Organizmy genetycznie zmodyfikowane.

 

Organizm zmodyfikowany genetycznie, GMO – organizm, którego genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej w celu uzyskania nowych cech fizjologicznych (lub zmiany istniejących). Pierwszy GMO został stworzony w 1973 roku, a pierwsze próby polowe miały miejsce w 1986 roku i dotyczyły tytoniu.

 

Rodzaje modyfikacji genetycznych

 

Modyfikacje, jakim podlegają organizmy, można podzielić na trzy grupy:

 

  • zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie

  • do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów

  • wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku – organizmy transgeniczne.

 

Modyfikacje genetyczne wprowadzane metodami hodowlanymi są znane od starożytności – w ten sposób za pomocą selektywnego krzyżowania wytworzono heksaploidalną pszenicę zwyczajną oraz szereg mieszańców, takich jak pierwiosnek czy liczne międzygatunkowe krzyżówki wśród zwierząt (np. muł). Stosowano również szczepienie, a także środki chemiczne i promieniotwórcze aby przyspieszyć mutagenezę.

 

 

Główne zastosowania modyfikacji:

  • zmodyfikowane mikroorganizmy są używane do produkcji pewnych substancji chemicznych, na przykład insuliny

  • modyfikowanie roślin pozwala dodać/wzmocnić cechy zwiększające opłacalność produkcji

  • w badaniach współczesnej biologii i medycyny molekularnej, między innymi w badaniach nad rakiem, chorobami dziedzicznymi, chorobami zakaźnymi oraz w badaniach nad mechanizmami rozwoju.

 

 

Przykłady organizmów zmodyfikowanych genetycznie:

 

  • kukurydza MON 810, jedyna roślina transgeniczna legalnie uprawiana w Unii Europejskiej. Celem modyfikacji było uzyskanie przez kukurydzę odporności na szkodniki owadzie, w tym szczególnie omacnicę prosowiankę

  • pomidor transgeniczny, modyfikacja polegała na zmniejszeniu w nim aktywność genu, który odpowiada za proces dojrzewania i mięknięcia pomidora. Tak zmodyfikowany pomidor lepiej znosił transport i dłużej zachowywał świeżość. Celem innych modyfikacji genetycznych pomidorów jest zwiększenie suchej masy, poprawa barwy, poprawia smaku, odporność na herbicydy (środki chwastobójcze), odporności na szkodniki, a także zwiększenie odporności na niekorzystne warunki środowiskowe, np. pomidory rosną na silnie zasolonych glebach,

  • soja z obniżoną zawartością kwasu palmitynowego, odporna na herbicydy, wirusy i szkodniki,

  • ziemniak - o podwyższonej zawartości skrobi i obniżonej ilości glikoalkaloidów występujących w surowych ziemniakach i szkodliwych dla ludzi, posiadające odporność na herbicydy, stonkę ziemniaczaną oraz wirusy,

  • bawełna produkująca włókna zawierające domieszki poliestru, podnoszącego jej właściwości termoizolacyjne.

  • bakłażan Bt , jest genetycznie ulepszonym bakłażanem opracowanym przez wstawienie genu cry1Ac do rosliny. Białko Cry1Ac daje bakłażanowi wbudowaną odporność na larwy motyli, takich jak wady owoców i oraz wady części zielonych. W tych uprawach używa się także Bt jako insektycydu nie jest to nowe rozwiązanie - rolnicy używają go odponad 50 lat jako spray,

  • ryż z przeszczepionym z żonkila genem warującym produkcję β- karotenu, niezbędnego w czasie wytwarzania wit. A. Zabieg ten w założeniu miał pomóc w rozwiązaniu problemu występowania niedoborów tej witaminy, powszechnych u dzieci z Azji Wschodniej,

  • truskawki o wyższej zawartości cukru w owocach, opóźnionym dojrzewaniu i odporne na mróz

