Epoka literacka dwudziestolecie międzywojenne wpisuje się w przedział czasowy, pomiędzy końcem I wojny światowej w 1918 roku, a początkiem II wojny światowej w 1939 roku. Okres międzywojenny w Polsce, ramy czasowe i najważniejsze daty to 1918 – 1939 rok.
Na ziemiach polskich, epoka literacka dwudziestolecia międzywojennego w historii literatury dzieli się na dwie części: pierwsza faza to 1918 – 1932 rok, jest to tak zwany: okres jasny. Kolejna część to rok 1932 – 1939, przyjmuje się umownie, że jest to okres ciemny. Po pierwszej wojnie światowej w Europie utworzył się nowy ład polityczny. Zaczęły powstawać nowoczesne państwa. Nastąpiły zmiany na wszystkich płaszczyznach życia społecznego. Wobec prawa wszyscy zaczęli być równi, w życiu społecznym wzrosła pozycja kobiet. Kobiety zaczęły odgrywać istotną rolę, przede wszystkim były równe wobec prawa, edukacja była dostępna dla wszystkich.
W tym czasie zaczęła dynamicznie rozwijać się kultura, między innymi: telewizja, prasa, literatura, sztuka nowoczesna, nowe trendy, malarstwo, ale także kultura masowa czy kinematografia międzywojenna, co pozwoliło władzom na wszechogarniającą propagandę polityczną. Tradycja artystyczna okresu międzywojennego kieruje się w stronę nowoczesności i przyszłości.
Albert Einstein – profesor, fizyk, teoretyk, noblista, obywatel Szwajcarii i USA. Albert Einstein miał pochodzenie niemiecko – żydowskie. Krótka charakterystyka teorii Alberta Einsteina jest poniżej. Fizyk to pomysłodawca teorii względności, zaprezentował nowe spojrzenie na pojmowania świata i szeroko rozumianego pojęcia „energia”.
William James – amerykański filozof, psycholog, prekursor psychologii humanistycznej. James jest ojcem pojęcia pragmatyzm – jest to metoda filozoficzna. Filozof twierdził, iż poznanie na sens wyłącznie praktyczny, ma na celu zaspokoić ludzkie potrzeby, nie zaś poszerzać horyzonty myślowe.
Zygmunt Freud – austriacki psychiatra i filozof, twórca psychoanalizy. Freud twierdził, że motywacją ludzkich działań jest podświadomość i popęd seksualny. „Tym, co określa cel życia, jest […] po prostu program zasady rozkoszy. Zasada ta od samego początku rządzi działaniem aparatu psychicznego; nie można wątpić w celowy charakter tej zasady, a jednak jej program pozostaje w konflikcie z całym światem…”. Wszelkie potrzeby człowieka podyktowane popędem seksualnym są tłumione przez zasady i normy społeczno – moralne. Teoria Zygmunta Freuda przedstawiła wiele tendencji obecnych w sztuce modernizmu, wpłynęła na nowe kierunki w sztuce w XX wieku.
Karol Gustaw Jung – psychiatra szwajcarski, współtwórca „psychologii głębi”. Jung zajął się kontynuacją badań Zygmunta Freuda. Skupiał się na szeroko pojętym rozwoju indywidualnym. Opisał różnorodne typy osobowości i ich dynamiczność.
Skamander – związek literatów polskich, skupionych wokół gazety Skamander. Czasopismo Skamander publikowane w latach 1920 – 1928 i 1935 – 1939. Krótka charakterystyka grupy poetyckiej „Skamander”: grupa głosi kult życia, docenianie uroków życia, również jego stroną biologiczną, codziennością. Optymizm, witalizm. Głosili także koncepcję poety – słowiarza, rzemieślnika słowa pisanego. Liczy się teraźniejszość, tu i teraz.
Grupa poetycka „Skamander” odwoływała się także do języka potocznego, tu między innymi: kolokwializmy, wulgaryzmy czy modne wówczas neologizmy. Grupa inspirowała się tłumem i wszystkim co nowoczesne. Bohaterem literackim grupy literatów „Skamander” stał się zwykły człowiek i jego wewnętrzne przeżycia. Skamandryci odwoływali się w swojej twórczości do życia codziennego, chwili, teraźniejszości.
