Spis treści:

Zmiany na liście lektur – propozycje ministerstwa

Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje od przyszłego roku szkolnego dokonać zmian w podstawach programowych przedmiotów. Ich uszczuplenie ma umożliwić nauczycielom i uczniom spokojniejszą oraz bardziej dogłębną realizację treści, ponieważ wymiar godzin z przedmiotów pozostanie niezmienny.  

W związku z tym od 12 lutego 2024 roku rozpoczęły się prekonsultacje w tej sprawie. Potrwają one do 19 lutego, a przez ten tydzień eksperci, nauczyciele, rodzice i uczniowie będą mogli przesyłać resortowi swoje propozycje i sugestie, które zostaną później przeanalizowane. MEN udostępniło dla nich dokumenty z proponowanymi zmianami w podstawach programowych, by mogli się z nimi zapoznać. Wśród sugerowanych zmian pojawiły się także modyfikacje w listach lektur szkolnych. 

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi z wyjaśnieniami do podręczników? Poznaj nowy serwis edukacyjny!

Które pozycje wykreślono, a co zostało dopisane?

Przeglądając udostępnione przez MEN dokumenty, można zauważyć, że listy lektur szkolnych dla wszystkich etapów edukacyjnych zostały przede wszystkim uszczuplone. Część dzieł została całkowicie usunięta ze spisu, inne przesunięto z listy utworów obowiązkowych do list nieobowiązkowych lub dla wyższego poziomu, a niektóre miałyby być omawiane tylko we fragmentach. Do list obowiązkowych lektur nie zostały dodane żadne utwory, kilka nowych pojawiło się natomiast w na liście lektur uzupełniających dla szkoły podstawowej.  

Jakie pozycje zaproponowano usunąć? Przede wszystkim sporo tych, które wprowadził na listę były minister edukacji – minister Przemysław Czarnek, czyli utwory związane z Janem Pawłem II i kardynałem Wyszyńskim oraz część poezji religijnej i patriotycznej.  

Z najbardziej znanych lektur, które omawiało na lekcjach wiele roczników uczniów, do usunięcia zaproponowano m.in. „Katarynkę” Bolesława Prusa, „Redutę Ordona” i „Konrada Wallenroda”, Adama Mickiewicza, „Syzyfowe prace” i „Rozdziobią nas kruki, wrony...” Stefana Żeromskiego oraz „Makbeta” i „Romeo i Julię” Williama Szekspira.

„Pana Tadeusza”, który wcześniej był omawiany w klasach szkoły podstawowej w całości, zaproponowano omawiać tylko we fragmentach, podobnie jak „W pustyni i w puszczy”. „Quo vadis” zasugerowano usunąć z lektur obowiązkowych dla szkoły podstawowej, ale przesunięto utwór do listy uzupełniających. Taki sam los spotkał I tom „Chłopów”, który wcześniej obowiązkowo omawiano w szkołach ponadpodstawowych.

Listy dokładnych proponowanych zmian na poszczególnych etapach edukacji można zobaczyć na poniższych listach.

Klasy IV-VI szkoły podstawowej – lektury obowiązkowe

Z listy lektur obowiązkowych dla klas IV-VI zaproponowano usunąć:

  • Adam Mickiewicz – „Powrót taty”,
  • Bolesław Prus – „Katarynka”,
  • Juliusz Słowacki – „W pamiętniku Zofii Bobrówny”,
  • mitologia: mit o Orfeuszu i Eurydyce,
  • Biblia: przypowieści siewcy i o pannach roztropnych,
  • wiersze: Władysława Bełzy, pieśni i piosenki patriotyczne.

We fragmentach miałyby być natomiast omawiane „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza oraz „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, z tym, że w przypadku tego ostatniego będą to wybrane fragmenty, a nie jak wcześniej obowiązkowo opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego.

Przeczytaj również: Katecheci zabrali głos: ocena z religii powinna być wliczana do średniej

Klasy VII-VIII szkoły podstawowej – lektury obowiązkowe

Z listy lektur obowiązkowych dla klas VII-VIII szkoły podstawowej zaproponowano usunąć:

  • Jan Kochanowski – treny I, V,
  • Adam Mickiewicz – „Reduta Ordona”, „Śmierć Pułkownika”
  • Stefan Żeromski – „Syzyfowe prace”,
  • wiersze: Cypriana Kamila Norwida, Mariana Hemara, Jarosława, Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta, fraszki Jana Sztaudyngera.

We fragmentach, innych niż te omawiane w młodszych klasach, miałby być omawiany również „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, którego obecnie czyta się w całości. W przypadku Kochanowskiego ma być omawiana wybrana pieśń, a z poezji obowiązkowej w klasach IV-VI przesunięto do klas VII-VIII wiersze Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza. „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza przeniesiono natomiast z listy lektur obowiązkowych do uzupełniających.

