Kwiatki świętego Franciszka

Analiza i interpretacja – szczegółowa

Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu dzielą się na cztery części. Część I – Kwiatki świętego Franciszka, część II – O przenajświętszych stygmatach świętego Franciszka i ich rozpamiętywaniach, część III – O bracie Jałowcu, część IV – O bracie Idzim. Zbiór zaczyna się pochwałą stworzenia, którą wyśpiewał święty Franciszek złożony chorobą u świętego Damiana. Najwyższy, wszechpotężny dobry Panie, Twoja jest sława, chwała i cześć, i wszelkie błogosławieństwo. […] Pochwalony bądź, Panie, przez siostrę naszą, matkę ziemię, Która nas żywi i chowa, I rodzi barwne owoce z barwnymi kwiaty i zioły.  

Rozdział 2 O bracie Bernardzie z Kwintawalle, pierwszym towarzyszu świętego Franciszka opowiada o miłosierdziu i szlachetnym sercu świętego Franciszka. Każdy z nas może się nawrócić w odpowiednim momencie swojego życia. W oczach Boga wszyscy jesteśmy równi i mamy sprawiedliwe szanse. Święty Franciszek nikogo nie potępia, daje przykład życia w zgodzie z Bogiem. I dał początek ubóstwu ewangelicznemu, oddając się nago w ramiona Ukrzyżowanego, który błogosławiony niech będzie […]. Amen. 

Rozdział 7 Jak święty Franciszek odbywał post na wyspie jeziornej koło Perudżii, gdzie pościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy, nie jedząc nic kromia pół chleba jest o poświęceniu świętego w imię wiary. Miejsce, w którym odbywał się post, jest wyjątkowe. Dotąd jeszcze mężczyźni i kobiety z tej okolicy otaczają czcią wielką i nabożeństwem to miejsce, gdzie święty Franciszek ów post odbywał.  

Rozdział 13 Jak święty Franciszek i brat Maciej położyli chleb, który użebrali, na kamieniu przy źródle, a święty Franciszek wielce sławił ubóstwo. Potem prosił Boga i świętego Piotra, i świętego Pawła, by mu kazali miłować ubóstwo święte. I jak mu się zjawili święty Piotr i święty Paweł. Rozdział trzynasty Kwiatków świętego Franciszka odnosi się do ubóstwa, poświęcenia i życiu w ascezie przez duchownego świętego.  

Rozdział 21 O przeświętym cudzie, którego święty Franciszek dokonał nawróciwszy okrutnie dzikiego wilka z Gubbio. Niniejsza część jest charakterystycznym rozdziałem dla wymowy Kwiatków świętego Franciszka. W mieście Gubbio pojawił się groźny wilk, który zjadał zwierzęta, ale także ludzi. Ludzie żyjący w tamtej okolicy obawiali się okrutnego wilka i postanowili zostać w domu. Święty Franciszek postanowił pomóc mieszkańcom uporać się z bezwzględnym i groźnym wilkiem. Franciszek poprosił wilka, by ten nie wyrządzał krzywdy mieszkańcom. Święty Franciszek, zbliżając się doń, uczynił znak krzyża świętego i przywołał go ku sobie, i rzekł: „Pójdź tu, bracie wilku. Rozkazuje ci w imię Chrystusa nie czynić nic złego ni mnie, ni nikomu. I dziw. Ledwo święty Franciszek uczynił znak krzyża, straszliwy wilk zamknął paszczę i stanął. […] podszedł łagodnie jak baranek i położył się u stóp świętego Franciszka. Zarówno Franciszek, jak i wilk sprawiali wrażenie, jakby się rozumieli. Franciszek obiecał, że mieszkańcy będą karmić wilka i nie będą dla niego złośliwi za popełnione dotychczas grzechy. Franciszek w imieniu wilka obiecał mieszkańcom, iż ten nie będzie już odbierał życia zwierzętom i ludziom. Zdarzenie to i opowiedziane powyżej wzbudziły taką radość i podziw wśród ludu, równie dla pobożności świętego, jak dla nowości cudu i pokoju z wilkiem, że wszyscy jęli krzyczeć ku niebu, chwaląc i błogosławiąc Boga, który im zesłał świętego Franciszka, by ich dla zasług swoich wyzwolił z paszczy okrutnego zwierza. Wilk żył jeszcze w okolicy przez pewien czas. Wilk do końca swych dni symbolizował cnotę i świętość oraz dokonany cud przez Franciszka. Mieszkańcy ubolewali nad odejściem wilka.  

