Podr. ,,Bliżej biologii'' str. 9 - 50 ( 59 )

Ekologia - jest to nauka badająca wzajemne zależności między organizmami oraz środowiskiem.

Poziomy organizacji życia w ekologii:

1. Osobnik

2. Populacja - zespół organizmów jednego gatunku żyjące równocześnie w określonym                                           środowisku i wzajemnie na siebie wpływające

3. Biocenoza - wiele populacji organizmów różnych gatunków żyjących na tym samym                                              obszarze i powiązane ze sobą różnymi zależnościami

4. Ekosystem - biocenoza + biotop (żywe organizmy + ich środowisko życia)

5. Biosfera

 

Cechy populacji wpływające na jej liczebność:

  • Rozrodczość
  • Śmiertelność
  • Emigracja
  • Imigracja
  • Czynniki środowiska
  • Konkurencja wewnątrzgatunkowa

Czynniki biotyczne ( ożywione )

  • Rośliny
  • Zwierzęta drapieżne
  • Osobniki własnej populacji 
  • Bakterie chorobotwórcze
  • Pasożyty
  • Człowiek

Czynniki abiotyczne ( nieożywione )

  • Temperatura
  • Woda
  • Światło
  • Ogień
  • Typ gleby
  • Ciśnienie atmosferyczne
  • Wiatr

Lasy : jaguary, małpy, dziki, leniwce, tukany, kolibry, papugi, kameleony, anakondy, sarny, żubry, kuny, rysie, jeże

Pustynie : wielbłądy, węże, pustynniki, szarańcza

Sawanny : antylopy, zebry, żyrafy, słonie, lwy, gepardy, hieny, szakale, strusie

Stepy : gazele, bizony, susły, kojoty

Tajga : niedźwiedzie, łosie, tygrysy, rosomaki, wiewiórki, sikory, głuszce, kleszcze, komary

Tundra : renifery, piżmowoły, gronostaje, niedźwiedzie polarne, lisy polarne, sowy śnieżne, pingwiny

Góry : kozy, kozice, lamy, owce, szynszyle, świstaki

 

Cechy drapieżników:

  • szybki bieg
  • dobry wzrok, słuch, węch
  • wtapianie się w otoczenie
  • twarde dzioby
  • jady i trucizny 
  • mocne szczęki i pazury

Cechy ofiar

  • długie kończyny
  • wtapianie się w otoczenie
  • niewielkie rozmiary
  • szybki sposób poruszania się
  • oczy zwykle po bokach głowy

Zależności antagonistyczne ( związek niekorzystny, strata co najmniej jednej ze stron )

Konkurencja ( konkurent - konkurent )

Pasożytnictwo ( pasożyt - żywiciel )

Drapieżnictwo ( drapieżnik - ofiara )

Roślinożerność ( roślina - roślinożerca )

 

Zależności nieantagonityczne ( tylko korzystne, symbioza )

1. mutualizm - symbioza obowiązkowa, trwała

  • porosty ( grzyb + glon )
  • rośliny bobowate + bakterie brodawkowe
  • krowa + mikroorganizmy trawiące celulozę 

2. komensalizm - współbiesiadnictwo

  • lwy + sępy
  • rekin + podnawka

3. protokooperacja - symbioza nieobowiązkowa, okresowa

  • bawół + ptak bąkojad
  • pustelnik + ukwiał
  • kwiaty + zwierzęta zapylające

Łańcuchy pokarmowe

  1. Producenci - organizmy samożywne,  głównie rośliny, prostisty, glony, bakterie samożywne ( sinice )
  2. Konsumenci - organizmy cudzożywne, zwierzęta, grzyby
  3. Destruenci - rozkładają materię organiczną, grzyby, bakterie

Producent --> Konsument --> Destruent

Przykłady łańcuchów pokarmowych dla różnych środowisk

1. Las : kora dębu --> kornik --> dzięcioł --> jastrząb

2. Łąka : trawa --> konik polny --> żaba --> bocian

3. Jezioro : grążel żółty --> żyworódka --> kaczka krzyżówka 

4. Pole uprawne : kapusta --> ślimak --> jaszczurka --> sokół