W skład grupy wchodzili najważniejsi pisarze: Kazimierz Wierzyński, Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim, Jan Lechoń czy Antoni Słonimski. Ze Skamandrem związani także byli literaci dwudziestolecia: Maria Pawlikowska – Jasnorzewska, Jerzy Libert czy Kazimiera Iłłakowiczówna, ale także polski pisarz, dyrektor teatrów – Wilam Horzyca.
Żagary – polska grupa poetów, która została stworzona w Wilnie w 1931 roku. Skupiała się wokół tak zwanej „Drugiej Awangardy”, nazywana wymiennie także „awangardą wileńską”. „Żagary” to grupa poetycka składająca się ze studentów polonistyki Uniwersytetu Wileńskiego. Grupa skupiała się wokół czasopisma Żagary, które wychodziło od 1931 roku.
Żegaryści jako zgrupowanie poetów cechowali się silnym poczuciem indywidualności z otwartością na świat, ale także konstruktywizmem, intelektualizmem. Tradycja artystyczna okresu międzywojennego grupy poetów „Żagary” nawiązywała do twórczości Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Dwóch polskich wieszczów narodowych.
W poezji twórcy odnosili się do patetycznego – podniosłego stylu. W utworach znajdziemy życie w lęku przed wojną, katastrofizm społeczny, przejmujący strach. Do grupy poetyckiej dwudziestolecia należeli, między innymi: Czesław Miłosz, Teodor Bujnicki czy Jerzy Zagórski.
Futuryści – pierwsze wystąpienia futurystów miało miejsce w 1919 roku, jest to projekt artystyczny dwudziestolecia. Manifestem futurystów był artykuł Prymitywiści do narodów świata. Jest to awangardowy ruch poetycki, który został zapoczątkowany w XX wieku. Futuryści polscy byli skupieni w dwóch ośrodkach: krakowskim i warszawskim.
Z łacińskiego futurum to przyszłość. Futuryści widzieli największą wartość dla człowieka w przyszłości, w nowoczesności, w postępie cywilizacyjno–technicznym. Przeszłość dla tej grupy nie istniała. Głównym założeniem futurystów była oryginalność formy wypowiedzi artystycznej, odrzucenie tradycji, zrywali z przestrzeganiem zasad ortografii, składni, interpunkcji czy też gramatyki. W zgodzie z hasłem: „słowa na wolność”. Poetycki futuryzm wyrażał się także w zgodzie z hasłem: „miasto, masa, maszyna” czyli postępujący urbanizm.
Futuryści organizowali liczne imprezy masowe, happeningi, którym towarzyszyły skandale. Futuryzm wyzwolił ukrytą potrzebę eksperymentu. Polscy przedstawiciele futuryzmu to, między innymi: Aleksander Wat, Bruno Jasieński, Jerzy Jankowski czy Tytus Czyżewski.
Awangarda Krakowska – polski ruch awangardy poetyckiej, ramy czasowe to 1922 – 1927 rok, projekt artystyczny dwudziestolecia. Awangarda Krakowska to twórcy skupieni wokół czasopisma „Zwrotnica” wydawanego w tych latach.
Przywódcą grupy był Tadeusz Peiper (1891 – 1969), autor licznych manifestów poezji awangardowej, między innymi: tomików poetyckich Juliana Przybosia czy Jana Brzękowskiego. Literatura awangardowa wpisuje się w wizje tego ruchu. Artyści głosili kult nowoczesności, innowacyjnej cywilizacji, techniki, maszyny. Zastępowali tradycyjne pojmowanie i wyrażanie uczuć na intelektualny abstrakcjonizm czy poetyckie obrazy. Zdaniem awangardystów, poeta to rzemieślnik słowa. Słowa mówionego i pisanego. W skład grupy wchodzili, między innymi: Julian Przyboś czy wspomniany już Jan Brzękowski.
Futuryzm (pochodzenie nazwy z łac. futurus – przyszły) – kierunek uważany przez jego twórców za awangardę nowych czasów, poszukiwanie nowych norm artystycznych, w sztuce manifestowali oni całkowite odrzucenie przeszłości. Pierwszy manifest futurystyczny ogłosił Włoch, Filippo Tomasso Marinetti, w 1909 roku.
