Z tego artykułu dowiesz się:

Jak działa elektrownia jądrowa?

Aby lepiej zrozumieć wpływ wojny na działanie elektrowni jądrowych w Ukrainie, warto na początku zapoznać się z podstawowymi mechanizmami zachodzącymi w elektrowni. 

Proces wytwarzania energii zapoczątkowany jest w reaktorze. W środku znajdują się uranowe pręty zebrane w kasety. Umieszczone są one w chłodziwie, którym zazwyczaj jest woda pod wysokim ciśnieniem. Ta sama woda pełni też funkcję moderatora spowalniającego ruch neutronów. Jak działa elektrownia jądrowa?

Do układu wprowadzany jest spowolniony neutron, który rozbija jądro uranu. Podczas tego procesu odrywają się następne neutrony, wchodzące w reakcje z nowymi atomami uranu. W ten sposób rozpoczyna się reakcja łańcuchowa. 

Na skutek tego wydzielają się promieniowanie jonizujące i duże ilości ciepła. Wytwarzana w tym procesie energia podgrzewa wodę, która następnie kieruje się do wytwornicy pary. Tam chłodziwo oddaje ciepło do wtórnego obiegu wody. Powstaje para wodna, która napędza turbiny. Te z kolei wprawiają w ruch generator wytwarzający prąd.

Reakcja łańcuchowa zachodząca w reaktorze jest kontrolowana. Aby ją spowolnić lub wygasić, używa się prętów kontrolnych wyłapujących wolne neutrony. Niekontrolowana reakcja i wzrost ciśnienia wewnątrz układu mogą doprowadzić do uszkodzenia całego reaktora.

Czytaj także: Stopa słonia, grzyby w reaktorze. Tego możesz nie wiedzieć o katastrofie w Czarnobylu

Elektrownie jądrowe w Ukrainie

Obecnie w Ukrainie znajduje się pięć elektrowni jądrowych, z czego cztery są czynne. Łącznie obejmują one 15 reaktorów. Do elektrowni jądrowych w Ukrainie zalicza się:

  • Chmielnicką Elektrownię Jądrową w Niecieszynie na zachodzie kraju – pracują w niej dwa reaktory o łącznej mocy 2000 MW brutto. Dodatkowe dwa reaktory są w budowie.
  • Rówieńską Elektrownię Jądrową w miejscowości Warasz na zachodzie Ukrainy – składają się na nią cztery reaktory o łącznej mocy 2835 MW brutto.
  • Południowoukraińską Elektrownię Jądrową w miejscowości Jużnoukraińsk na brzegu rzeki Boh. Ma ona trzy reaktory, które generują razem 3000 MW.
  • Zaporoską Elektrownię Jądrową w Energodarze. Jest to największa elektrownia jądrowa w Europie. Ma aż sześć reaktorów o łącznej mocy 6000 MW.
  • Czarnobylską Elektrownię Jądrową na północy Ukrainy. Od 2000 r. jest wyłączona z eksploatacji, jednak nadal przebywa w niej personel kontrolujący parametry wygaszonego reaktora. W 1986 r. miała w niej miejsce największa awaria w historii energetyki jądrowej.

Obecnie w strefie wojny znalazły się Zaporoska i Czarnobylska Elektrownia Jądrowa. Zostały one przejęte przez rosyjskie wojska i ostrzelane, a pracownicy uwięzieni na terenie zakładu. Pozostałe elektrownie znajdują się poza strefą walk.

Działanie elektrowni jądrowych w Ukrainie może być zaburzone na kilka sposobów, m.in. bezpośredni ostrzał reaktora, dłuższą utratę zasilania lub brak sterowania i kontroli. 9 marca 2022 r. media poinformowały o braku zasilania elektrowni w Czarnobylu z powodu toczących się walk. Awarię udało się jednak usunąć.

Specjaliści podkreślają, że konstrukcja reaktorów i ich zabezpieczeń przewiduje wystąpienie wielu skrajnych sytuacji, m.in. odcięcia zasilania i ostrzału rakietowego. W normalnych warunkach elektrownia jest też w stanie produkować energię niezbędną do pokrycia własnych potrzeb.

Czytaj także: Jak zabezpieczyć się przed radiacją? Nie tylko płyn Lugola

Skutki zniszczenia elektrowni jądrowej

Skutki zniszczenia elektrowni jądrowej zależą od wielu czynników, takich jak skala zniszczeń, ilość uwolnionego promieniowania, długość ekspozycji na promieniowanie czy pogoda. Zniszczenie elektrowni jądrowej, zwłaszcza jeśli doszło do wycieku substancji radioaktywnej, ma katastrofalny wpływ na żywe organizmy i cały ekosystem. 

Osoby, które znalazły się w strefie największego promieniowania i były narażone na najwyższe dawki (co oznacza przebywanie w budynku reaktora), zazwyczaj zapadają na ostrą postać choroby popromiennej z licznymi objawami. W wielu przypadkach umierają od kilku godzin do kilkudziesięciu dni po napromieniowaniu. Przebieg choroby zależy od wchłoniętej dawki, wieku i podatności organizmu na promieniowanie jonizujące.

Rozważając skutki zniszczenia elektrowni jądrowej, nie można oczywiście pominąć wpływu na środowisko naturalne. Osiadanie radioaktywnego pyłu prowadzi do skażenia wód i gleby w promieniu wielu kilometrów. Obszar skażenia zależy w dużej mierze od pogody. W wietrzny i suchy dzień pył radioaktywny przenosi się na większe odległości.

Poważne uszkodzenie elektrowni atomowej może nieść ze sobą daleko idące skutki. Należy jednak pamiętać, że budynki elektrowni konstruowane są tak by, jak najdłużej utrzymać reaktory w stanie nienaruszonym – w tym również w trakcie wojny.

Przeczytaj również: Jak działa elektrownia jądrowa? Wyjaśniamy, jak powstaje prąd w wyniku rozszczepiania atomów

 

RAPORT UKRAINA — ROSJA

Wojna w Ukrainie — relacje na żywo

„Obudziły mnie strzały". Wywiady, reportaże i historie osobiste z wojny w Ukrainie.

Grupa Polsat Plus i Fundacja Polsat razem dla dzieci z Ukrainy. Dołącz do zbiórki!