Park narodowy jest to obszar poddawany szczególnej trosce w celu ochrony części lub całego ekosystemu tam istniejącego. Zgodnie z definicja jest to miejsce gdzie zachowały się pewnie ważne wartości przyrodnicze wymagające całkowitej lub częściowej ochrony. Celem tworzenia parków narodowych jest ochrona pewnych gatunków zwierząt przed wyginięciem. Dodatkowo pełnią one funkcje edukacyjne, turystyczne a także naukowe.
W dniu 14 maja 1996 roku zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów utworzono Park Narodowy "Bory Tucholskie".
Znajduje się on na terenie województwa pomorskiego, powiatu Chojnickiego. Jego powierzchnia sięga 4798,23 ha, a teren przyległy stanowi 12980,52 ha.
Teren parku został ukształtowany podczas zlodowacenia bałtyckiego. Rozwój rzeźby tego obszaru rozpoczął się ok. 16 tys. lat temu i trwa po dzień dzisiejszy. Najbardziej charakterystyczną cechą równin sandrowych. Przeważają tutaj równiny sandrowe, których najbardziej charakterystyczna cecha są rynny polodowcowe, dodatkowo ubogacone przez wzniesienia, rynny i wyrobiska.
Jest on również miejscem występowania licznych wydm śródlądowych, spotykanych na drogach przeciwpożarowych, z których najładniejsza znajduje się w zachodniej części parku.
Kolejnym unikatowa częścią krajobrazu dla tego parku są rynny polodowcowe o przebiegu południkowym. Przykładem jest największa na niżu Rynna Jeziora Charzykowskiego. Jej długość sięga 18 km a szerokość dochodzi do 2,5 km.
Występują tutaj również wytopiska, powstałe na skutek stopienia się lodowca tworząc rowy, leje czy też inne obniżenia o nieokreślonych kształtach.
Jedna dziesiąta powierzchni parku stanowią liczne rozlewiska (530,06 ha). Rzeka Brda i jej liczne ujścia kształtują system wodny parku narodowego. Ich powierzchnia waha się od kilku do 200 ha (Jezioro Ostrowitego) a głębokość do 43 m. Osiem z nich o powierzchni 435,28 ha połączonych jest ze sobą, tworząc tzw. Strugę Siedmiu Jezior. Cztery jeziora - Wielkie i Małe Gacno, Nierybno i Głuche reprezentują jeziora lobeliowe.
Duże znaczenie dla rozwoju ekosystemów tego parku maja 2 wielkie jeziora: Charzykowskiego i Karsińskiego, o łącznej powierzchni 2024,8 ha.
Na klimat parku mają wpływ dwie masy powietrza: polarno-morskie i polarno-kontynentalne.
Ze względu na obecność licznych rozlewisk, tworzy się mikroklimat dogodny dla rozwoju roślin.
Ponad 79,5% powierzchni parku stanowią lasy, umiejscowione one we wnętrzu kompleksu Borów Tucholskich. Dominują tutaj siedliska borowe suche połączone z siedliskami bagiennymi. Znaczne powierzchnie zajmują również bory chrobotkowe z dużym udziałem rzadkich gatunków porostów. Flora porostów liczy około 200 gatunków, z czego znaczny procent tworzą chrobotki (Cladonia), brodaczki (Usnea) i włostki (Bryonia).
Przeważają gleby bielicowe, a skałę macierzysta stanowi piasek sandrowy i polodowcowy a czasem również glina zwałowa, a także w okolicy rzek osady akumulacyjne.
Na obszarze parku zachowała się unikatowa roślinność naczyniowa pochodząca z siedlisk oligotroficznych, rzadko spotykaną ze względu na silną eutrofizacje środowiska.
Jest to roślinność charakterystyczna dla wrzosowisk borów czy torfowisk. Znajdują się tu również liczne relikty z okresu glacjału i epoki polodowcowej takie jak: trzcinnik prosty, gwiazdnica grubolistna, fiołek torfowy czy grążel drobny.
Z reliktów postglacjalnych na uwagę zasługują: wyblin jednolistny, nasięźrzał pospolity czy grzybienie północne. Są one świadectwem naturalności całej szaty roślinnej parku.
Również gatunki borelano-atlantyckie czy roślinność pochodząca z jezior lobeliowych(lobelia jeziorna, poryblin jeziorny) jest szeroko reprezentowana w tym miejscu. Dodatkowo występują tutaj rośliny chronione tj. rosiczka czy widłaki.
Do najcenniejszych przedstawicieli fauny kręgowców zaliczamy: puchacza, rzęsorka mniejszego, bobra, zimorodka, nurogęś czy wydrę. Występują tutaj licznie również płazy: traszki grzebieniaste i zwyczajne, żaby moczarowe, trawne czy ropuchy szare, a także rzekotki drzewne.
Charakterystycznym elementem Parku Narodowego "Bory Tucholskie" było ciągła obecność na przestrzeni wieków gospodarki leśnej - leśnictwa, łowiectwa, bartnictwa i zbieractwa, a także młynarstwo i rybołówstwo. Podczas zaborów nastąpił rozwój rzemiosła leśnego w postaci tartacznictwa, ciesielki smolarstwa i węglarstwa.
"Bory tucholskie" nadal stanowią tajemnice dla wielu naukowców i badaczy, wciąż przeprowadza się tam liczne obserwacje w postaci niezliczonych monitoringów biologicznych i technicznych, aby lepiej poznać prawa przyrody.