Lektury uzupełniające dla szkoły podstawowej

Prócz lektur obowiązkowych na obu etapach edukacyjnych szkoły podstawowej będzie trzeba omówić również co najmniej dwie pozycje książkowe, wybrane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów. Ich wybór znajduje się na liście lektur uzupełniających, z którego także zaproponowano usunąć kilka pozycji. Są to:

  • Lloyd Cassel Douglas – „Wielki Rybak”,
  • André Frossard – „Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II”,
  • Joseph Rudyard Kipling – „Księga dżungli”,
  • Janusz Korczak – „Król Maciuś Pierwszy”,
  • Zofia Kossak-Szczucka – „Topsy i Lupus”,
  • Karolina Lanckorońska – „Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945” (fragmenty),
  • Sat-Okh – „Biały Mustang”,
  • Longin Jan Okoń – „Tecumseh”,
  • Bolesław Prus – „Placówka”, „Zemsta”,
  • Henryk Sienkiewicz – „Janko Muzykant”,
  • Melchior Wańkowicz – „Bitwa o Monte Cassino” (fragmenty),
  • Louis de Wohl – „Posłaniec króla”. 

W zamian za usunięte dzieła zaproponowano natomiast inne utwory, które mogłyby być omawiane w ramach lektur uzupełniających. Są to:

  • Justyna Bednarek – „Dom nr 5”,
  • Paweł Beręsewicz – „Wszystkie lajki Marczuka”,
  • Jacek Dukaj – „Wroniec”,
  • Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni – „Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach”,
  • Raquel Jaramillo Palacio – „Cudowny chłopak”,
  • Katherine Paterson – „Most do Terabithii”,
  • Sara Pennypacker – „Pax”,
  • Rick Riordan – „Percy Jackson i bogowie olimpijscy”,
  • Henryk Sienkiewicz – „Quo vadis”,
  • Marcin Szczygielski – „Teatr Niewidzialnych Dzieci”, „Arka czasu”,
  • Danuta Wawiłow, Natalia Usenko – „Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13”,
  • Roksana Jędrzejewska-Wróbel – „Stan splątania”,
  • Marcus Zusak – „Złodziejka książek”.

Przeczytaj również: Koniec programu „Laptop dla ucznia”. Na kontynuacje brakuje pieniędzy

Liceum ogólnokształcące i technikum – lektury obowiązkowe

Z listy lektur obowiązkowych dla uczniów liceum i technikum z poziomu podstawowego część zaproponowano usunąć, a inne przesunięto na listę dla poziomu rozszerzonego. Wśród przeznaczonych do usunięcia znalazły się:

  • Biblia: Pieśń nad pieśniami, 
  • „Legenda o św. Aleksym” (fragmenty),
  • Gall Anonim – „Kronika polska” (fragmenty),
  • Jan Kochanowski – psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47,
  • Jan Chryzostom Pasek – „Pamiętniki” (fragmenty),
  • William Szekspir – „Makbet”, „Romeo i Julia”,
  • Ignacy Krasicki – „Hymn do miłości ojczyzny”,
  • Franciszek Karpiński – wybór sielanek i liryki religijnej,
  • Adam Mickiewicz – „Konrad Wallenrod”,  
  • Bolesław Prus – „Z legend dawnego Egiptu”,
  • Stefan Żeromski – „Rozdziobią nas kruki, wrony”,
  • wiersze: Kazimiera Iłłakowiczówna, Tadeusz Gajcy, Stanisław Baliński (wiersze emigracyjne), Czesław Miłosz (wybrane wiersze, w tym z tomu „Ocalenie”), Jan Polkowski, Wojciech Wencel;
  • Tadeusz Borowski – „Ludzie, którzy szli”,
  • Józef Mackiewicz – „Droga donikąd” (fragmenty),
  • Marek Nowakowski – „Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie),
  • wybrane utwory okresu stanu wojennego,
  • wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk.

Z listy lektur obowiązkowych dla poziomu rozszerzonego zaproponowano natomiast usunięcie następujących utworów:

  • Arystofanes – „Chmury”,
  • Wergiliusz – „Eneida” (fragmenty),
  • św. Augustyn – „Wyznania” (fragmenty),
  • św. Tomasz z Akwinu – „Summa teologiczna” (fragmenty),
  • François Rabelais – „Gargantua i Pantagruel” (fragmenty),
  • wiersze angielskich poetów jezior,
  • Juliusz Słowacki – „Lilla Weneda”,
  • Cyprian Kamil Norwid – „Promethidion” (fragmenty),
  • Sławomir Mrożek – wybrane opowiadania,
  • eseje: Jerzy Stempowski, Jarosław Marek Rymkiewicz,
  • wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych.

