakości hodowanych zwierząt i uprawianych rośli jest zapewnienie wyższego komfortu dla ludzi. Wiąże się to także z dużymi korzyściami dla naszego zdrowia. Widać to chociażby w przypadku pomidorów, które nie psują się dłużej niż te niezmodyfikowane, czy wysoko proteinowego mleka od zmodyfikowanych genetycznie krów. Jednak nasza wiedza jest jeszcze ograniczona i nie do końca jesteśmy wstanie przewidzieć skutków naszej ingerencji. Pomidory, które dużej zachowywały świeżość straciły na smaku, a wcześniej wspomniane krowy chorowały.

Wytwarzanie nowych leków i szczepionek

Inżynieria genetyczna ma tu najszersze pole do popisu. Jej nadrzędnym celem jest wytworzenie takich związków, które pomogą nam szybko wrócić do zdrowia a nie wywołają niepożądanych efektów. Świetnym przykładem mogą tu być np. insulina ( niezbędna cukrzykom), różnego rodzaju szczepionki czy też czynnik krzepnięcia krwi

Odtwarzanie zwierząt, które wyginęły lub są tego bliskie

Metoda klonowania rozbudziła wśród wielu naukowców nadzieję na odtworzenie wielu gatunków, które wyginęły z naszego powodu np. wilk tasmański czy ptak dodo. Zastosowanie tej metody wiąże się jednak wysokim ryzykiem niepowodzenia z powodu zbyt małej wiedzy na ten temat.

Nauka posuwa się w dzisiejszych czasach tak szybko, że to, co dziś wydaje się być problemem już za kilka lat będzie błahostką. Wtedy to może będziemy mogli podziwiać wolno biegające wilki tasmańskie czy też nasze swojskie tury. Aby tak się stało trzeba wpierw wejść w posiadanie nieuszkodzonego DNA tych gatunków i wszczepić go do gamety gatunku dziś jeszcze żyjącego, który jest najbliżej spokrewniony z tym, który pragniemy odtworzyć.

Jeśli zaś rozważamy kwestię gatunków zagrożonych to w tym wypadku do zapobieżenia wymarciu można użyć metody zapłodnienia in-vitro. Ma to zwłaszcza duże znaczenie w przypadku zwierząt, które rozmnażają się niezwykle rzadko np. panda wielka. Samica tego gatunku wchodzi w ruje tylko raz do roku!

Zdobycze inżynierii genetycznej i ich zastosowanie

Hodowla:

Choć od roku 1997 minęło już niemal 10 lat, owca Dolly wciąż wzbudza sensację. Było to pierwsze zwierzę uzyskane w wyniku klonowania.

Inną kwestią, ale nie mniej ważną są zwierzęta transgeniczne, czyli zmodyfikowane genetycznie w kierunku np. produkcji mleka z ludzkimi białkami terapeutycznymi. Naukowcom udało się już wyhodować świnie, które posiadają w swym genomie geny kodujące IX czynnik krzepliwości krwi substancję niezbędną ludziom chorującym na hemofilię.

Zwierzęta transgeniczne mogą także służyć do badań biomedycznych. Posiadając geny odpowiadające za poważne choroby u ludzi stają się świetnymi modelami badawczymi. Jednak dotyczy to jedynie zwierząt o dużych rozmiarach np. świń czy małp. Wyniki uzyskane na transgenicznych myszach okazały się być nie przekładalne na organizm ludzki.

Rodzi się tu pytanie o wymiar moralny takich działań. Zakres tego teksu nie będzie obejmował tego aspektu sprawy, gdyż należy to do kompetencji etyków a nie biologów. Co mimo wszystko nie zwalnia nas z obowiązku rozważenia takiego problemu.

Medycyna i farmacja:

Przemysł farmaceutyczny już od pewnego czasu korzysta ze zdobyczy świata naukowego. Pozwala to na usprawnienie procesu produkcji oraz obniżenie jej kosztów. Przenoszenie genów kodujących ważne białka i hormony pozwala na łatwiejsze ich uzyskiwanie dla celów leczniczych.

Jeśli chodzi o farmaceutykę to świetnym przykładem mogą tu być bakterie posiadające gen kodujący insulinę. Otrzymanie tam genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów umożliwiło łatwiejsze uzyskiwanie tego jakże ważnego dla cukrzyków hormonu. Także medycyna wykorzystuje zdobycze naukowe, które ułatwiają diagnostykę a także profilaktykę i leczenie.

Postęp inżynierii genetycznej i biotechnologii jest coraz większy, zostaje coraz mnie barier do pokonania, chociaż pojawiają się także i nowe. Perspektywy jakie daje nam ta gałąź nauk biologicznych są fascynujące ale oprócz nadziei niosą ze sobą nowe nieznane zagrożenia.

Klonowanie:

Czym jest klonowanie? Jak ono przebiega? Główną ideą tego procesu jest uzyskiwanie osobników identycznych genetycznie u zwierząt rozmnażających się płciowo w sposób poza płciowy. Uzyskuje się to poprzez przeniesienie jądra z jednej komórki organizmu do żeńskiej gamety pochodzącej od innego osobnika w obrębie tego samego. Pewna frakcja ludzi w tej metodzie upatruje dogodny sposób "wytwarzania" osobników naszego gatunku będących kopiami jakiegoś osobnika wyjściowego. W konsekwencji możliwym będzie uzyskanie dowolnej liczby sobowtórów jednego człowieka. Gdy będzie się kopiowało materiał genetyczny tych, których uznaje się za wybitnych bądź geniuszy byłoby można stworzyć prawdziwa armię ludzi o nieprzeciętnych zdolnościach.

