Bakterie stanowią jedną z gromad , należącą do królestwa Procaryota. Obejmuje ona różnorodne pod względem kształtu organizmy ale cechą je łączącą jest ciało zbudowane tylko z jednej komórki, która nie posiada jądra.
Kształty bakterii są bardzo różne. Możemy wyróżnić pałeczki, śrubowce, ziarniaki, przecinkowce. Komórki te mogą występować pojedynczo lub tworzyć skupiska w postaci łańcuszków, jak te występujące u paciorkowca czy nieregularne skupienia, występujące u gronkowca. Mogą także tworzyć struktury uporządkowane, których mogą być formy tworzone przez pakietowca.
W centrum komórki zlokalizowany jest nukleoid, który gromadzi materiał genetyczny. Komórka bakteryjna nie posiada mitochondriów, funkcje związane z przekształcaniem energii pełnią mezosomy. Jeśli warunki środowiska są niesprzyjające może dojść do wytworzenia się form przetrwalnikowych. U bakterii przeważa rozmnażanie bezpłciowe, głównie przez podział komórki.
Odmianą rozmnażania płciowego są w tym królestwie procesy płciowe.
Pod względem odżywiania bakterie dzielimy na autotrofy i heterotrofy. Wśród przedstawicieli autotroficznych występują zarówno fotoautotrofy jak i chemoautotrofy. Oddychają tlenowo i beztlenowo.
Środowisko życia bakterii.
Bakterie zajmują prawie wszystkie środowiska. Ich skala ekologiczna jest bardzo szeroka. Spotykamy je w najbardziej niekorzystnych warunkach, takich jak gorące, siarkowe źródła czy nawet na śniegu.
Rola bakterii jest ogromna. Dzięki nim możliwy jest rozkład martwej materii.
Wśród organizmów bakteryjnych spotykamy również takie, które są pasożytami roślin, zwierząt a przede wszystkim człowieka.
Wśród chorób powodowanych przez bakterie chorobotwórcze wyróżniamy:
- gruźlicę,
- kiłę
- dur brzuszny,
- czerwonkę,
- szkarlatynę i in.
Droga infekcji może być różna. Bakterie mogą wnikać poprzez układ pokarmowy lub oddechowy.
Mogą wnikać wraz z pokarmem oraz z powietrzem, które dostaje się do płuc.
Jedna z chorób wywoływanych przez bakterie jest dur brzuszny.
Chorobę tę wywołują pałeczki duru brzusznego ( Salmonela typhi) . Choroba ta należy do ostrych chorób zakaźnych o charakterze epidemicznym. Zarazić można się w wyniku kontaktu z osobą chorą lub z jej wydalinami, które mogły wniknąć do wody lub innych produktów z którymi mamy kontakt.
Zachorowania na tę chorobą są najczęstsze latem albo jesienią. Czas od zakażenia do ujawnienia się choroby trwa około dwóch tygodni. Do zmian chorobowych dochodzi głównie w jelicie cienkim.
Do objawów tej choroby bakteryjnej należą:
- gorączka,
- bóle głowy,
- zapalenie górnych dróg oddechowych,
- wysypki na skórze,
- wymioty,
- biegunki,
- zaparcia,
- powiększa się śledziona,
- dochodzi do zmian w układzie chłonnym,
- następuje ogólna bakteriemia.
Czasami może dojść do krwotoku w obrębie jelit i przebicia jelitowego owrzodzenia do otrzewnej. W chorobie tej równie groźne są powikłania do których należą: zapalenie płuc, zakażenia układu moczowego, zapalenie mięśnia serca a w niektórych przypadkach ma miejsce zapalenie mózgu.
Aby uniknąć wielu chorób bakteryjnych konieczna jest profilaktyka.
Do działań profilaktycznych zaliczamy szczepienia ochronne, w przypadku osób chorych ważna jest ich izolacja, wykonywanie badań kału wśród pracowników mających kontakt z żywnością ( książeczki pracy ), uszlachetnianie wody pitnej oraz rozpowszechnianie oświaty zdrowotnej.
Dur brzuszny leczy się poprzez podawanie chloromycyny oraz odpowiedniej diety, zawierającej duże ilości witamin oraz kalorii.
Chorób bakteryjnych można uniknąć jeśli przestrzega się zasad higieny. Jeśli mimo wszystko nastąpi zakażenie konieczne jest stosowanie antyseptyki, czyli wszelkiego rodzaju działań, które maja na celu usunięcie wszystkich patogenów ( wirusów, grzybów i bakterii).
Antyseptykę jako pierwszy wprowadził J.Ph. Semmelweis.
Niszczenie drobnoustrojów osiąga się dzięki:
-stosowaniu środków chemicznych, działających zabójczo na bakterie ( syropy cukrowe, gliceryna, kwasy octowy, mrówkowy, mydła sodowe, węglan sodowy oraz kwas salicylowy, fluorowodorowy, migdałowy),
-wysokiej temperaturze ( sterylizatory i autoklawy ),
-promieniowaniu ultrafioletowemu,
-promieniowaniu jonizującemu ( promieniowanie Gamma).
