Spis treści:
Matura z PRL-u
Maturzyści stresowali się egzaminem dojrzałości kilkanaście i kilkadziesiąt lat temu. To się nie zmieniło. Jednak przebieg i forma matury już tak. Obecnie zasady dotyczące przyborów są bardzo restrykcyjne, dawniej na stolikach znajdowały się nawet maskotki, które miały przynieść szczęście.
Warto wiedzieć, że matura w PRL-u nie wyglądała tak samo w latach sześćdziesiątych, jak w siedemdziesiątych. Przeprowadzono kilka reform, z których wyniknęło niemałe zamieszanie. W 1972 roku ogłoszono nawet, że nie będzie matury, ale decyzja została zmieniona.
– Na wieść, że nie będzie trzeba zdawać matury, tańczyliśmy z radości. Taki stan trwał do listopada następnego roku, kiedy okazało się, że matura jednak będzie i to za sześć miesięcy! Na szczęście była łatwiejsza niż poprzednie, bo każdy mógł sobie wybrać grupę matematyczną lub humanistyczną. Pisałam z polskiego i po dniu przerwy z matematyki, ale zadania z arytmetyki i geometrii były łatwe, specjalnie przygotowane dla humanistów. Trzeba było wybrać trzy z pięciu zadań. Gdyby coś nie poszło, zostawała jeszcze kilka dni później poprawka. Można było też zdawać poprawkę we wrześniu – w „Expressie Bydgoskim” opowiadała po latach Elżbieta Połaczyńska.
Przeczytaj również: „Kiedyś to była matura” – tak kiedyś wyglądały matury w Polsce
Tematy maturalne z języka polskiego w PRL-u
Dawniej na egzaminie maturalnym z języka polskiego nie było czytania ze zrozumieniem. Młodzi ludzie musieli napisać wypracowanie na jeden z podanych tematów. Wiedza z lektur była kluczowa, ale ocenie podlegały też poprawność językowa i stylistyczna. Maturzysta musiał uważać, aby nie popełnić błędów ortograficznych i interpunkcyjnych.
Młodzi ludzie starali się przygotować do egzaminu dojrzałości. Dlatego wcześniej próbowali odgadnąć, jakie tematy wypracowania mogą się pojawić. W PRL-u podpowiedzią były okrągłe rocznice związane z Polską Ludową. W 1967 roku maturzyści mogli pisać o wpływie „Wielkiej Rewolucji Październikowej na kształtowanie się postawy pisarzy polskich”. W 1974 roku pojawił się temat „Rola pisarzy oraz instytucji kulturalnych w propagowaniu osiągnięć Polski Ludowej w okresie 30-lecia”. Rok później znów nawiązano do tego jubileuszu, tym razem w temacie: „Obraz przemian społecznych w 30-leciu naszej ojczyzny – w polskiej literaturze współczesnej”. W 1985 roku maturzyści mogli pisać wypracowanie „Wybieram dwu współczesnych pisarzy polskich do najwyższej nagrody literackiej na 40-lecie Polski Ludowej”.
W latach 60. XX wieku nie brakowało odniesień do wojny. Na przykład w 1965 roku na maturze z języka polskiego pojawił się temat „Dlaczego nie można pozwolić na przedawnienie ścigania zbrodniarzy wojennych?”. W kolejnym roku maturzyści pisali wypracowania na jeden z wybranych tematów:
- „Pierwsze dni wolności w znanych mi utworach literatury Polski Ludowej”;
- „Świat zainteresowań i dążeń pisarzy polskiego Oświecenia”;
- „Ocena postawy życiowej i społecznej Kordiana, doktora Judyma, Szczęsnego Bidy”.
Pierwsze dwie postaci literackie wymienione w ostatnim temacie są dobrze znane. Główni bohaterowie dramatu romantycznego „Kordian: Część pierwsza trylogii. Spisek koronacyjny” Juliusza Słowackiego oraz „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego zapadają w pamięć każdego, kto przeczytał te lektury. W latach 70. XX wieku powstał nawet polski film obyczajowy „Doktor Judym”, a w postać Tomasza Judyma wcielił się wówczas Jan Englert. Znacznie mniej osób kojarzy Szczęsnego Bidę. To główny bohater powieści Igora Neverlego „Pamiątka z Celulozy”. Książka wydana w latach 50. XX wieku to „dzieło realizujące postulaty realizmu socjalistycznego”. Historia Szczęsnego może być ciekawa również dla współczesnego czytelnika.
Zestawienie różnych postaci literackich pojawiało się też w kolejnych latach. W 1986 roku maturzystom zaproponowano na przykład temat „Stanisław Wokulski, Benedykt Korczyński i Bogumił Niechcic wobec problemów swej epoki”. To kolejno bohaterowie „Lalki” Bolesława Prusa, „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej oraz „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej. W PRL-u pojawiały się także inne tematy wypracowań, które mogliby napisać współcześni maturzyści. Wśród nich można wymienić choćby:
- „Ideały i problemy młodzieży polskiej w świetle literatury współczesnej i filmów”;
- „Młodość jako atut i zobowiązanie w literaturze polskiej XIX wieku”;
- „Życie dla siebie czy życie dla innych – pisarskie rozważania w literaturze doby renesansu i oświecenia”.
Źródła: culture.pl, dzienniklodzki.pl, encyklopedia.interia.pl, expressbydgoski.pl, naszahistoria.pl, wydarzenia.interia.pl, bryk.pl
Monika Wąs
Przeczytaj również:
Czego nie przewidzieli nauczyciele w czasach PRL?
QUIZ: Słownik PRL-u. Czy pamiętasz jak się wtedy mówiło?
QUIZ: Kultowe gry i zabawy z PRL-u? Pamiętasz zasady