Rozdział 22 Jak święty Franciszek oswoił dzikie turkawki. W niniejszym rozdziale Kwiatków świętego Franciszka znajdziemy opis, jak pewien młodzieniec szedł na targ sprzedać turkawki. O dobry młodzieńcze, proszę cię, daj mi je, aby ptaki tak łagodne, które Pismo przyrównywa duszom czystym, pokornym i wiernym, nie dostały się w ręce okrutników, którzy je zabijają”. Młodzieniec podarował turkawki świętemu Franciszkowi. Ptaki szybko oswoiły się ze świętym. Franciszek wybudował im gniazda i zapewnił bezpieczeństwo. Ostatecznie młody człowiek postanowił zostać zakonnikiem. I tak się stało, bowiem młodzian ów został bratem i żył w Zakonie w świętości wielkiej.  

Podsumowując, Kwiatki świętego Franciszka mówią o wierze w Boga. Wiara zdaniem Franciszka jest prosta, pełną wyrzeczeń i pokory. Fundamentem filozofii franciszkanizmu jest miłość, radość i pokora. Kwiatki świętego Franciszka są przykładem literatury parenetycznej, gdyż historia życia Franciszka posłużyła jako wzór do naśladowania, pewnego rodzaju ideał. Ogólna wymowa średniowiecznego dzieła literackiego koncentruje się na ubóstwie, pokorze, miłości do Boga oraz radości z życia na ziemi, radości z otaczającej natury.  

Kwiatki świętego Franciszka są zbiorem opowiadań hagiograficznych, trudno więc dopatrzyć się podmiotu lirycznego oraz adresata wiersza. Należy wspomnieć, iż fragmenty o charakterze modlitewnym, czy też Pieśń słoneczna mają wymowę poetycką. Przypuszcza się, że podmiotem lirycznym jest sam święty Franciszek. W przywołanej już Pieśni słonecznej podmiotem lirycznym jest osoba wierząca, która szanuje Boga za to, jak piękny stworzył świat. Adresatem utworu jest zaś Bóg, który jest dobrym i miłosiernym ojcem wszystkiego, a co za tym idzie, także ludzie, których podmiot liryczny zachęca do szanowania i oddania się Bogu. Utwór Kwiatki świętego Franciszka powstały w XIII wieku. Czas i miejsce akcji Kwiatków świętego Franciszka nie są ściśle określone. Przypuszcza się, że życie świętego Franciszka miało duży wpływ na ukształtowanie się czasu i miejsca akcji średniowiecznego utworu. Czas akcji to XIII wiek, głównie od nawrócenia świętego aż do jego śmierci. Większość wydarzeń dzieje się we Włoszech, szczególnie w Asyżu.  

Analiza i interpretacja – krótka

Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu dzielą się na cztery części. Część I – Kwiatki świętego Franciszka, część II – O przenajświętszych stygmatach świętego Franciszka i ich rozpamiętywaniach, część III – O bracie Jałowcu, część IV – O bracie Idzim.  

Rozdział 2 O bracie Bernardzie z Kwintawalle, pierwszym towarzyszu świętego Franciszka. Rozdział drugi Kwiatków świętego Franciszka opowiada o miłosierdziu i szlachetnym sercu świętego Franciszka. Każdy z nas może się nawrócić w stronę Boga. W oczach Boga wszyscy jesteśmy równi. Święty Franciszek nikogo nie potępia, daje przykład życia w zgodzie z Bogiem. I dał początek ubóstwu ewangelicznemu, oddając się nago w ramiona Ukrzyżowanego […]. 

