Jod to pierwiastek dość rozpowszechniony w przyrodzie, ale w bardzo niewielkich stężeniach. Na powierzchni ziemi najczęściej spotykany w skałach osadowych, skąd jest wypłukiwany i znajduje się w nieco większym stężeniu w wodzie morskiej. W niewielkich ilościach jod występuje także w stanie lotnym, jako składnik atmosfery. Często można zaobserwować niedoczynność tarczycy, czy jakiekolwiek zaburzenia jej funkcjonowania spowodowane niedoborem jodu u mieszkańców rejonów znacznie oddalonych od morza (np. u nas Podhale).
W organizmie ludzkim jod stanowi zaledwie 0,0001 % masowych, ale spełnia ważną biologiczną rolę. Jest on niezbędny do syntezy bardzo ważnych dla funkcjonowania całego ustroju hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny). Do organizmu jod dostaje się w postaci nieorganicznych jodków w pożywieniu i w wodzie, ale może także dostawać się w postaci gazowej przez płuca i skórę. Stężenie jodu nieorganicznego we krwi jest bardzo niewielkie i bardzo szybko 90% wychwytywane jest przez komórki nabłonkowe tarczycy (w kilka minut po podaniu z pożywieniem). Stężenie jodu w tarczycy jest 25 razy większe niż stężenie we krwi. W komórkach tarczycy nieorganiczny jodek jest utleniany do formy aktywnej - jodu atomowego przy udziale enzymów: oksydazy cytochromowej i peroksydazy. W takiej postaci zostaje on wbudowany do tyrozyny, będącej aminokwasem endogennym. W ten sposób tworzy się monojodotyrozyna, kolejno dwujodotyrozyna, a następnie w wyniku dalszych przemian hormony tarczycy: tyroksyna (czterojodotyronina) i trójjodotyronina. W przypadku niedoborów jodu w pokarmie komórki tarczycy powiększają się zwiększając tym samym powierzchnię chłonną, tak by móc wyłapać jak największe ilości jodu. Jest to stan patologiczny i prowadzi do powstania tzw. wola.
Działanie hormonów tarczycy jest bardzo zróżnicowane i ma szerokie spektrum. Zwiększają one m. in. zużycie tlenu przez komórki, przyspieszają pierwotną przemianę materii, wzmagają wytwarzanie ciepła. Wpływają na przemiany węglowodanów, tłuszczów i białek oraz czynności płciowe. Tyroksyna wpływa także na podwyższenie produkcji mleka i zwiększenie w nim zawartości tłuszczu. Przyspiesza wzrost i rozwój. hormony te wpływają także stan skóry, zapewniając jej zdrowy kolor, odpowiednie nawilżenie i jędrność.
Brak jodu w organizmie lub jego niewystarczające ilości objawiają się przede wszystkim zaburzeniem funkcjonowania komórek tarczycy, które zwiększają swoje rozmiary, co może prowadzić do powstania wola. Spowolniona zostaje przemiana materii, a co za tym idzie wszystkie procesy i przemiany metaboliczne składników pokarmowych. Mogą występować trudności z koncentracją, spowolnienie funkcji umysłowych. Skóra staje się blada, ziemista i szorstka, brak jej odpowiedniego napięcia i jędrności. Charakterystyczne są także: drżenie rąk, czy kołatanie serca. Organizm bardzo szybko się męczy, a temperatura ciała jest obniżona.
Źródłami jodu dla organizmu obecnie jest głównie sól jodowana, sztucznie wzbogacana w ten pierwiastek, wszelkie owoce morza (ryby, małże, kalmary, krewetki itp.), najlepiej świeże, a także nadmorskie powietrze. Aby jod w pełni mógł być wykorzystany przez organizm niezbędne są witaminy i inne mikroelementy, m. in. witamina C, czy mangan.
Obecnie panuje pogląd, iż jod jest pierwiastkiem nie mających negatywnych skutków, nawet podawany w dużych ilościach, ale istnieje kilka poważnych wątpliwości dotyczących tego stwierdzenia. W stanie naturalnym, nie ma możliwości przedawkowania jodu, ze względu na jego znikomą zawartość w pokarmie, wodzie, czy powietrzu. Przypuszcza się, że nadmiar jodu podawanego w preparatach farmaceutycznych może mieć jednak szkodliwy, niszczący wpływ na komórki nabłonkowe tarczycy. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego organizmu na ten pierwiastek wynosi ok. 200 μg.
