Grzyby (Fungi) zaliczane były kiedyś do roślin, obecnie zostały wydzielone w osobne królestwo. Charakteryzują się one ścianą komórkową zbudowaną z chityny i cudzożywnością.

Środowisko i tryb życia.

Grzyby są organizmami, których życie jest uzależnione od obecności wody. Są to organizmy lądowe o plechowej budowie ciała. Największa liczba gatunków grzybów występuje na obszarach charakteryzujących się wysokimi opadami. Wilgotności podłoża jest podstawowym czynnikiem, który warunkuje występowanie grzybów. Ponadto wymagane jest także:

  • obecność martwej materii organicznej lub w przypadku pasożytów, organizmów żywych
  • właściwa temperatura
  • odpowiednia ilość światła
  • sąsiedztwo określonych roślin naczyniowych
  • odpowiednie pH środowiska

Grzyby występują w lasach, na stepach i łąkach, wydmach, torfowiskach, na obszarach górskich i arktycznych, a jako pasożyty żyją wewnątrz lub na powierzchni organizmów żywych.

Budowa

Ciało wegetatywne grzybów zwane jest grzybnią. Zbudowana jest ona z nitkowatych struktur, zwanych strzępkami. Strzępki mogą być jedno- lub wielokomórkowe, proste lub rozgałęzione. Grzybnia może tworzyć owocniki, które są zbudowane ze zbitych strzępek. Taka forma grzybni przypominająca tkankę nosi nazwę plektenchymy. Owocniki mogą mieć kształt różny kształt, np. kapelusza, miseczki.

Komórki grzybów są jedno- lub wielojądrowe. Ściana komórkowa zbudowana jest z chityny, która jest pochodną węglowodanów.

Komórki grzybów nie zawierają chlorofilu i nie potrafią przeprowadzać fotosyntezy. Grzybnia może zawierać barwniki nieczynne fotosyntetycznie, które nadają jej kolor. Ponadto może zawierać różnorakie związki, które mogą być trujące dla zwierząt i człowieka. Grzyby nie mają zdolności ruchu.

Odżywianie się

Grzyby są organizmami cudzożywnymi, w zależności od trybu życia możemy podzielić je na:

  • saprobionty - odżywiają się martwą materią organiczną. Wydzielają one enzymy do podłoża, a po rozłożeniu związków złożonych na substancje proste, wchłaniają je. Saprobionty dzielą się na saprofity, które odżywiają się szczątkami roślinnymi, zaś saprofagi rozkładają martwe szczątki zwierzęce. Grzyby te przyczyniają się do obiegu pierwiastków w przyrodzie. Należą do nich np. większość grzybów kapeluszowych, pleśniak, pędzlak
  • pasożyty - są to organizmami, które czerpią gotowe związki organiczne z ciała swojego gospodarza. Mogą wywoływać u zarażonych organizmów różne choroby, które mogą doprowadzić nawet do jego śmierci. Do tej grupy grzybów należy buławinka czerwona, huba, rdza źdźbłowa, śnieć, głownia
  • symbionty - grzyby te wchodzą we współżycie z obopólną korzyścią z innymi organizmami, np. symbioza grzybów z korzeniami drzew (mikoryza). Strzępki grzyba oplatają korzenie i wnikają między komórki kory. Grzyb czerpie od rośliny węglowodany, natomiast sam zapewnia wilgotność gleby oraz jest źródłem związków azotowych, które są roślinom niezbędne do syntezy białek. Drugim przykładem są porosty - organizmy powstałe w wyniku symbiozy grzybów z glonami. Porosty są organizmami pionierskimi, które zasiedlają trudno dostępne środowiska

Rozmnażanie się

Grzyby rozmnażają się na trzy sposoby:

  • bezpłciowo - odbywa się za pomocą zarodników (spor), które powstają w specjalnych organach, zwanych zarodniami
  • wegetatywnie - jest to podział jednokomórkowego organizmu, np. drożdże lub fragmentacja plechy. Powstałe organizmy potomne są identyczne jak formy rodzicielskie
płciowo - w wyniku zlania się gamet powstaje nowy osobnik, różny od form rodzicielskich. Gamety powstają w specjalnych strukturach płciowych, zwanych gametangiami. Plemniki powstają w plemni, zaś komórki jajowe w lęgni. W zależności od wielkości gamet wyróżnia się:
      • izogamia - plemnik i jajo są jednakowej wielkości
      • anizogamia - gamety różnią się wielkością
      • oogamia - plemnik jest mały i ruchliwy, zaś komórka jajowa jest znacznie większa i nieruchoma

Oddychanie

Większość grzybów uzyskuje energię życiową w wyniku oddychania tlenowego. Jednak drożdże w warunkach beztlenowych potrafią przejść na szlak zwany fermentacją. Wówczas produktem utleniania glukozy nie jest woda i dwutlenek węgla, jak to ma miejsce w przypadku oddychania tlenowego, lecz dwutlenek węgla i etanol. Proces ten nazywa się fermentacją alkoholową.

Znaczenie grzybów:

  • rozkładają złożone związki organiczne uwięzione w martwych szczątkach roślin i zwierząt do substancji prostych, które mogą być ponownie wykorzystane przez organizmy żywe
  • przyczyniają się do obiegu pierwiastków w przyrodzie
  • współżyjąc z korzeniami drzew, umożliwiają tym roślinom życie na ubogich glebach
  • wykorzystywane są w gospodarce człowieka do produkcji leków, enzymów, serów, alkoholu
  • stanowią uzupełnienie diety zwierząt i człowieka, dostarczając związków mineralnych i niektórych witamin
  • ich niekorzystne działanie polega na powodowaniu licznych chorób