Z tego artykułu dowiesz się:

Sylwester – etymologia 

Sylwester pochodzi od łacińskiego słowa Silvestris, które oznaczało dzikiego człowieka zamieszkującego las. Współcześnie jest to imię męskie, ale i nazwa ostatniego dnia roku oraz związanego z nim balu lub imprezy, których celem jest powitanie nowego roku. 31 grudnia wspominamy też papieża — Sylwestra I oraz świętujemy imieniny Sylwestra i Sylwestry.  

Warto pamiętać, że w przypadku, gdy mówimy o zabawie sylwestrowej, zapisujemy słowo „sylwester” małą literą, jak w przypadku nazw innych obrzędów, zabaw i zwyczajów.

Przeczytaj również: Rok 2023 będzie rokiem Jana Matejki. Poznaj sekrety wielkiego malarza

Sylwester — skąd się wywodzi? 

Źródła początków zwyczaju świętowania nadejścia nowego roku podaje się różne. Do najpopularniejszych z nich należą dwie historie.  

Niektórzy twierdzą, że Juliusz Cezar, podczas reformy kalendarza, ogłosił 1 stycznia początkiem nowego roku w czasie Dionizji, czyli święta boga wina, które bardzo hucznie obchodzono i tak właśnie wyglądała pierwsza impreza sylwestrowa, która później stała się tradycją. 

Inni uważają, że pierwszy sylwester odbył się w roku 999. Wiąże się to z przepowiednią mitologicznej Sybilli, według której koniec świata miał nastąpić ostatniego dnia właśnie tego roku za sprawą smoka Lewiatana. Ludzie bardzo się tego obawiali, ale proroctwo się nie spełniło, a wszyscy odetchnęli z ulgą i cieszyli się tak bardzo, że początek 1000 roku świętowali wspólną zabawą. Panował wówczas papież Sylwester II, który wtedy po raz pierwszy udzielił błogosławieństwa „Urbi et Orbi” (łac. Miastu i światu) i właśnie od tego wydarzenia miało rozpocząć się świętowanie ostatniego dnia roku, nazwanego dziś imieniem biskupa Rzymu. 

W Polsce pierwsze zabawy sylwestrowe zaczęto organizować w połowie XIX wieku. Zwyczaj ten przyszedł do nas z Zachodu, a początkowo był obchodzony jedynie wśród najzamożniejszych rodzin, dopiero później nadejście nowego roku zaczęły świętować również niższe warstwy społeczne. 

Sylwester – zwyczaje i przesądy 

Z sylwestrem wiąże się wiele zwyczajów i przesądów. Oto niektóre z nich: 

  • Słowa jednego z przesądów brzmią: „jaki sylwester, taki cały rok”, dlatego ten dzień powinno się spędzać jak najlepiej – przy bogato zastawionym stole i wśród życzliwych osób.  
  • W sylwestra wszystkie nieprzyjemne wspomnienia z całego roku powinno się spisać na kartce i spalić, by nie powracały w nowym roku. Nie powinno się natomiast sprzątać, ponieważ wraz z kurzem można wymieść z domu szczęście. 
  • W sylwestra o północy najstarsza osoba w rodzinie powinna otworzyć na oścież okna w całym domu, by wpuścić do niego nowy rok, a wypuścić wszelkie kłopoty starego roku. 
  • Wolni panowie i panie o północy powinni nasłuchiwać tego, co się wokoło mówi, ponieważ pierwsze imię, jakie usłyszą, będzie imieniem ich wybranki lub wybranka serca. 
  • Im huczniejsza zabawa sylwestrowa, tym nowy rok będzie szczęśliwszy. 
  • W sylwestra nie powinno się pożyczać pieniędzy i należy spłacić wszystkie długi, by nowy rok okazał się dla nas pomyślny finansowo. 
  • Jeśli w sylwestra zobaczymy na niebie wiele gwiazd, zwiastuje to szczęście i dobrobyt w nowym roku. 
  • Wiele wywróżyć można także z bąbelków w szampanie — jeśli są duże i ruchliwe, to w nowym roku czeka nas wiele przygód i zmian, a jeśli małe i poruszają się powoli — spokój i stabilizacja. 

Sylwester – dawniej i dziś 

Dziś nowy rok witamy, przede wszystkim, urządzając zabawy i spotkania ze znajomymi. Popularne jest też wspólne świętowanie w rynkach miast, gdzie występują zapraszane przez miasto gwiazdy sceny. Najczęściej odlicza się sekundy do przyjścia nowego roku, a gdy wybije już północ, pije się szampana i składa sobie życzenia. Przez ostatnie lata popularne były również pokazy fajerwerków, ale od niedawna się z nich rezygnuje ze względu na zestresowane hałasem zwierzęta.  

Dawniej nadejście nowego roku obchodzono nieco huczniej, a sylwester wymagał od świętujących większych przygotowań. 31 grudnia rozpoczynano od polowań, które kończyły się dopiero przed zmrokiem. W przerwie między nimi palono ogniska, jedzono przygotowane wcześniej jedzenie i degustowano trunki. Tego dnia dawano sobie również prezenty. Wieczorem udawano się na nieszpory do kościoła, a potem jedzono uroczystą kolację — podobną do tej wigilijnej. W jej trakcie śpiewano kolędy oraz inne piosenki. Na sylwestrowym stole pojawiało się przede wszystkim dużo słodkości. O północy strzelano z batów i bito kijami w płoty, co miało przynieść pomyślny rok. Nim pojawił się u nas szampan, pito węgierski tokaj.  

Sylwester na świecie 

Jako pierwsi nowy rok witają mieszkańcy wyspiarskiego państwa Kiribati na Oceanie Spokojnym, natomiast na ostatku niezamieszkała Wyspa Baker na Hawajach. Jakie zwyczaje sylwestrowe panują w krajach świata? 

  • W niektórych państwach m.in. w Turcji i we Włoszech w sylwestra trzeba założyć czerwoną bieliznę, by móc spodziewać się szczęścia w nowym roku. 
  • W wielu krajach podczas sylwestra panuje zwyczaj rzucania czymś. W Salwadorze rzuca się jajkiem, a rano sprawdza, co przypomina jego kształt, by uzyskać wróżbę na nowy rok. W Turcji zrzuca się granaty z balkonów, a w Puerto Rico wylewa z nich wodę. Duńczycy roztrzaskują na drzwiach przyjaciół talerze, co ma im przynieść pomyślność w nowym roku, natomiast w Johannesburgu w RPA przez okna wyrzuca się... stare meble! 
  • W Australii i Nowej Zelandii o północy bije się w garnki i patelnie, by przywitać nowy rok i zapewnić sobie spełnienie marzeń.  
  • Rosjanie w sylwestra zapisują noworoczne życzenia, później palą je, a o północy wypijają razem z szampanem popiół powstały przy ich spaleniu. Na Syberii natomiast na dnie Bajkału sadzi się drzewa.  
  • W Ekwadorze i Kolumbii podróże w nowym roku ma przynieść chodzenie wokoło domu z pustą walizką. 
  • W Argentynie wejście w nowy rok prawą nogą ma przynieść szczęście, zatem Argentyńczycy kilka sekund przed północą stają na lewej, by w pierwszej minucie stycznia, przeskoczyć na prawą. 

 

Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ teleturniejowy. Odpowiesz na wszystkie pytania?

QUIZ: Gdzie rządził Świniopas, kogo nazywano Semiramidą Północy? Sprawdź się w QUIZIE historycznym

Absztyfikant, rekuza czy monidło? Środowy quiz językowy