Bakterie to organizmy które możemy nazwać wszechobecnymi. Zamieszkują środowiska przeróżne począwszy od górskich szczytów a na oceanicznych głębinach skończywszy. Zaznaczyć jednak trzeba iż każde środowisko zasiedlają odpowiednie, charakterystyczne dla niego szczepy bakterii. Wiele typów bakterii zdobyły przystosowanie do bytowania na powierzchni czy też we wnętrzu organizmów roślinnych oraz zwierzęcych. Może nie zdajemy sobie z tego sprawy lecz są one także w powietrzu a zwłaszcza w rejonach silnego zapylenia czyli w miastach, a spowodowane jest to tym iż przenoszą się na drobinach kurzu i pyłu.
Najchętniej a więc i najliczniej zasiedlanym przez organizmy bakteryjne środowiskiem jest gleba. Na ilość bakterii duży wpływ ma wilgotność i żyzność ( zawartość organicznych substancji) w ziemi. Szacuje się że w 1 gramie gleby (suchej) liczba bakterii może sięgać od kilku milionów nawet do kilku miliardów. Największa ilość organizmów bakteryjnych znajduje się w powierzchniowej części gleby czyli do około 30 centymetrów w głąb skorupy ziemskiej. W warstwie tej masa ogólna bakterii na obszarze 1 hektara waha się od kilkuset kilogramów do ton kilku. W warstwach głębiej położonych organizmów tych jest, mniej, choć niektóre szczepy zamieszkują obszary na głębokości kilku metrów.
Innymi środowiskami zasiedlanymi przez wiele szczepów i form bakteryjnych są ekosystemy wodne czyli morza, oceany ale także rzeki, jeziora, studnie czy nawet kałuże. W zależności od typu wodnego zbiornika, natlenienia oraz zawartości pokarmowych substancji na 1 mililitr wody przypada kilka setek, kilka tysięcy a nawet kilka tysięcy bakteryjnych organizmów. Występowanie bakterii jest udowodnione nawet w najgłębszych obszarach oceanów. Najchętniej i najliczniej zasiedlane są natomiast denne muły, gdzie bakterii może być więcej niż w glebie.
Odrębna grupę bakterii stanowią organizmy, które za środowisko życia mają inne żywe organizmy zwierzęce, w tym ludzkie, lub roślinne. trzeba jednak podkreślić że wiele typów bakterii jest nieszkodliwych a nawet korzystnych czy wręcz konieczne do życia żywicieli i nosicieli. oprócz takich organizmów są jednak bakterie pasożytnicze czy chorobotwórcze.
KSZTAŁT I BUDOWA KOMÓRKI BAKTERYJNEJ
Organizmy bakteryjne to jedne z najmniejszych stworzeń na świecie. mniejsze od nich są jedynie riketsje czyli pasożyty wewnątrzkomórkowe zwierząt, a w szczególności owadów. Najmniejsze bakterie osiągają wielkość 0,2 mikrometra, największe zaś kilkanaście mikrometrów. średnia wielkość bakterii to jednak zwykle kilka mikrometrów.
Kształty komórek bakteryjnych cechują się wielką różnorodnością. Można wyróżnić następujące podstawowe typy tych organizmów:
Niektóre typy bakterii żyją pojedynczo, inne kolonijnie zwarte lub luźne. Kolonie powstają kiedy to tuż po podziale macierzystej komórki, potomne komórki nie rozchodzą się od siebie. W zależności od ułożenia przestrzennego komórek skupienia te dzieli się na:
- paciorkowce steptococcus (o łańcuszkowym układzie);
- gronkowce staphyiococcus (o nieregularnym układzie);
- dwoinki diplococcus (dwie połączone komórki);
- i inne.
Bakteryjne komórki są zwykle powleczone warstwą śluzu. Otoczka taka chroni bakteryjne ciało przed niekorzystnymi warunkami zewnętrznymi, a szczególnie przed wysychaniem. Pod warstewką śluzu położona jest właściwa, sztywna komórkowa ściana. Ściana otacza cały protoplast, tzn. zarówno osłoniętą cytoplazmatyczną błoną cytoplazmę jak i w niej zawarte struktury komórkowe. Cechą podstawową odróżniającą bakteryjną komórkę od typowej komórki wyżej zorganizowanych istot jest brak wyodrębnionego wyraźnie komórkowego jądra. Odpowiednikiem jądra u bakterii jest nukleoid. Nukleoid to wielokrotnie zwinięta nić nukleinowego kwasu, zawieszoną luźno w cytoplazmie. Bakteryjne nukleoidy pełnią zadania odpowiadające roli typowych komórkowych jąder innych organizmów. Bakteryjna cytoplazma zawiera także liczne komórkowe organelle, o określonych życiowych funkcjach. Najważniejsze z organelli to rybosomy, które warunkują syntezę właściwych białek danej bakterii, oraz mezosomy ,które odgrywają ważną rolę w oddychaniu komórki. Organizmy bakteryjne mogą też gromadzić w komórce okresowo grudki zapasowych substancji: glikogenu, tłuszczów, białek oraz innych odżywczych materiałów. Komórki niektórych organizmów bakteryjnych zawierają poza tym chlorofil, a czasem też inne barwniki. Bakteryjny chlorofil znajduje się w cytoplazmie w ciałkach chromatoforowych, gdyż bakterie nie posiadają bowiem chloroplastów.
