Zdrowy człowiek posiada pięć zmysłów, informujących go o otaczającym świecie. Podstawowymi zmysłami człowieka są wzrok, dotyk, słuch, smak oraz węch. Niektórzy podają także dodatkowe zmysły, takie jak równowaga oraz odczuwanie temperatury czy bólu. Każdy z tych zmysłów kontrolowany jest dzięki korze mózgowej.

Odbiór odpowiedniego rodzaju bodźców wymaga posiadania odpowiednich narządów zmysłowych, dzięki którym możliwe jest przekazanie impulsów do mózgu oraz rdzenia kręgowego.

Głównymi elementami narządów zmysłowych są receptory, którymi są wyspecjalizowane komórki receptorowe. Komórki te mają postać komórek rzęskowych, które przekazują wypustkom nerwowym stan pobudzenia.

Rolą zmysłu smaku jest rozróżnianie różnych substancji, dzięki zakończeniom nerwowym, które znajdują się na języku w postaci kubków smakowych w brodawkach języka.

Każdy człowiek jest w stanie wyróżnić cztery główne typy smaków:

- smak słony,

- smak gorzki,

- smak słodki,

- smak kwaśny.

Receptory dla smaku słodkiego znajdują się na szczycie języka, receptory smaku słonego mieszczą się ponad nimi. Smak kwaśny oraz gorzki wyczuwany jest najbardziej z tyłu języka. Zmysł smaku związany jest ściśle ze zmysłem węchu. W niektórych przypadkach zmysły można nieco zmylić. Jedząc np. jabłko i zatykając przy tym nos nie wyczujemy jego smaku . W czasie jedzenia zmysł węchu jest równie ważny jak zmysł smaku, gdyż smakowitość jedzenia zależy w dużej mierze od zapachu.

Zmysł węchu możliwy jest dzięki błonie śluzowej znajdującej się w jamie nosowej, a dokładnie w jej górnej części określanej jako błona węchowa. Znajdują się tu komórki dwubiegunowe, rozmieszczone pomiędzy komórkami nabłonka. Wypustki tych komórek posiadają włoski, określane jako węchowe. Włoski te zwrócone są do powierzchni błony śluzowej. Druga strona komórki dwubiegunowej posiada połączenia z aksonami wiodącymi do odpowiednich ośrodków w mózgu. Nerwy te przechodzą w postaci nitek węchowych przez blaszkę znajdująca się w kości sitowej i prowadzą aż do mózgu.

Dzięki zmysłowi węchu możliwe jest rozpoznawanie lotnych substancji, które znajdują się dość licznie w środowisku. Zmysł węchu u człowieka nie jest zbyt silnie rozwinięty, aczkolwiek u innych ssaków odgrywa on role nadrzędną. U gryzoni stanowi on podstawę klasyfikacji rangi socjalnej czy bierze udział w rozrodzie

( feromony).

Jest kilka teorii, które próbują wyjaśniać w jaki sposób następuje odbiór bodźców węchowych ( teoria absorbowania promieni podczerwonych, teoria polarności cząsteczek i in.).

Pomiędzy smakiem i węchem nie ma wyraźnej różnicy. W czasie niskiej temperatury człowiek ma trudność z odczuwaniem smaków i zapachów. Niska temperatura powoduje zablokowanie nosa a tym samym zamknięcie drogi dla cząsteczek zapachowych.

Pomimo, iż zmysł węchu człowieka nie jest bardzo dobrze rozwinięty, to człowiek i tak potrafi odróżniać ponad 10 tysięcy różnych zapachów. Umiejętność ta jest wynikiem obecności w jamie nosowej takiej samej ilości, komórek zapachowych. Jeden zapach stanowi kombinację kilku wrażeń, które pochodzą od wielu substancji. Ogólnie można wyróżnić siedem zasadniczych grup zapachowych: piżmową, kamforową, miętową, kwiatową, eterową, ostrą oraz cuchnącą.

Dzięki zmysłowi dotyku możliwe jest odczuwanie bodźców mechanicznych przez skórę oraz błony śluzowe. Receptory odpowiedzialne za odczuwanie dotyku leżą w obrębie całej powierzchni ciała. Receptory te reagują na kilka rodzajów bodźców: dotyku, stały ucisk, ból, zimno, ciepło. Receptory te posiadają połączenia z nerwami dochodzącymi wprost do mózgu. W skład elementów receptorowych wchodzą łąkotki receptorowe ( lokalizują umiejscowienie dotyku), ciałka dotykowe ( wyczuwają nasilenie bodźca), wolne zakończenia nerwów, które oplatają pochewkę włosową ( impuls płynie przez nie w czasie poruszania włosa).