W momencie upowszechnienia się tego typu praktyk ludzie mogliby projektować swoje dzieci tak by były jak najlepsze i odnosiły same sukcesy, jednak wizje te póki co należy pozostawić pisarzom science- fiction.

Metody klonowania nie należy mylić ze zjawiskiem tzw. rozczepienia bliźniaczego, w którym to zarodek ukształtowany z połączenia dwóch gamet na wczesnym etapie rozwoju ulega podziałowi na dwa osobne organizmy, które mają taki sam genotyp. Jeżeli na dalszych etapach nic się nie wydarz, po 9 miesiącach urodzą się bliźnięta jednojajowe. Podstawową różnicą między rozszczepieniem bliźniaczym a klonowanie jest fakt, że to pierwsze zachodzi przy okazji normalnego rozmnażania płciowego, zaś klonowanie odbywa się bez płciowo. Łączy te dwa zjawiska jedynie "produkt końcowy" a mianowicie powstanie osobników o identycznym zestawie genów.

Do niedawna dominował pogląd, że komórki budujące nasze ciało pozbawione są zdolności możliwości wpływania na rozwój zygoty, gdyby ich jądro zostało do takowej wprowadzone. Taką zdolność (totipotencjalność) miałyby mieć jedynie komórki, które pojawiają się w początkowych stadiach rozwoju. Przekonanie to zweryfikowały dopiero ostatnie odkrycia z dziedziny genetyki, które wskazują na to, że nawet DNA mocno wyspecjalizowanych komórek zachowuje totipotencjalność. Odkrycie to stało się punktem wyjściowym w dalszych badaniach nad ewentualnymi możliwościami klonowania kręgowców.

Obecnie dostępne techniki pozwalają także na klonowanie istot ludzkich, jednak jak wszystko co nas dotyczy i ta kwestia rodzi wiele sprzecznych opinii. Czy jesteśmy lepsi od zwierząt? Czy powinniśmy przekraczać tę niebezpieczną granicę, bawić się w Boga? Ile osób, tyle odpowiedzi na te pytania. Każdy ma prawo do własnej opinii i warto dyskutować na ten temat. Kto wie może nie tak niedługo będziemy musieli decydować? Klonować czy nie klonować - oto jest pytanie!

Inżynieria genetyczna stwarza nam wiele niesamowitych możliwości, ale umysł nasz nie jest wstanie przewidzieć konsekwencji tak śmiałych poczynań jak poprawianie tego, co stworzyła natura.

Przydatne pojęcia:

GENETYKA MOLEKULARNA - aspekt genetyki, w którym koncentruje się przede wszystkim na procesach na poziomie molekularnym tj. transkrypcja informacji genetycznej, jej naprawa, dziedziczenie poszczególnych genów czy translacje i wpływ powstałych transkryptów na DNA

INŻYNIERIA GENETYCZNA - mianem tym określa się zespół technik badawczych, dzięki którym można wyizolować a następnie scharakteryzować poszczególne geny. Inżynieria genetyczna pozwala także na wprowadzanie zmian w strukturze genów. Rozwój tej dziedziny przypada na początek lat 70-tych ubiegłego wieku. Bodźcem do owego rozwoju stała się seria odkryć z dziedziny biochemii i genetyki. Warto wspomnieć, że wiele z tych odkryć zostało uhonorowanych Nagrodą Nobla.

Od momentu pojawienia się widać powolny, ale systematyczny wzrost znaczenia inżynierii genetycznej w naszym życiu. Znajduje ona szeroki zastosowanie w medycynie: przy diagnostyce, profilaktyce a także terapii leczniczej. Niesamowite korzyści dzięki metodą inżynierii zyskał przemysł farmaceutyczny, pierwszeństwo wiodą tu technik z zastosowaniem rekombinacji DNA. Nowoczesna biotechnologia coraz odważniej próbuje ingerować w to, co stworzyła natura. Powszechność się transgenicznych zwierząt i roślin to już nie tylko marzenia naukowców, ale coraz bardziej realna przyszłość, w której może także znaleźć się miejsce dla klonowania organizmów.

BIOTECHNOLOGIA - gałąź nauk biologicznych zajmująca się praktycznym wykorzystaniem zdobytej wiedzy na temat funkcjonowania organizmów żywych w przemyśle; wykorzystywane są tu metody z zakresu wielu dziedzin nawet tak pozornie odległych jak fizyka, informatyka czy inżynieria procesowa; Podstawowymi technikami wykorzystywanymi w biotechnologii są rekombinację DNA, inżynieria komórkowa oraz enzymatyczna dzięki nim powstają technologie stosowane później w wielu dziedzinach; do wytworów biotech. zaliczamy przeważnie enzymy, hormony także transgeniczne zwierzęta, terapie genowe i wszelkiego rodzaju testy. Zdobycze biotech. mają szerokie pole zastosowań od medycyny i przemysłu po rolnictwo i ochronę środowiska.

GENY LETALNE, nieprawidłowości w ich budowie u homozygot mogą być przyczyną śmierci zarodka lub już nawet nieżywotności gamet. Zazwyczaj są to geny recesywne, ale nie zawsze. Przykładem tu mogą być geny odpowiedzialne za platynową barwę u lisów.