ZNACZENIE BAKTERII
1). Przyrodnicze:
Życiowe procesy bakterii maja wkład w nieustanne krążenia materii w ekosystemach.
Ilość materii, budująca Ziemię, jest niezmienna. Raz zapoczątkowane życie toczy się bez przerwy od wielu miliardów lat. Ciągle powstają nowe formy życia, pojawiają się i giną gatunki. Organiczne związki ,które budują ciała żywych istot wytwarzane są dzięki samożywnym roślinom z prostych nieorganicznych składników, czerpanych wprost ze środowiska. Zielone rośliny dostarczają budulca dla świata ożywionego. Po określonym okresie każdy organizm ginie. Po śmieci danego organizmu pozostaje uwięziona w nim organiczna materia, wytworzona bezpośrednio u roślin lub pośrednio u zwierząt kosztem mineralnych substancji. Nie przybywa Ziemi nowych atomów azotu, węgla czy innych pierwiastków. By zapewnić ciągłości życia niezbędne jest uwalnianie już istniejących pierwiastków, zawartych w martwej organicznej masie. Te ważne niezmiernie przemiany przebiegają w dużej mierze dzięki bakteriom. Życiowe procesy poszczególnych bakteryjnych gatunków powodują rozkład różnorodnych złożonych organicznych substancji (białek i błonnika) na nieorganiczne związki proste, włączając je z powrotem do cyklu obiegu materii w przyrodzie. Tylko niewielką część związków przetwarzanych, organizmy bakteryjne zużywają na budowę swojego ciała oraz na wytwarzanie energii niezbędnej do ich życia. Krążenie pierwiastków w ekosystemach uzupełnia działalność nitryfikacyjnych bakterii, czyli bakterii wiążących azot z powietrza oraz bakterii przeprowadzających różne fermentacje. Saprofityczne bakterie spełniają także rolę sanitarną w ekosystemach rozkładając często szkodliwe dla organizmów metabolity i inne nieczystości na nieszkodliwe produkty. Niektóre bakterie w sposób bezpośredni warunkują życie dużej liczbie gatunków zwierząt. Pokarm roślinożernych zwierząt, np. przeżuwaczy, składa się z błonnika w części przeważającej, którego trawienne soki zwierząt nie są w stanie rozłożyć. W pokarmowym przewodzie roślinożerców żyje bardzo obfita symbiotyczna bakteryjna flora oraz liczne pierwotniaki. Te mikroorganizmy występują w ilościach ogromnych i posiadają zdolność rozkładu błonnika, wykorzystanego jako pokarm własny. Dopiero masy obumierających nieustannie bakterii oraz pierwotniaków, są przesuwane do dalszych części pokarmowego przewodu roślinożernych zwierząt, i tam trawione oraz wchłaniane. a więc krowa zjadając trawę głównie odżywia się właśnie mikroorganizmami, zasiedlającymi jej pokarmowy przewód.
2).Gospodarcze:
Działalność organizmów bakteryjnych, może być oceniania ujemnie i dodatnio. Znaczenie gospodarcze bakterii w wielu dziedzinach, głownie zaś w rolnictwie, jest wynikiem ich ogólnego przyrodniczego znaczenia. Wzbogacając ziemię w składniki odżywcze przyswajalne dla wielu roślin, bakterie przyczyniają się do podnoszenia jej żyzności. Na uprawnych gruntach rozkładają kompost lub obornik. Ważną dla rolnictwa rolą jest także glebotwórcza bakterii. Ponieważ bakterie biorą udział w wytwarzaniu próchnicy to podnoszą wprawne walory gleb, gdyż próchnica zwiększa żyzność gleby, a także nadaje jej korzystną gruzełkowatą strukturę. Gleby o gruzełkowatej strukturze są przewiewne oraz zatrzymują dłużej wodę. Różne bakterie produkują w czasie przemiany materii różnorodne związki o znaczeniu wielkim dla człowieka. W fermentacji powstaje alkohol etylowy, mlekowy kwas, kwas octowy oraz wiele innych substancji użytecznych. Bardzo cenne są organizmy bakteryjne wytwarzające substancje, które hamują rozwój chorobotwórczych mikroorganizmów. Maja zastosowanie w farmaceutycznym przemyśle przy produkcji antybiotyków. Niekorzystne działanie bakterii to głównie wywoływanie chorób zwierząt, roślin oraz ludzi. Niektóre bakterie są przyczyną zaburzenia procesów fermentacyjnych oraz powodują psucie się spożywczych artykułów, często na szeroką skalę.
