Z definicji ekologia to nauka zajmująca się określaniem powiązań pomiędzy organizmami a środowiskiem. Termin ten został wprowadzony do obiegu w roku 1869 przez E. Heackela i pochodzi on z greki (oikos-dom, logos-nauka). Ekologia dzieli się na:
Synekologie- czyli naukę badająca wpływ pomiędzy organizmami zamieszkującymi ten sam obszar które są częścią jednej większe jednostki np. ekosystemu.
Autekologię - cześć ekologii badający relację pomiędzy organizmami jednego gatunku a środowiska. Oba terminy ówcześnie pełnia funkcje tylko historyczne.
Przyroda - całość życia ożywionego i nieożywionego.
Środowisko - obszar jaki zasiedla określony gatunek razem z bodźcami jakie maja na nie wpływ.
Ochrona przyrody - dziedzina wiedzy badająca ochronę środowiska a także jego zasobów naturalnych, w celu zapewnienia stałość istnienia.
Ochrona środowiska - jeden z elementów ochrony przyrody zajmujący się ochrona powietrza, wody gleby.
Gatunek- główna jednostka stosowna w taksonomii, definiowana jako grupa naturalnych populacji, których osobniki mogą się ze sobą krzyżować dając płodne potomstwo.
Nazwa gatunkowa jest tworzona zgodnie z jego wytycznymi. Składają ja się na nią nazwa rodzajowa (Homo)i nazwa gatunkowa(sapiens).
Siedlisko -obszar, w jakim dany gatunek żyje i rozmnaża się
Nisza ekologiczna - określa role organizmu w przyrodzie
Rozbiór czynników środowiskowych:
-biotyczne - czynniki pochodzenia przyrodniczego działające w konkretnej sferze na siebie i pozostałych osobników,
-abiotyczne- całość natury nieożywionej, czyli wszystkie bodźce które wpływają na istoty żywe,
-antropogeniczne - pochodzące od człowieka (drogi, pola)
Czynniki ograniczające - ogół czynników mających niekorzystny wpływ na organizmy
Im bardziej podobne nisze ekologiczne mają dwa organizmy żyjące w jednym miejscu , tym silniejsza konkurencja zawiąże się miedzy nimi
Prawo minimum Liebiga - każdy czynnik, którego jest najmniej działa ograniczająco na dany organizm, np. wzrost rośliny może być ograniczony przez niedobór słońca, pokarmu itp.
Prawo tolerancji - każdy organizm ma własny i optymalny zakres warunków egzystencji i zależności od pewnego czynnika. Zarówno niedobór jak i nadmiar może być szkodliwy.
Tolerancja ekologiczna - możliwość organizmów do dostosowania się do zmieniających się warunków zewnętrznych,
Zakres tolerancji - określa nam w jakim stopniu organizmy mogą się przystosować do danej zmiany w zależności do ich możliwość dzielimy je na:
-stenobionty - organizmy przystosowane do życia tylko w wąskim zakresie danej zmiany jak niektóre bakterie lub grzyby,
-eurybionty -gatunki przystosowań do życia w szerokim zakresie tolerancji względem jednego czynnika jak świnia.
-oligobionty -to gatunki przystosowane do dolnych wartości danego czynnika, -
-polibionty -preferują górne zakresy zmienności czynnika
Pod względem rodzaju pożywienia: euryfagi, stenofagi,
Pod względem temperatury: eurytermiczne i stenotermiczne
Eurybionty są to organizmy, które występują najliczniej na kuli ziemskiej.
Eurybionty potrafią być w odniesieniu do pierwszego punktu eurytypowe , zaś stenobiontowe w odniesieniu do drugiego
Zmniejszenie częstotliwości tolerancji jednego czynnika sprowokuje zaburzenia w zakresie tolerancji pozostałych czynników
Margines tolerancji stanie się różnorodny gdy dojdzie do przeobrażania się funkcji endokrynologicznych ( np. w czasie rozrodu)
Gatunki adaptując się w określonych obszarach siedliskowych wytwarzają tak zwane ekotypy - inne rodzaje gatunków przystosowane do środowiska na skutek zmian genetycznych. Prowadza ode do braku zależności od bodźców limitujących
Populacja osobniki tego samego gatunku zasiedlające określony teren i posiadające określoną, mniej lub bardziej zamknięta pule genowa.
