Dla Unii Europejskiej ochrona środowiska naturalnego staje się coraz bardziej istotnym celem gospodarczym i politycznym. Ale jeszcze nie tak dawno nie było to wcale często poruszanym zagadnieniem. Bowiem Wspólnota Węgla i Stali jest organizacją, z której wywodzi się Unia Europejska. Tymczasem, jeśli priorytet stanowią węgiel oraz stal, ciężko jest jednocześnie dbać o czyste środowisko.
W rzeczywistości troska unii o środowisko naturalne i chęć ochronienia go rozpoczęła się dopiero wraz ze szczytem w Paryżu w roku 1972. Wtedy to Komisja Europejska została zobowiązana przez przywódców unijnych do zajęciem się problemem ochrony środowiska i opracowaniem odpowiedniego programu działania. Impuls do podjęcia takich kroków stanowiła poświęcona tej tematyce konferencja ONZ. Od tej chwili dzisiejsza Unia Europejska (a ówcześnie EWG) zorientowała się o swoim globalnym wpływie na tę dziedzinę.
Obecnie Unia Europejska prowadzi ważną walkę w krajach całego świata o wcielanie w życie istotnych dla ochrony środowiska inicjatyw. Między innymi zajmuje się ratyfikacją sporządzonego w Kioto protokołu, który zakładał radykalną redukcję emisji do atmosfery szkodliwych gazów cieplarnianych. To właśnie odmienne stanowisko wobec konieczności ratyfikacji tego protokołu doprowadziła do sporu pomiędzy prezydentem Stanów Zjednoczonych Bushem a Unią Europejską.
Pomysł zjednoczenia państw wspólnym celem ochrony środowiska kiełkował powoli. Stopniowo od lat siedemdziesiątych kraje zaczynała łączyć wspólna polityka w tym zakresie. Pojawiały się odpowiednie akty prawne, programy, rozporządzenia, coraz liczniejsze wspólne inicjatywy. Jednak realnie dopiero w roku 1987 Jednolity Akt Europejski pozwolił Wspólnocie Europejskiej wprowadzić twardą politykę w związku z problemem ochrony środowiska. Stopniowo, wraz z kolejnymi upływającymi latami i kolejnymi pojawiającymi się traktami, coraz istotniejszą częścią unijnego prawa oraz podejmowanych przez nią działalności było właśnie to zagadnienie. W artykule 2 traktatu amsterdamskiego pojawił się zapis, że dążeniem Unii Europejskiej jest wysoki poziom ochrony środowiska, a cały traktat mówi o zasadzie harmonijnego i trwałego rozwoju gospodarczego połączonych nim państw.
W roku 1983 Światowa Komisja Środowiska oraz Rozwoju opracowała specjalny raport dotyczący, jak głosiła jego nazwa, "Naszej Wspólnej Przyszłości". Została w nim sformułowana tzw. zasada zrównoważonego rozwoju, czyli zasada trwałego ekorozwoju. Zasada ta głosi, iż rozwój gospodarczy, który ma na celu zaspokojenie wszelkich potrzeb społeczeństwa, musi być równocześnie tak przeprowadzony, by zachować przyrodę dla następnych pokoleń. Zrównoważony rozwój stał się podstawą polityki krajów członkowskich Unii Europejskiej pod względem ochrony środowiska.
Kolejny traktat, podpisany w Maastricht, wyznaczał istotne cele w ochronie środowiska, a mianowicie:
- głównym celem jest zachowanie, ochrona oraz poprawa obecnego stanu środowiska naturalnego;
- istotna jest ochrona zdrowia człowieka;
- bardzo ważne jest wykorzystanie naturalnych zasobów w sposób racjonalny;
- należy również wspierać przedsięwzięcia mające na celu rozwiązywanie problemów środowiska, zarówno ogólnoświatowych, jak i lokalnych.
Wyznaczone zostały również zadania dla poszczególnych działów gospodarki, dzięki którym realizowane mają być cele zrównoważonego rozwoju, z których najważniejsze to:
- w energetyce: ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych gazów, rozwijanie programów badawczo-naukowych mających na celu wykorzystanie odnawialnych i alternatywnych źródeł energii;
- w przemyśle: zwiększenie wyrobu produktów, które spełniają ekologiczne standardy, a także odpowiednia gospodarka odpadami;
- w rolnictwie oraz w leśnictwie: najważniejsze są ochrona gleb i wód oraz zachowanie bioróżnorodności, należy ograniczyć stosowanie pestycydów, zadbać o utrzymanie naturalnych procesów oraz ograniczyć zagrożenie pożarowe;
- w transporcie: poprawienie technicznego stanu pojazdów, jak również jakości stosowanych paliw;
- w turystyce: wprowadzenie działań ochraniających obszary turystycznie atrakcyjne.
