Spis treści:

Co to jest jesienna chandra?

Chandra to stan psychiczny, który polega na okresowym pogorszeniu samopoczucia. Może ją powodować np. zmiana pogody. Objawy, które często jej towarzyszą to rozdrażnienie, senność, problemy z koncentracją. 

Jesienna chandra jest związana ze spadkiem temperatury, krótszym dniem i mniejszą ilością promieni słonecznych. Pojawia się najczęściej na przełomie października i listopada, niektórzy dostrzegają jej objawy już we wrześniu.  

Przeczytaj również: Facetka z Poradni: przymusowa izolacja zbiera żniwo wśród dzieci i młodzieży

Sposoby na chandrę

Jak radzić sobie z jesienną chandrą? Najlepszym sposobem na walkę ze spadkiem nastroju jest regularna aktywność fizyczna. Gdy pogoda pozwala, warto wybrać się na spacer lub przejażdżkę rowerem, a gdy pada deszcz – ćwiczyć w domu lub na siłowni. 

Zamiast sięgać po czekoladę, lepiej zadbać o zbilansowaną dietę na co dzień. Pracę układu nerwowego wspierają głównie witaminy z grupy B, magnez i kwasy omega-3. 

Jesienna aura to ograniczenie naturalnego światła słonecznego. W uzupełnieniu tych braków pomaga fototerapia w gabinecie lekarskim lub zakup specjalnych lamp imitujących światło słoneczne. Nastrój poprawi też znalezienie sobie hobby, lub spędzenie czasu z przyjaciółmi. Jesień to idealny czas na wyjście do kina lub nadrobienie zaległości czytelniczych. 

Przeczytaj również: Uczniowie szukają wsparcia psychicznego w mediach społecznościowych. Rozmowa z Magdaleną Chorzewską

Czym się różni chandra od depresji?

Zamienne używanie pojęć chandra i depresja jest błędem. Choć niektóre objawy mogą się wydawać podobne, to czas trwania i skutki są inne. 

Chandra trwa znacznie krócej niż depresja. Nastrój jest obniżony, ale poprawienie go nie jest trudne. Niektórym wystarczy rozmowa z bliską osobą, innym ulubiona aktywność fizyczna. Kiedy sytuacja będąca powodem chandry mija, to samopoczucie powraca do normy. 

Depresja jest ciężką, przewlekłą chorobą, która sama nie ustąpi po kilku godzinach czy dniach. W depresji klinicznej złe samopoczucie utrzymuje się co najmniej dwa tygodnie. Typowe symptomy to: 

  • wycofanie się z wielu aktywności, brak motywacji do działania,
  • brak zdolności do przeżywania przyjemności,
  • dysfunkcje poznawcze (głównie problemy z pamięcią i koncentracją),
  • objawy somatyczne (np. bóle głowy, problemy ze snem).

Często pierwsze objawy depresji są ignorowane przez osoby, które jej doświadczają. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w 2021 r. refundowane leki przeciwdepresyjne wykupiło 1,5 mln osób. Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że do 2030 r. depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie.

Przeczytaj również: QUIZ dla „medycznych ekspertów”. Wszyscy znają odpowiedzi, a ty?

Neurofizjologia smutku – procesy w mózgu

Smutek jest emocją, którą nie zniknęła w procesie ewolucji ludzkiego organizmu. Stany obniżonego nastroju, którym towarzyszy, zdarzają się każdemu. Jednak jak wskazują badania prof. Janusza Czapińskiego, psychologa i nauczyciela akademickiego, niektóre osoby mają skłonność do częstego popadania w przygnębienie niż inne. Wynika to z predyspozycji neurofizjologicznych. 

Większość badań naukowych, które dotyczą przeżywania smutku, jest związana z depresją. Niewiele publikacji odnosi się do osób spontanicznie przeżywających smutek, ale mimo tego udało się zaobserwować, które części mózgu są bardziej aktywne podczas odczuwania tej emocji. 

W układzie limbicznym to zakręt obręczy (związany jest z pamięcią emocjonalną i odczuwaniem bólu) oraz tzw. wyspa (odpowiedzialna za interpretację sygnałów płynących z ciała i łączenia ich z emocjami). Większą aktywność wykazują też wówczas móżdżek i kora przedczołowa. 

Smutek wiąże się ze zmianami w wytwarzaniu neuroprzekaźników. Spada poziom serotoniny, która nie tylko wpływa na odczuwanie radości, ale także pomaga zmniejszać uczucie lęku. Hormon hamuje zachowania impulsywne. Spadek notuje też noradrenalina, która pełni ważne funkcje w układzie nerwowym, m.in. poprawia koncentrację, promuje działanie. 

Z neurofizjologią smutku wiąże się również zmniejszenie wydzielania endorfin, które są odpowiedzialne m.in. za redukowanie odczuwania bólu, zmniejszanie poziomu stresu. 

Źródła: biomed.org.pl, nfz.gov.pl, polszczyzna.pl, swps.pl, bryk.pl 

Oprac. Redakcja

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników znajdziesz tutaj:

Chemia – wyjaśnienia do zadań z podręcznika

Odpowiedzi do zadań z zeszytu ćwiczeń do biologii

Przyroda – rozwiązania do zadań z podręcznika