  • rzepak modyfikuje się w celu odporności na herbicydy, zmniejszenia ilości kwasów tłuszczowych, nienasyconych, zwiększenia zawartości kwasu lauronowego

  • dynie uodporniono na grzyby

  • sałata, został umieszczony w niej gen stymulujący produkcję szczepionki na zapalenie wątroby, dzięki czemu możliwe jest "szczepienie" w sposób naturalny

  • ulepszono mąkę dzięki zwiększeniu w pszenicy zawartości glutenu

  • winogrona zmodyfikowano produkując bezpestkowe odmiany

  • kapustę zmodyfikowano aby miała mniejsze wymiary, a także aby była odporna na szkodniki

  • seler zwiększono jego kruchość

  • banany, uodporniono je na wirusy oraz grzyby na które są narażone szczególnie w transporcie, gdzie dochodzi do ich uszkodzeń.

 

 

 

Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, niewystępującą u niego naturalnie.

 

GMO – zalety

 

Najważniejsze zalety żywności modyfikowanej genetycznie:

 

Genetycznie modyfikowana żywność przed wprowadzeniem na rynek jest szczegółowo i dokładnie badana pod kątem bezpieczeństwa dla ludzi i zwierząt.

Rośliny GMO mogą być uprawiane na terenach, gdzie występują nieprzyjazne warunki klimatyczne, takie jak: mróz, wysoka temperatura, susze, nadmiar promieniowania słonecznego.

 

Modyfikacje genetyczne umożliwiają uzyskanie wysokich plonów zbóż przy gorszych warunkach glebowych.

Rośliny GMO przyczyniają się do zmniejszenia zużycia pestycydów, ponieważ nie muszą być spryskiwane chemikaliami przeciwko szkodnikom i chwastom.

Żywność GMO często posiada lepsze walory smakowe bądź zapachowe od tradycyjnej żywności.

Żywność modyfikowana genetycznie dłużej pozostaje świeża, co ma duże znaczenie w jej transporcie oraz składowaniu.

Żywność modyfikowana genetycznie ma udoskonalony skład chemiczny, dzięki czemu niektóre GMO działają jak leki – „złoty ryż” ma zwiększoną ilość witaminy A prawie dwudziestokrotnie.

 

GMO - wady

 

Obecnie prowadzone badania wykazują, że produkty GMO nie przynoszą uszczerbku na zdrowiu, ale nie wiadomo, jak może zareagować organizm, jeśli w diecie pojawi się kilka produktów genetycznie zmodyfikowanych.

Żywność GMO niesie ze sobą też inne ryzyko. Specjaliści mówią o powstaniu tzw. superchwastów. W trakcie wytwarzania roślin GMO, do ich komórek wprowadza się fragmenty DNA, które zwiększają ich odporność na chwasty czy szkodniki. Rośliny genetycznie modyfikowane mogą przekazywać owe geny blisko rosnącym, dzikim roślinom, także chwastom. Powstałe w ten sposób „superchwasty” trudno będzie wytępić, a do ich zwalczenia potrzeba będzie większej ilości toksycznych środków chemicznych.

 

 

 

Zatem GMO może przynieść wiele korzyści, ale może nieść ze sobą również wiele zagrożeń, ponieważ nie jest jeszcze dokładnie znany wpływ organizmów modyfikowanych na organizm ludzki. Genetyczne modyfikacje żywności mogą wpłynąć na stworzenie odmian rośliny odpowienich do uprawy w krajach słabo rozwiniętych - będąc nieocenioną pomocą w odbudowie państw o słabym potencjale ekonomicznym oraz nieodpowiednich warunkach klimatyczno-glebowych do uprawy roślin w sposób tradycyjny.

Dlatego sądzę, że żywność poddana genetycznej modyfikacji jest zjawiskiem pozytywnym, choć ważne jest, by każdy miał świadomość jakiego rodzaju produkty nabywa. A proces produkcji, rozwoju i konsumpcji takiego rodzaju produktu powinien być ściśle monitorowany i kontrolowany przez specjalnie powołane do tego celu organy.