Każda populacja posada charakterystyczna dla swojego gatunku strukturę określoną przez:
Rozrodczość,
Śmiertelność, strukturę wiekowa,
Potencjał biotyczny,
Stosunek płci,
Przestrzenne rozmieszczanie osobników,
Preferencje żywieniowe,
Terytorializm,
Rozrodczość to jest to wrodzona zdolność populacji do wzrostu liczebności i dzielimy ją na potencjalną i ekologiczną:
-rozrodczość potencjalna jest wartością stałą dla danej populacji wyznacza górną granicę rozrodczości jaka mogłaby osiągnąć dana populacja w idealnych warunkach
- rozrodczość ekologiczna jest rzeczywistą w danych warunkach rozrodczością populacji, nie jest stała, zależy od liczby samic, wieku osobników oraz czynników środowiska
Rozrodczość jest zależna od:
Liczby osobników
Kompozycji płci
Struktury wieku
Oddziaływań pomiędzy gatunkami
Schorzeń
Katastrof
Krzywa przeżywalności - obrazowa ilustracja zdolności osobników do przeżycia.
Struktura wiekowa - obrazuje udziałową zawartość osobników w określonym wieku
Liczebność- stan liczbowy osobników wchodzących w skład populacji. Jest ona zależna od: rozrodczości - wzrost rozrodczości prowadzi do wzrostu liczebności
śmiertelności -jeśli wzrasta to powoduje spadek liczebności
imigracji - wzrost ilości imigrantów powoduje wzrost ilości osobników
emigracji - spadek liczby emigrantów powoduje wzrost liczebności populacji
Łatwiej ustala się stan liczbowy osobników wielkich, mniej energicznych, niespotykany zasiedlających nieznaczne obszary
Pełną ilość oznacza się gdy mamy do czynienia z populacja lub gatunkiem zagrożonym
Gdy osobniki są niewielkie, energiczne bądź jest ich dużo oznacza się ich zagęszczenie. Definiowane jako ilość osobników przypisanych na jedna jednostkę powierzchni lub objętości
Rozmieszczenie - może być:
-równomierne - ( rośliny w sadach, ogródkach zazwyczaj będące wynikiem ingerencji człowieka plantacje, rośliny rozłogowe, drapieżniki, , pola uprawne , szkółki leśne)
-przypadkowe ( osobniki żyjące samotnie, rośliny rozprzestrzeniające się poprzez wiatr)
-skupiskowe ( malina, mszaki, trawy, pingwiny, wilki)
Strategia pokarmowa - strategia mająca na celu uzyskanie pokarmu
Gradacja - zjawisko masowego rozmnożenia się osobników określonego gatunku zwierząt spowodowana bywa zaburzeniem w równowadze biocenotycznej
Czynniki wpływające na proces gradacji:
Duża ilość pożywienia,
Duża liczba płodnych samic w populacji
Brak konkurencji, korzystne oddziaływania międzygatunkowe
Egzemplifikacja gradacji:
Eutrofizacja ( szybki wzrost populacji glonów w zbiornikach wodnych na skutek silnego nawożenia)
Brak naturalnego zabójcy szkodniki dla roślin, pasożyty zwierząt
Przegląd szkodników:
Biocenoza pól stonka ziemniaczana, Chrabąszcz majowy, Komarnica błotniarka, Omacnica prosowianka, Skrzypionka zbożowa
Biocenoza sadów- Roztocza, Przędziorek sosnowiec
Biocenoza lasów- osnuja osnujka świerkowa borecznikowate trzpiennikowate)
Magazyny- wołek zbożowy, mącznik młynarek, młynarek mączny , strąkowiec fasolowy
Sposoby likwidacji szkodników :
Mechaniczne ( poprzez ich zbiór i unicestwienie)
Chemiczne ( stosowanie środków ochrony roślin )
Agrotechniczne ( podział poletek na mniejsze kawałki , stosowanie roślin odstraszających szkodniki, płodozmian)
Genetyczne ( wszczepianie genów które chronią roślinę przez szkodnikami)
Biologiczne ( wykorzystanie naturalnych wrogów szkodnika, stosowanie repelentów- substancji o nieprzyjemnej woni lub smaku np. naftalen, produkowane w sposób nienaturalny feromony:
Naturalni wrogowie szkodników:
tęcznik liszkarz- strzegonia, osnuja,
brudnica świtezianka błyszcząca - mszyce
przekrasek - korniki
chryzopa, biedronka - błonkoskrzydłe
Niekorzystny wpływ pestycydów na organizmy żywe:
-dużą toksycznością w stosunku do szkodników,
-małą toksycznością w stosunku do pozostałych organizmów, głównie wodnych i człowieka,
-odpowiednią trwałością, tak, aby mogły spełnić swoje zadanie,
-dużą podatnością na degradację, tak by po spełnieniu funkcji szybko zanikały w środowisku.
Podział pestycydów:
- herbicydy - środki chwastobójcze,
- bakteriocydy - środki do zwalczania bakterii,
- fungicydy - środki grzybobójcze.
zoocydy - środki do zwalczania szkodników zwierzęcych: w tej grupie znajdują się m.in. insektycydy - środki owadobójcze (moluskocydy, nematocydy, repelenty, atrktanty, ilt)
