Wacław II (1271-1305)

król czeski, książę krakowski i król polski od 1300 r. Syn Przemysła Ottokara II z dynastii Przemyślidów i jego drugiej żony Kunegundy, księżniczki halickiej. Rządy w Czechach przejął już w 1278 r. po śmierci ojca w bitwie z Rudolfem z Habsburga pod Dürnlimt. Przez 5 lat w jego imieniu regencję sprawował jego opiekun Otto (margrabia brandenburski).

W przeciwieństwie do ojca Wacław nie walczył z Habsburgami, a za namową swojego przyrodniego brata Mikołaja (księcia opawskiego) zawarł z nimi pokój przypieczętowany ślubem z Juttą, córką Rudolfa Habsburga (1285 r.). Uwagę Wacława II przyciągnęły ziemie polskie, do których zaczął sobie rościć pretensje, powołując się na niezgodny z prawem zapis, którego dokonała wdowa po Leszku Czarnym - Gryfina (siostra matki Wacława II). Po śmierci męża wyjechała ona do Pragi i - według czeskiej tradycji - zapisała Wacławowi II w spadku ziemię krakowską i sandomierską. Wacław II jako zobowiązującą potraktował też obietnicę Henryka IV Probusa, który początkowo (zanim porozumiał się z Henrykiem, księciem głogowskim) chciał przekazać królowi czeskiemu księstwo wrocławskie, ale ostatecznie w testamencie ofiarował mu tylko ziemię kłodzką.

Wacław zwrócił się z prośbą do cesarza, by ten nadał mu wszystkie ziemie należące kiedyś do Henryka IV, a następnie zastraszył Przemysła II, który na korzyść Wacława zrzekł się praw do Małopolski i ziemi sandomierskiej.

W 1291 r. król czeski wysłał swe wojska do Małopolski i opanował ją. Rok później zajął ziemię sandomierską, wypierając z niej Łokietka i zmuszając go do uznania się swoim lennikiem. Dzięki zręcznej dyplomacji Wacław II pozyskał sobie względy Wielkopolan i w 1300 r. zajął tę dzielnicę, co pozwoliło mu w sierpniu 1300 r. koronować się na króla Polski. By wzmocnić swoją pozycję Wacław zaręczył się z córką Przemysła II, 12-letnią Ryksą (ślub odbył się w 1303 r.).

Rządy Wacława rozczarowały Polaków, gdyż król nie tylko wprowadził nowe urzędy (starostów, burgrabiów, komorników), ale osadzał na nich obcokrajowców (Czechów lub Niemców). Bardzo szybko Wacław popadł w konflikt z książętami kujawskimi, płockim i dobrzyńskim. Choć udało mu się zwalczyć w królestwie polskim plagę złodziei i rozbójników, to jego silne rządy i represje wobec przeciwników politycznych napotkały opór. W 1301 r. Wacław podporządkował sobie księstwo wrocławsko-legnickie.

Kiedy w 1304 r. zaangażował się w walkę o tron węgierski i chcąc sobie zapewnić przychylność Brandenburczyków obiecał im Pomorze Gdańskie, doszło do antyczeskiego powstania, na czele którego stanął Władysław Łokietek.

21 VI 1305 r. Wacław II zmarł, a jego syn Wacław III (1289-1306 r.) usiłował kontynuować politykę ojca, lecz już 4 VIII 1306 r. został zamordowany. Wacław II był dwukrotnie żonaty: z Juttą (córką Rudolfa Habsburga) i Ryksą-Elżbietą (córką Przemysła II). Miał 10 dzieci, z których przeżyło go 6: Wacław III i 5 córek, których mężowie panowali później w Czechach.