Do listy lektur obowiązkowych z zakresu rozszerzonego zaproponowano też przesunięcie dzieł, które wcześniej były obowiązkowe na poziomie podstawowym. Wśród z nich znalazły się:

  • Homer – „Odyseja”,
  • Dante Alighieri – „Boska komedia” (fragmenty),
  • Jan Kochanowski – „Odprawa posłów greckich”,
  • Zygmunt Krasiński – „Nie-Boska komedia”,
  • wybrane wiersze następujących poetów: Jan Andrzej Morsztyn, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Czesław Miłosz, „Traktat moralny” (fragmenty), Jarosław Marek Rymkiewicz,
  • Jacek Dukaj – „Katedra” (z tomu „W kraju niewiernych”),
  • Antoni Libera – „Madame”.

I tom „Chłopów” Władysława Reymonta został natomiast przeniesiony na listę lektur uzupełniających.

Liceum ogólnokształcące i technikum – lektury uzupełniające

W liceum i technikum omawiana ma być też co najmniej jednak lektura uzupełniająca wybrana przez uczniów i nauczyciela z listy proponowanych. Tu również zasugerowano usunąć kilka pozycji, które obecnie się tam znajdują, czyli:

  • Mikołaj z Wilkowiecka – „Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (fragmenty);
  • „Kronika Książąt Polskich”, oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski,
  • Wespazjan Kochowski – „Psalmodia polska” (wybór psalmów),
  • Jean-Jacques Rousseau – „Nowa Heloiza” (fragmenty),
  • wybrane utwory: Stanisław Trembecki, Franciszek Kniaźnin,
  • Juliusz Słowacki – „Listy do Matki” (fragmenty),
  • wiersze: Maria Konopnicka, Tadeusz Peiper, Anna Kamieńska, Anna Świrszczyńska, Julia Hartwig, Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki, Edward Stachura, Adam Zagajewski,  
  • Jan Józef Szczepański – „Święty”,
  • Zofia Kossak-Szczucka – „Błogosławiona wina”
  • Krystyna Lubieniecka-Baraniak – „Gdy brat staje się katem”,
  • Julian Stryjkowski – „Austeria”,
  • Stefan Wyszyński – „Zapiski więzienne”,
  • Jan Paweł II – „Przekroczyć próg nadziei” (fragmenty), „Fides et ratio” (fragmenty),
  • Jan Paweł II – „Tryptyk rzymski, Pamięć i tożsamość” (fragmenty),
  • Paweł Zuchniewicz – „Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim”.

Przeczytaj również: Rekrutacja do szkół średnich 2024. Kuratoria podały terminy

Szkoła branżowa – lektury obowiązkowe

Z listy lektur obowiązkowych dla szkoły branżowej I stopnia zaproponowano usunąć:

  • wiersze: Jan Andrzej Morsztyn, Jan Lechoń, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Tadeusz Gajcy, Stanisław Baliński (wiersze emigracyjne), Czesław Miłosz (wybrane wiersze, w tym z tomu Ocalenie)
  • Jan Chryzostom Pasek – „Pamiętniki” (fragmenty),
  • William Szekspir – „Romeo i Julia”,
  • Ignacy Krasicki – „Hymn do miłości ojczyzny”,
  • Bolesław Prus – „Z legend dawnego Egiptu”,
  • Władysław Stanisław Reymont – „Chłopi” (tom I – Jesień),
  • Tadeusz Borowski – „Ludzie, którzy szli”,
  • Marek Nowakowski – „Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie)
  • Jacek Dukaj – „Katedra” (z tomu „W kraju niewiernych”).

Natomiast z listy lektur obowiązkowych dla szkoły branżowej II stopnia zasugerowano usunięcie następujących utworów:

  • Biblia: Pieśni nad Pieśniami,
  • Homer – „Odyseja” (fragmenty),
  • „Legenda o św. Aleksym” (fragmenty),
  • Gall Anonim – „Kronika polska” (fragmenty),
  • Dante Alighieri – „Boska komedia” (fragmenty),
  • Jan Kochanowski – wybrane psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47, „Odprawa posłów greckich”,
  • Franciszek Karpiński – wybór sielanek i liryki religijnej,
  • Adam Mickiewicz – „Konrad Wallenrod”,
  • Zygmunt Krasiński – „Nie-Boska komedia”,
  • Stefan Żeromski – „Rozdziobią nas kruki, wrony…”,
  • wiersze: Józef Czechowicz; Czesław Miłosz – „Traktat moralny” (fragmenty), Jarosław Marek Rymkiewicz, Jan Polkowski, Wojciech Wencel,
  • Józef Mackiewicz – „Droga donikąd” (fragmenty),
  •  Antoni Libera – „Madame”,
  • wybrane utwory okresu stanu wojennego,
  • wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk.

„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego ma natomiast być omawiany we fragmentach, a nie jak obecnie – w całości.

Źródło: gov.pl, bryk.pl

Oprac.: Joanna Cwynar

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników z języka polskiego znajdziesz tutaj:

Język polski — rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń

Odpowiedzi do zadań z podręcznika z języka polskiego

Język polski — rozwiązania zadań z podręcznika