Z tego artykułu dowiesz się:

Co to jest NATO?

NATO (ang. North Atlantic Treaty Organization) to inaczej Sojusz Północnoatlantycki. Jest organizacją, która ma na celu zapobieganie eskalacji lokalnych konfliktów, pomoc militarną w przypadku ataku zbrojnego na którykolwiek kraj członkowski oraz zapewnienie gwarancji bezpieczeństwa. Swoim obszarem obejmuje część Europy i Amerykę Północną.

Historia NATO

Traktat Północnoatlantycki podpisano 4 kwietnia 1949 r. w Waszyngtonie. Umowa weszła w życie 24 sierpnia 1949 r. 

  • W 1950 r. zaakceptowano utworzenie pierwszych sił zbrojnych NATO.
  • W 1954 r. podpisano układy paryskie, znoszące okupację RFN i pozwalające jej na odbudowę armii. Dzięki temu w 1955 r. RFN mogło przystąpić do Sojuszu Północnoatlantyckiego. To wydarzenie stało się pretekstem dla krajów bloku wschodniego do utworzenia Układu Warszawskiego. 
  • W 1991 r. Rozpadł się ZSRR, a tym samym Układ Warszawski. NATO zadeklarowało partnerstwo z krajami Europy Środkowej i Wschodniej. 
  • W 1999 r. Polska, Czechy i Węgry, wchodzące niegdyś w skład Układu Warszawskiego, stały się członkami NATO.
  • W 2001 r., po atakach z 11 września, po raz pierwszy w historii NATO wszczęto procedury z artykułu piątego. Mówi on o wzajemnej pomocy militarnej w przypadku ataku na któregoś z sojuszników. 

Czytaj także: QUIZ: Uważasz, że jesteś dobry z historii? Masz 50 proc. szans na dobrą odpowiedź

Co daje członkostwo w NATO?

Sojusz ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa swoim członkom. Według Traktatu Północnoatlantyckiego atak zbrojny na którekolwiek z państw członkowskich jest atakiem na cały sojusz. Treść Traktatu zakłada więc interwencję państw członkowskich w razie konfliktu (art. 5.).

W przypadku zagrożenia terytorium któregoś z członków są podejmowane międzynarodowe konsultacje z przedstawicielami państw (art. 4.).

Ponadto kraje mogą współpracować w różnorodnych obszarach związanych z obronnością, m.in. uczestnicząc w operacjach wojskowych, misjach pokojowych oraz szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych.

Jak dostać się do NATO?

Aby dostać się do NATO, kraje ubiegające się o członkostwo muszą spełnić kilka warunków. Podstawowym jest możliwość wypełnienia wszystkich założeń Traktatu i wniesienie wkładu do bezpieczeństwa całego Sojuszu. Kandydujący kraj musi być zdolny do obrony innych członków NATO.

Za zgodą wszystkich członków zaprasza się kandydatów do wstąpienia do Sojuszu. Państwo ubiegające się o przynależność do NATO musi złożyć wniosek na ręce rządu Stanów Zjednoczonych. Koniecznym warunkiem jest przystosowanie armii i sprzętu do wymogów NATO, a także zapewnienie jej cywilnej kontroli.

Czytaj także: Zdarzyło się w kwietniu. Jakie ważne wydarzenia miały kiedyś miejsce w tym miesiącu?

Członkowie NATO

Aktualnie (2022) NATO liczy 30 państw członkowskich. Należą do nich:

  • od 1949 r. Belgia, Dania, Francja, Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Holandia, Portugalia, Włochy, Norwegia, Luksemburg, Islandia,
  • od 1952 r. Grecja i Turcja,
  • od 1955 r. Republika Federalna Niemiec (od 1990 r. Niemcy),
  • od 1982 r. Hiszpania,
  • od 1999 r. Polska, Czechy i Węgry,
  • od 2004 r. Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowenia i Słowacja,
  • od 2009 r. Chorwacja i Albania,
  • od 2017 r. Czarnogóra,
  • od 2020 r. Północna Macedonia.

Polska w NATO

Polska w NATO jest od 12 marca 1999 r. Weszła do niego razem z Czechami i Węgrami. Zostało to poprzedzone oficjalnym zaproszeniem w 1997 r.

Co daje członkostwo w NATO Polsce? Korzyści obejmują m.in. gwarancję bezpieczeństwa, większe znaczenie na arenie międzynarodowej, wpływ na politykę światową i zwiększone siły zbrojne. 

Czytaj także: Terakotowa Armia cesarza Qin. Czego pilnuje najsłynniejsza armia chińska?

NATO_vs_Warsaw_(1949-1990)
Podział państw NATO (niebieskie) i Układu Warszawskiego (czerwone)/Wikipedia/CC BY-SA 3.0

Co to jest Układ Warszawski?

Układ Warszawski, czyli Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, był umową zawartą przez ZSRR i pozostałe kraje bloku wschodniego. W jego wyniku powstała organizacja polityczno-wojskowa, która kontrolowała i ujednolicała politykę zagraniczną podległych Związkowi Radzieckiemu (ZSRR) państw i ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie. Układ miał obowiązywać przez 30 lat, w latach 80. przedłużono jego ważność o kolejne 20 lat.

Czytaj także: Uran. To trzeba o nim wiedzieć

Historia Układu Warszawskiego

Układ Warszawski powstał w 1955 r. Był on odpowiedzią ZSRR na zniesienie okupacji Republiki Federalnej Niemiec (RFN), jej remilitaryzację i przystąpienie do NATO. Kraje wchodzące w skład Układu podlegały kontroli ZSRR, ograniczając tym samym swoją suwerenność. W wyniku przemian politycznych w Europie Wschodniej w latach 1989–1990 kraje Układu Warszawskiego postanowiły, że wojska radzieckie opuszczą ich terytorium. 31 marca 1991 r. zaprzestano współpracy, a 1 lipca 1991 r. ostatecznie rozwiązano Układ.

Kto wchodził w skład Układu Warszawskiego?

W skład Układu Warszawskiego wchodziły kraje bloku wschodniego, do którego należały:

  • Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
  • Ludowa Republika Albanii,
  • Ludowa Republika Bułgarii,
  • Polska Rzeczpospolita Ludowa,
  • Węgierska Republika Ludowa,
  • Rumuńska Republika Ludowa (od 1965 r. - Socjalistyczna Republika Rumunii)
  • Niemiecka Republika Demokratyczna,
  • Czechosłowacka Republika Socjalistyczna

Czytaj także: Ukraińskie elektrownie jądrowe w strefie wojny. Jakie mogą być skutki?

Co dawał Układ Warszawski?

Układ Warszawski miał zapewnić pomoc militarną w przypadku ataku na któreś z państw wchodzących w jego skład. Zakładał współpracę w zakresie obronności i ujednolicał strategię działań wojskowych. Obejmował również wspólne dowództwo wszystkich sił zbrojnych. W praktyce służył ZSRR do kontroli państw satelickich i konfrontacji z Zachodem.

RAPORT UKRAINA — ROSJA

Wojna w Ukrainie — relacje na żywo

„Obudziły mnie strzały". Wywiady, reportaże i historie osobiste z wojny w Ukrainie.

Grupa Polsat Plus i Fundacja Polsat razem dla dzieci z Ukrainy. Dołącz do zbiórki!