Rozdział 7 Jak święty Franciszek odbywał post na wyspie jeziornej koło Perudżii, gdzie pościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy, nie jedząc nic kromia pół chleba. Rozdział siódmy Kwiatków świętego Franciszka jest o poświęceniu świętego w imię wiary. Miejsce, w którym odbywał się post, jest wyjątkowe. Dotąd jeszcze mężczyźni i kobiety z tej okolicy otaczają czcią wielką i nabożeństwem to miejsce, gdzie święty Franciszek ów post odbywał.  

Rozdział 13 Jak święty Franciszek i brat Maciej położyli chleb, który użebrali, na kamieniu przy źródle, a święty Franciszek wielce sławił ubóstwo. Potem prosił Boga i świętego Piotra, i świętego Pawła, by mu kazali miłować ubóstwo święte. I jak mu się zjawili święty Piotr i święty Paweł. Rozdział trzynasty Kwiatków świętego Franciszka odnosi się do ubóstwa, poświęcenia i życiu w ascezie przez duchownego świętego.  

Rozdział 21 O przeświętym cudzie, którego święty Franciszek dokonał nawróciwszy okrutnie dzikiego wilka z Gubbio. W mieście Gubbio pojawił się groźny wilk, który zjadał zwierzęta, ale także ludzi. Ludzie żyjący w tamtej okolicy obawiali się wilka i postanowili zostać w domu. Święty Franciszek postanowił pomóc mieszkańcom uporać się z groźnym wilkiem. Franciszek poprosił wilka, by ten nie wyrządzał krzywdy mieszkańcom. Święty Franciszek, zbliżając się doń, uczynił znak krzyża świętego i przywołał go ku sobie, i rzekł: „Pójdź tu, bracie wilku. Rozkazuje ci w imię Chrystusa nie czynić nic złego ni mnie, ni nikomu. I dziw. Franciszek, jak i wilk sprawiali wrażenie, jakby się rozumieli. Franciszek obiecał, że mieszkańcy będą karmić wilka i nie będą dla niego złośliwi za popełnione grzechy. Wilk żył jeszcze w okolicy przez pewien czas. Wilk do końca swych dni symbolizował cnotę i świętość oraz dokonany cud przez Franciszka. Mieszkańcy ubolewali nad odejściem wilka.  

Rozdział 22 Jak święty Franciszek oswoił dzikie turkawki. W niniejszym rozdziale Kwiatków świętego Franciszka znajdziemy opis, jak pewien młodzieniec szedł na targ sprzedać turkawki. O dobry młodzieńcze, proszę cię, daj mi je, aby ptaki tak łagodne, które Pismo przyrównywa duszom czystym, pokornym i wiernym, nie dostały się w ręce okrutników, którzy je zabijają”. Chłopiec podarował turkawki  świętemu Franciszkowi. Ptaki szybko oswoiły się ze świętym. Franciszek wybudował im gniazda i zapewnił bezpieczeństwo. Ostatecznie młody człowiek postanowił zostać zakonnikiem. I tak się stało, bowiem młodzian ów został bratem i żył w Zakonie w świętości wielkiej.  

Kwiatki  świętego Franciszka mówią o wierze w Boga. Wiara zdaniem Franciszka jest prosta, pełna wyrzeczeń i pokory. Kwiatki  świętego Franciszka są przykładem literatury parenetycznej, gdyż historia życia Franciszka posłużyła jako wzór do naśladowania. Ogólna wymowa średniowiecznego dzieła literackiego koncentruje się na ubóstwie, pokorze, miłości do Boga oraz radości z życia. Czas i miejsce akcji Kwiatków świętego Franciszka nie są ściśle określone. Przypuszcza się, że życie świętego Franciszka miało duży wpływ na ukształtowanie się czasu i miejsca akcji średniowiecznego utworu. Czas akcji to XIII wiek, głównie od nawrócenia świętego aż do jego śmierci. Większość wydarzeń dzieje się we Włoszech, szczególnie w Asyżu. 