Specyficzna odmiana dotyku to ucisk. Jego receptorami są ciała blaszkowate, reagujące na bodźce bardzo intensywne i działające krótkotrwale oraz ciała buławkowate. Ciała te położone są na czubkach palców, ustach, języku. Ponieważ receptory te współuczestniczą w odbieraniu impulsów wraz z innymi receptorami czuciowymi, to wrażenia dotykowe są odbierane jako bardzo złożone sygnały. Przykładem może być odczuwanie wilgotności, które powstaje na skutek pobudzenia receptorów dotyku oraz zimna.

Istnieją specyficzne techniki działania dotykiem, które mają działanie terapeutyczne i znajdują zastosowanie w czasie zwalczania bólu oraz w relaksacji ( akupresura).

Narząd słuchu odbiera fale akustyczne, ma dzięki temu łączność ze środowiskiem zewnętrznym. Narząd równowagi jest zamknięty całkowicie w puszce mózgowej.

Narządem słuchu jest ucho, dzielące się na ucho zewnętrzne, środkowe oraz wewnętrzne. W skład ucha zewnętrznego wchodzi małżowina uszna oraz przewód słuchowy. Na jego końcu znajduje się błona bębenkowa, która oddziela ucho zewnętrze od kolejnej części, jaką jest ucho środkowe.

W uchu środkowym wyróżniamy jamę bębenkową oraz trzy kosteczki słuchowe, młoteczek, strzemiączko oraz kowadełko i trąbkę słuchową. W uchu wewnętrznym znajduje się właściwy narząd słuchowy i narządy zmysłu równowagi. Narząd ten zbudowany jest z trzech kanałów półkolistych oraz z woreczków. Wszystkie te element stanowią błędnik. Błędnik dzieli się na błoniasty oraz kostny. W błędniku kostnym znajduje się przedsionek oraz kanały półkoliste, które leżą w kilku płaszczyznach, prostopadłych względem siebie oraz do ślimaka kostnego.

Błędniki błoniasty utworzony jest z woreczka, łagiewki oraz kanałów półkolistych, wypełnionych śródchłonką i przewodu ślimakowego.

Struktura zwana ślimakiem utworzona jest z trzech spiralnych kanałów, które są od siebie oddzielone przez cienkie błony, zbiegajże się na szczycie.

Kanał ślimakowy znajduje się pomiędzy kanałem bębenkowym i przedsionkowym. Wypełniony jest on endolimfą i posiada właściwy narząd słuchowy, zwany także narządem spiralnym albo narządem Cortiego. Narząd ten utworzony jest przez komórki zmysłowe, które zakończone są włoskami.

Zmysł równowagi zapewniony jest dzięki narządowi równowagi, zlokalizowanemu w przewodach półkolistych w błędniku błoniastym, woreczku oraz łagiewce. Każdy ruch głowy powoduje przemieszczanie się endolimfy, która wypełnia kanały.

Odbieranie bodźców świetlnych oraz ich przetwarzanie w mózgu możliwe jest dzięki narządowi wzroku. Receptorem fali świetlnej jest oko, które zbudowane jest z gałki ocznej oraz aparatów ochronnego i ruchowego. Od gałki ocznej odchodzą także połączenia nerwowe, które biegną od siatkówki do odpowiednich ośrodków zlokalizowanych w mózgu.

Gałka oczna leży w oczodole a jej ruch zapewniają mięśnie oczne.

Gałka ma kształt zbliżony do kuli, której średnica wynosi około 2,4 cm. Wypełnia ją bezpostaciowa substancja, określana jako ciałko szkliste, znajdująca się pod ciśnieniem. Najbardziej zewnętrznym elementem oka jest twardówka, znajdująca się w najbardziej zewnętrznej części oka. Buduje ją nieprzeźroczysta i łącznotkankowa błona włóknista.

Pomiędzy twardówką oraz siatkówką znajduje się naczyniówka, tworząca wraz z ciałkiem rzęskowym oraz tęczówką, błonę naczyniową, w której zawarte są naczynia krwionośne. Dzięki ciału rzęskowemu soczewka jest przytrzymywana w jednej pozycji.

Częścią receptorowa oka jest siatkówka. Na siatkówce znajdują się pręciki oraz czopki, stanowiące receptory świetlne. W obrębie siatkówki znajduje się także plamka żółta, stanowiąca miejsce o najwyższej koncentracji czopków, dzięki czemu w jej obrębie występuje największa wrażliwość na światło oraz barwy.

Tuz pod nią leży plamka ślepa, czyli miejsce bez jakichkolwiek komórek światłoczułych, a więc nie odbierające żadnych impulsów wzrokowych.