Futuryści dopatrywali się największej wartości w postępowej nowoczesności, kładąc nacisk na postęp cywilizacyjno – społeczny.
Surrealizm – inaczej nadrealizm, to nurt artystyczny, który ma wpływ na literaturę, malarstwo czy film, w końcu to poszukiwanie nowych form artystycznych. Inspirację i natchnienie surrealizm czerpał przede wszystkim z teorii psychoanalizy Zygmunta Freuda.
Za cel surrealiści stawiali sobie przedstawienie tego, co ukryte w ludzkiej podświadomości. Centrum surrealizmu była Francja, początek lat dwudziestych XX wieku.
Istotnym postulatem był Manifest surrealizmu wygłoszony w 1924 roku przez Andre Breton. W literaturze surrealizm miał ogromny wpływ na jej kształt i charakter. Najwybitniejsi artyści nadrealizmu to Salvador Dali czy Rene Magritte.
Dadaizm (dada – dziecinna zabawka) – twórcy dadaizmu głosili totalny bezsens rzeczywistości, bunt i absolutna negacja. Dadaizm negował pojmowanie dzieła sztuki jako wytworu geniuszu czy czegoś wyjątkowego. Sztuka miała mieć charakter spontaniczny, przypadkowy, dynamiczny i dość chaotyczny.
Ich utwory składały się z przypadkowych słów. Pomysłodawcy tworzenia wierszy z losowo wybranych słów z kapelusza.
Ekspresjonizm – kierunek w sztuce ekspresjonizmu, który dążył do ekspresji – spontanicznego wyrażania emocji. W literaturze i w sztuce ekspresjonizmu można się doszukać, między innymi w dramacie.
W malarstwie ekspresjonizm charakteryzuje się wyrazistością, deformacja. Stosuje silne kontrasty barwne i kompozycyjne.
Kubizm – prąd w malarstwie, w którym obraz jest traktowany jako kompozycja brył, a wszystkie jego kształty jako formy geometryczne (Pablo Picasso, Georges Braque). W Polsce w literaturze kubizm był reprezentowany głównie przez polskiego poetę pochodzenia żydowskiego Adama Ważyka.
Polska sztuka międzywojenna w dwudziestoleciu międzywojennym zdominowana jest przez hasło awangarda. Awangarda rozumiana jako nurt w sztuce i literaturze powstały około 1910 roku.
Nurt zrywa z wszelką tradycją, na rzecz innowacji, oryginalnych rozwiązań. Charakteryzuje się niezależnością, nowatorstwem i indywidualizmem.
Jeżeli chodzi o sztukę filmową, w dwudziestoleciu międzywojennym dokonało się masowe upowszechnienie filmu, Kinematografia zaspokajała potrzeby rozrywki wielu ludzi. W 1927 roku wyprodukowano pierwszy fabularny film dźwiękowy.
Rozwinęła się także sztuka radiowa, w Polsce radio zaczęło nadawać w 1926 roku. Na początku XX wieku telefon stał się także coraz popularniejszym środkiem komunikacji międzyludzkiej. Sztuka międzywojenna zaczęła fascynować się cywilizacją industrialną, nowoczesną. Kolejno należy przywołać sztukę malarską.
Dzieła sztuki międzywojenne to z pewnością malarstwo Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz Pabla Picassa. Malarze są przedstawicielami awangardy artystycznej w Europie. Łączyło ich skłonność do nowych kierunków w sztuce oraz zmienianie rzeczywistości w abstrakcje. Polska sztuka międzywojenna kojarzy się z postępem i dużą zmianą.
Dwudziestolecie międzywojenne to okres pomiędzy 1918 a 1939 rokiem. Był to czas wyjątkowo dynamiczny, należy dostrzec zmiany w architekturze zarówno w Polsce, jak i w Europie.
W Polsce dominującym stylem w tym okresie był modernizm, który w swojej istocie odzwierciedla dążenie do prostoty, funkcjonalności oraz rezygnacji z bogatych dekoracji, charakterystycznych dla poprzednich epok. W architekturze polskiej zauważalne było także dążenie do tworzenia nowych form, które symbolizowały by odrodzenie kraju po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Charakterystycznymi przykładami są, między innymi: Gdynia – miasto zbudowane od podstaw w nowoczesnym stylu, czy modernistyczne osiedla znajdujące się w Warszawie.