Plan wydarzeń

1. Młodość i nawrócenie świętego Franciszka.
2. Młodość Franciszka i jego bujne towarzyskie, bezrefleksyjne życie.
3. Nawrócenie świętego Franciszka, spotkanie z chorą osobą, potrzebującą wsparcia. 
4. Porzucenie bogactwa na rzecz ubóstwa i bezdomności.
5. Życie w biedzie.
6. Założenie zakonu franciszkanów. 
7. Liczne cuda w życiu świętego Franciszka.
8. Przemawianie do ptaków i wszechobejmująca miłość do natury. 
9. Pojednanie ze złym wilkiem. 
10. Kreacja zasad franciszkanów, ślubowanie życie w ubóstwie oraz pokora.
11. Skrajne poświęcenie. 
12. Doświadczenia duchowe i próba wiary. 
13. Przyjaźń z uczniami Franciszka. 
14. Ostatnie chwile życia Franciszka.
15. Cuda dokonane po śmierci świętego.

Podmiot liryczny i adresat wiersza

Kwiatki świętego Franciszka są zbiorem średniowiecznych opowiadań hagiograficznych, trudno więc dopatrzyć się klasycznego podmiotu lirycznego oraz adresata wiersza. Niewątpliwie, należy wspomnieć, iż fragmenty o charakterze modlitewnym, czy też Pieśń słoneczna mają charakter poetycki. Tym samym przypuszcza się, że podmiotem lirycznym jest sam święty Franciszek czy też osoba głęboko wierząca, kochająca Boga, ludzi oraz świat. W przywołanej już Pieśni słonecznej podmiotem lirycznym jest osoba wierząca, która szanuje Boga za to, jak piękny stworzył świat. Adresatem utworu jest zaś Bóg, który jest dobrym i miłosiernym ojcem wszystkiego, a co za tym idzie, także ludzie, których podmiot liryczny zachęca do szanowania i oddania się Bogu.

Czas i miejsce akcji

Utwór Kwiatki świętego Franciszka powstał w XIII wieku. Jego czas i miejsce akcji nie są ściśle określone. Przypuszcza się, że życie świętego Franciszka miało duży wpływ na ukształtowanie się czasu i miejsca akcji średniowiecznego utworu.

Czas akcji to XIII wiek, głównie od nawrócenia świętego aż do jego śmierci. Większość wydarzeń dzieje się we Włoszech, szczególnie w Asyżu. Kwiatki świętego Franciszka to średniowieczny utwór, który ma niewątpliwie charakter hagiograficzny. Hagiografia rozumiana jako dział piśmiennictwa, obejmujący żywot świętych oraz legendy z nim związane, a także opisane wyjątkowe cuda.  

Geneza i gatunek utworu

Przypuszcza się, że Kwiatki świętego Franciszka powstały w XIII wieku. Nie ma pewności co do autorstwa, jednak przypisuje się je Ugolinowi z Montegiorgio. Kwiatki świętego Franciszka to zbiór pewnego rodzaju opowiadań, dotyczących działalności biednego z Asyżu. Tekst jest poprzedzony Pieśnią słoneczną, a autorstwo przypisuje się świętemu Franciszkowi. Kwiatki świętego Franciszka to jedno z najbardziej znanych utworów średniowiecznych. Dzieło literackie zostało przełożone na wszystkie języki świata, wznawiane do dziś. W swoim założeniu Kwiatki świętego Franciszka mają prostą narrację. Układ dzieła literackiego jest w pewnym porządku chronologicznym (fragmenty).  

Wartości świętego Franciszka z Asyżu miały swój wpływ przez kolejne stulecia. Wielu współczesnych artystów inspiruje się tym dziełem. Kwiatki świętego Franciszka to opowieść o życiu i aktywności świętego Franciszka. Dzieło literackie nawiązuje do radosnej i prostej postawy cieszenia się każdym dniem, afirmacji życia. W celu pełnego zrozumienia Kwiatków świętego Franciszka należy odwołać się do franciszkanizmu. Jest to filozofia życia świętego Franciszka z Asyżu. Franciszkanizm cechuje się prostotą, chwytaniem chwil, radosnej wiary płynącej prosto z serca i wnętrza człowieka. Tym samym, za filozofią świętego Franciszka kryje się wszechobejmująca miłość do otaczającego świata i stworzenia. Zdaniem świętego Franciszka należy kochać każdą żywą istotę na tej ziemi. Należy odnajdywać dobro we wszystkim, co nas otacza. Wszechobejmująca miłość nawiązuje do ewangelicznych zasad moralnych. Franciszkanizm to także  ubóstwo, moralność i braterstwo. Święty Franciszek uznawany jest za symbol reformatora Kościoła katolickiego, który wówczas był w poważnym kryzysie. Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu to średniowieczny zbiór anonimowych opowiadań, przedstawiający w magicznej konwencji dzieje życia świętego oraz jego znajomych i przyjaciół.  

