DROGI ODDECHOWE

Układ oddechowy człowieka rozpoczyna się nozdrzami, które prowadzą do jamy nosowej. Tutaj wdychane powietrze zostaje ogrzane, nawilżone i częściowo oczyszczone z zanieczyszczeń. Jamę nosową wyścieła śluzówka zbudowana z nabłonka jednowarstwowego wielorzędowego.

Jama nosowa uchodzi do jamy gardła, które stanowi wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych. Gardło łączy się z:

  • jamą nosową przez nozdrza tylne
  • z jamą ustną przez cieśń gardła
  • z krtanią przez wejście do krtani
  • z uchem wewnętrznym - do jego części górnej uchodzą z dwu boków trąbki słuchowe (Eustachiusza)

Następnym odcinkiem dróg oddechowych jest krtań.

Krtań zbudowana jest z zespołu chrząstek, połączonych ze sobą za pomocą mięśni i więzadeł. Jedną z nich jest chrząstka tarczowata, której wyniosłość u mężczyzn nazywana jest jabłkiem Adama. Inną chrząstką jest nagłośnia, która zamyka wejście do krtani w momencie połykania pokarmu, przez co zapobiega dostaniu się kęsów pożywienia do dróg oddechowych i w efekcie zakrztuszenia. Za krtanią leży tchawica. Tchawica jest to sprężysta rura, którą przed zapadnięciem chronią podkowiaste pierścienie chrzęstne. Rozpoczyna się ona od krtani i kończy w śródpiersiu, gdzie dzieli się na dwa oskrzela: lewe i prawe. Wyścielona jest błoną śluzową. Jej funkcją jest produkcja śluzu, którego zadanie polega na zatrzymaniu ewentualnych drobin jakie dostały się do tchawicy.

Oskrzela swoją budową przypominają tchawicę. Oskrzela wchodzą do płuc i tam rozgałęziają się na system drobniejszych przewodów oddechowych, zwanych oskrzelikami I-go rzędu, które następnie rozpadają się na sieć mniejszych oskrzelików II-go rzędu, a te na oskrzeliki oddechowe. W ścianach tych ostatnich występują liczne pęcherzyki płucne pokryte jednowarstwowym nabłonkiem. Każdy pęcherzyk otoczony jest gęstą siecią naczyń włosowatych. Tutaj odbywa się wymiana gazowa. Płuca człowieka zwane są płucami pęcherzykowatymi o największej powierzchni oddechowej wśród wszystkich zwierząt. Dzielą się one na płaty:

  • płuco prawe składa się z trzech płatów
  • płuco lewe składa się z dwóch płatów, ponieważ w przedniej stronie klatki piersiowej położone jest serce

PROCES ODDYCHANIA

Dzieli się na trzy etapy:

  1. wentylacja (respiracja) narządów oddechowych- jest to dostarczanie powietrza ze środowiska do wnętrza organizmu za pomocą dróg oddechowych. Polega ona na rytmicznych wdechach i wydechach. Wdech jest czynnością aktywną, która wymaga nakładu energii. Przepona jest to mięsień, który oddziela wnętrze klatki piersiowej od jamy brzusznej. Kurcząc się, przepona obniża się, co zwiększa pojemność klatki piersiowej. Dodatkowo skurcz mięśni międzyżebrowych, unosi żebra ku przodowi. Prowadzi to do zwiększenia objętości płuc spadku ciśnienia (podciśnienie), w wyniku czego powietrze wpływa do płuc. Wydech jest aktem biernym, nie wymagającym nakładu energii. Na skutek rozkurczu przepony i mięśni międzyżebrowych objętość klatki piersiowej i płuc powraca do pierwotnych rozmiarów, a powstałe nadciśnienie wytłacza powietrze z płuc.
  2. wymiana gazowa - zachodzi pomiędzy pęcherzykami płucnymi a krwią. Na skutek dyfuzji biernej, tlen przenika z pęcherzyków płucnych do krwi, a dwutlenek węgla wędruje z krwi do pęcherzyków, skąd wydalany jest z organizmu wraz z wydychanym powietrzem. Tlen wiązany jest przez hemoglobinę, która zawarta jest w erytrocytach. Utlenowana krew wraca żyłami płucnymi do lewego przedsionka serca, skąd poprzez prawą komorę i aortę zostaje ona wypompowana do wszystkich narządów ciała.
  3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe - polega na utlenianiu substancji odżywczych z wytworzeniem energii użytecznej biologicznie. Proces ten zachodzi w mitochondriach i polega na szeregu następujących po sobie reakcji chemicznych. Do przebiegu oddychania wewnątrzkomórkowego niezbędny jest tlen. Utlenowana w płucach krew trafia poprzez system naczyń krwionośnych do każdej komórki ciała, gdzie tlen przenika do wnętrza komórki, zaś dwutlenek węgla, który powstaje jako produkt uboczny procesu oddychania, zostaje wydalony do krwi. Odtlenowana, bogata w dwutlenek węgla krew wraca do serca i tętnicami płucnymi dostaje się do płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa.