Spis treści:
- Co wiemy o Morzu Bałtyckim?
- Ciekawostki o Morzu Bałtyckim
- Iperyt siarkowy na dnie Bałtyku — komu zagraża?
Co wiemy o Morzu Bałtyckim?
Bałtyk nazywany jest morzem śródlądowym – z Morzem Północnym łączy je jedynie kilka wąskich cieśnin, a z każdej strony okala go ląd. Oprócz Polski otacza je 8 krajów: Niemcy, Dania, Szwecja, Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa oraz Rosja. Co wiadomo o Morzu Bałtyckim?
- Jego całkowita powierzchnia to 415 266 km2.
- Objętość Morza Bałtyckiego wynosi 21 721m3.
- Długość linii brzegowej ma 8100 km.
- Średnia głębokość Bałtyku to 52,3 m.
- Maksymalna głębokość (tzw. Głębia Landsort) to 459 metrów.
- Największa głębia położona w okolicy Polski to tzw. Głębia Gdańska, która ma 118 metrów.
- Szacuje się, że wybrzeża Bałtyku zamieszkuje około 15 mln ludzi.
- Największe zatoki Morza Bałtyckiego to Zatoka Botnicka, Zatoka Fińska oraz Zatoka Ryska.
Bałtyk zamieszkuje mnóstwo ciekawych zwierząt. Jego mieszkańcami są krewetki, małże, kraby, jesiotry, węgorze, śledzie bałtyckie, łososie, szproty, sardele, pstrągi, a nawet gatunek niegroźnego rekina – żarłacza śledziowego. Do najciekawszych gatunków, które można spotkać w Morzu Bałtyckim, z pewnością należy bełtwa festonowa – meduza, której średnica to aż 2 metry. Ma ona parzydełka, które wydzielają silnie trujący jad. W Bałtyku żyją również zagrożone wyginięciem morświny.
Przeczytaj również: Wakacje nad Bałtykiem. Poznaj plaże, gdzie nie ma tłumów
Ciekawostki o Morzu Bałtyckim
Morze Bałtyckie jest wyjątkowe nie tylko ze względu na swoją zimną i nieco tajemniczą aurę. Jakie ciekawostki o Morzu Bałtyckim warto znać? Przedstawiamy top 10!
- Morze Bałtyckie jest uznawane za najmłodsze na świecie. Według różnych źródeł powstało około 12-15 tysięcy lat temu wskutek topnienia lodowców.
- Bałtyk zalicza się do mórz zielonych – barwa ta wynika z niskiej temperatury oraz małego zasolenia wody, a także zawiesiny pełnych drobnych organizmów. Każdy, kto był nad Morzem Bałtyckim, wie jednak, że potrafi ono zachwycać kolorystyką i właściwie nigdy nie jest czysto zielone. Różne odcienie wody wynikają z różnego nasłonecznienia, kąta padania promieni słonecznych, stopnia zachmurzenia, zasolenia wody oraz jej głębokości. Podczas pięknej, słonecznej pogody urzeka błękitem, a w czasie sztormu zadziwia stalowo-szarym odcieniem.
- Bałtyk jest najmniej zasolonym morzem świata, dlatego nie mówi się, że jest słone, ale słonawe. Jego średnie zasolenie wynosi około 7 PSU, co oznacza, że na litr wody przypada średnio zaledwie 7 g soli. Średnie zasolenie wody morskiej na świecie to natomiast 39 PSU. Tak niskie zasolenie Bałtyku wynika między innymi z dużych wpływów słodkiej wody z otaczającego terenu (wpada do niego 250 rzek!), płytkości samego morza oraz niskich temperatur i związanego z tym mniejszego tempa parowania wody.
- Bałtyk w swojej historii kilkakrotnie stawał się… jeziorem. Wydarzało się to na skutek utraty kontaktu z Oceanem Atlantyckim. Morze Bałtyckie stawało się wówczas zbiornikiem bezodpływowym. Pierwszy taki przypadek miał miejsce na początku jego istnienia – topnienie lodowca sprawiło, że poziom wody się podniósł i Bałtyk połączył się z Morzem Północnym.
- Morze Bałtyckie wielokrotnie zamarzało! Odnotowano przynajmniej kilka zim, gdy jego taflę pokrywała tak gruba pokrywa lodowa, że można było się po niej przemieszczać.
- Na Bałtyku znajduje się drugi co do wielkości most na świecie. Liczący 7845 metrów długości most nad Sundem łączy Danię ze Szwecją.
- Morze Bałtyckie jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie. Wynika to między innymi z ograniczonych możliwości samooczyszczania się (jest ono niemal zamknięte) oraz rozwinięte rolnictwo w krajach leżących wokół morza.
- W Morzu Bałtyckim zatopionych jest kilkaset wraków statków. Wiele z nich stanowi pomniki historyczne, a zbliżanie się do nich i eksploracja są niemożliwe, a w zasadzie zabronione.
- W polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego może zalegać nawet 800 ton sieci-widm. Te zagubione sieci nadal łowią ryby, szkodząc ekosystemowi. Stanowią też niebezpieczeństwo dla nurków, którzy mogą się w nie zaplątać.
- Po zakończeniu II wojny światowej na dnie Bałtyku zatopiono groźną broń chemiczną: iperyt, arsen oraz fosgen. Szacuje się, że jest jej tam nawet 50 tys. ton. Stanowi ona ogromne zagrożenie dla bałtyckiego ekosystemu. W 2021 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, która wzywa do oczyszczenia dna z zalegających tam niebezpiecznych pozostałości.
Przeczytaj również: Czy na środku Bałtyku była kiedyś karczma?
Iperyt siarkowy na dnie Bałtyku — komu zagraża?
Na dnie Bałtyku zidentyfikowano około 300 wraków okrętów, a około 100 w Zatoce Gdańskiej. Do najgroźniejszych należą Stuttgart i Franken — pochodzące z okresu II wojny światowej. Ponadto w rejonie Głębi Gdańskiej może spoczywać na dnie co najmniej kilkadziesiąt ton amunicji i bojowych środków trujących, w tym właśnie iperyt siarkowy – jeden z najgroźniejszych.
Szacuje się, że uwolnienie zaledwie jednej szóstej środków chemicznych ze zbiorników zalegających na dnie Bałtyku mogłoby całkowicie zniszczyć życie w morzu na około 100 lat. Zanieczyszczenia zagrażają także ludziom. Na polskim wybrzeżu najgroźniejszym wypadkiem było poparzenie iperytem w 1955 roku na plaży w Darłówku. Dzieci, przebywające na kolonii, nalazły pojemnik z brązową cieczą i zaczęły się nim bawić. W rezultacie 102 zostało poparzonych, a 4 z nich straciło wzrok. Z kolei w 1997 roku niedaleko Władysławowa, miejscowi rybacy znaleźli w sieciach niezidentyfikowany pojemnik, a jak się później okazało, była to bomba iperytowa. Niestety aż 8 rybaków zostało poważnie poparzonych. To tylko niektóre przypadki, w których chemikalia zalegające na dnie Bałtyku okazały się niebezpieczne dla ludzi.
Źródła: ecowater.pl, national-geographic.pl, nik.gov.pl, bryk.pl
Oprac. Redakcja
Odpowiedzi do zadań z podręczników znajdziesz tutaj:
Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręcznik z geografii
Geografia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Odpowiedzi do zadań z podręcznika z geografii