Problematyka

W celu zrozumienia średniowiecznego dzieła literackiego niewątpliwie należy odwołać się do kontekstu biograficznego. Przypuszcza się, że święty Franciszek z Asyżu (około 1181 – 1226) pochodził z zamożnej włoskiej rodziny. Postanowił zostawić dom i majątek, by prowadzić życie bezdomnego wędrowca. Założył zakon franciszkanów. Promował ubóstwo, pokorę, ale także radość z każdego dnia. Do idei zapoczątkowanych przez Franciszka nawiązuje papież Franciszek.

Utwór Kwiatki świętego Franciszka porusza problematykę wizerunku świętego, który w średniowieczu nabiera nowych barw. Przede wszystkim nawiązanie w swoim pierwotnym założeniu do naśladowania Chrystusa. Kwiatki świętego Franciszka to fragmentaryczny zbiór opowiadań, które odwołują się do życia świętego Franciszka. Należy wyszczególnić główne problemy poruszane w dziele, to między innymi życie w zgodzie z ubóstwem i pokorą. Franciszek oraz jego uczniowie wyrzekają się bogactwa, żyjąc w skrajnym ubóstwie. Kierują się pokorą, jako najważniejszą wartością. Kolejno należy wyróżnić miłość do Boga, który jest fundamentalnym problemem Kwiatków świętego Franciszka. Pojednanie się z naturą, zwierzętami. Oswojenie wilka, który pod wpływem Franciszka staje się łagodny i oswojony.

W utworze poruszany jest także problem wszechogarniających cudów. Liczne niewytłumaczalne cuda są przypisywane świętemu Franciszkowi, między innymi uzdrowienia. Utwór porusza również problematykę siły wiary i modlitwy. Modlitwa to wyjątkowy dar zjednoczenia się z Bogiem. Tym samym, święty Franciszek to wzór całkowitego podporządkowania się Bogu. Kwiatki świętego Franciszka to utwór ukazujący wartości franciszkanizmu, takie jak ubóstwo, pokorę, biedę cierpienie w imię wyższej wartości, ale także miłości i radości. Kwiatki świętego Franciszka są napisane prostym językiem i zrozumiałym dla odbiorcy.  

Znaczenie tytułu

Tytułowe określenie Kwiatki świętego Franciszka nawiązują do słowa antologia, to jest z greckiego antologia, co należy rozumieć jako zbieranie kwiatów, ale także wybór danych fragmentów. Tym samym, tytuł Kwiatki świętego Franciszka odwołuje się do ciekawych i interesujących epizodów z życia świętego Franciszka. Podsumowując, tytuł Kwiatki świętego Franciszka ma wymowę symboliczną i w swoim pierwotnym założeniu nawiązuje do charakteru utworu. Tytułowe „kwiatki” to barwne opowieści z życia świętego. To także cnoty i duchowe zasady. Kwiaty są symbolem piękna świata, tak głoszone kazania Franciszka są pięknem wiary. Fragmentaryczność średniowiecznego dzieła literackiego może symbolizować bukiet pięknych, ale różnorodnych kwiatów, niemniej jednak tworzących pewną całość. Święty Franciszek przez wielu badaczy literatury jest porównywany do ogrodnika. Ogrodnik, który sieje dobro i radosną nowinę, odbiorcy świętego mogą być właśnie tytułowymi „kwiatami”. Kwiaty pochodzą od matki natury, podobnie jak miłość czy pokora. Tytuł Kwiatki świętego Franciszka idealnie oddaje wielobarwny charakter średniowiecznego dzieła literackiego. Opowieści, które mają inspirować odbiorcę do życia w zgodzie z wiarą. Kwiaty to symbol pięknych opowiadań oraz cnotliwego i pokornego życia świętego Franciszka.