W Europie dwudziestolecie międzywojenne było czasem eksplozji innowacyjnych kierunków w architekturze, takich jak Bauhaus w Niemczech czy funkcjonalizm w Skandynawii. Architekci tacy jak Le Corbusier w Niemczech wprowadzili nowe podejście do projektowania budynków, kładąc przy tym nacisk na prostotę, funkcjonalność i użycie nowych materiałów, takich jak stal, szkło i beton.
W całej Europie widoczny był trend ku rewolucyjnym ideom, które przekształciły sposób myślenia o przestrzeniach mieszkalnych i publicznych, kładąc tym samym podwaliny pod architekturę współczesną.
Dwudziestolecie międzywojenne w historii literatury polskiej przypada na lata 1918 – 1939. Niniejsze daty niewątpliwie są symboliczne i przełomowe. 11 listopada 1918 r. Polska odzyskała niepodległość po stu dwudziestu trzech latach niewoli i zaborów, zaś 1 września 1939 r. wybuchła II wojna światowa. Jest to okres ponad dwudziestu lat, między dwiema wojnami światowymi.
Niewątpliwe na uwagę zasługuje gwałtowny rozwój nauki czy techniki, charakterystyczny dla tego okresu. Popularne zaczęły robić się samoloty, samochody czy telefony. Międzywojnie to okres dużych zmian w sferze cywilizacyjnej, ale również obyczajowej.
Zapoczątkowana w XIX wieku emancypacja kobiet swój rozkwit odnotowuje w latach 1918 – 1939. Głównym obszarem zainteresowań feminizmu było: równouprawnienie kobiet na wielu płaszczyznach życia, m.in.: walka o prawa wyborcze, bunt wobec dominujących i głęboko zakorzenionych wzorców w kulturze oraz możliwość kształcenia się pań. W Polsce, znajdującej się pod zaborami, kobiety były pozbawione prawa wyborczego, nie zajmowały wysokich stanowisk w urzędach, były dyskryminowane w dziedzinie prawa. Kobiety piastowały jedynie posady nauczycielek w szkołach państwowych czy zajmowały niskie stanowiska w instytucjach publicznych.
Na ziemiach polskich, epoka literacka dwudziestolecia międzywojennego w historii literatury dzieli się na dwie części: pierwsza faza to 1918 – 1932 rok, jest to tak zwany: okres jasny. Kolejna część to rok 1932 – 1939, przyjmuje się umownie, że jest to okres ciemny.
Okres międzywojenny w Polsce to nowa rzeczywistość międzywojenna. Nowe ugrupowania poetyckie, dzieła prozatorskie, nowa literatura międzywojenna, powstała sztuka dwudziestolecia międzywojennego. Narodziły się nowoczesne kierunki artystyczne dwudziestolecia, nowe trendy, grupy literackie, polskie grupy poetyczne. Międzywojenna Polska i charakterystyka okresu to przede wszystkim nowa literatura międzywojenna.
Moda w dwudziestoleciu międzywojennym to czas wyszukanego stylu, wyczucia smaku i elegancji. Dobrze dobrane rękawiczki czy kapelusz niewątpliwie dodawały paniom uroku, w dwudziestoleciu noszone przez większość elegantek. Te krótkie, jak i te sięgające za łokieć, były używane w celach ozdobnych, aniżeli ochronnych. Artykuł znaleziony w czasopiśmie „Bluszcz” z 1935 roku tylko potwierdza wagę tego dodatku.
Z czasem zmieniał się program czasopisma „Bluszcz”. Nastające nowe czasy i życie w niepodległym kraju rozwijały modę. W dwudziestoleciu międzywojennym tygodnik, jako jedno z najstarszych pism polskich, poruszał całe spektrum tematów związanych z modą, między innymi: suknie, obuwie, dodatki, kapelusze, rękawiczki, szale, ale także uroda, zdrowie, kondycja fizyczna i psychiczna, stosunki damsko – męskie, opieka nad dziećmi, gotowanie, robótki ręczne, moda dziecięca.
Potrzebujesz pomocy?
Już uciekasz?
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
