Matura z języka polskiego – jak wygląda?
Egzamin składa się z dwóch części – czytania ze zrozumieniem i dłuższej wypowiedzi pisemnej.
W pierwszej znajdziesz trzy teksty. Dwa z nich podejmują zazwyczaj zagadnienia związane z językiem i kulturą, a trzeci jest fragmentem obowiązkowej lektury. Za tę część możesz uzyskać 20 pkt.
Druga część matury z języka polskiego to dłuższa wypowiedź pisemna. Zdobędziesz z niej maksymalnie 50 pkt. Do wyboru są trzy tematy. Dwa z nich to rozprawki, a trzeci to interpretacja wiersza.
Przeczytaj również: Kto może mieć więcej czasu na maturze?
Czytanie ze zrozumieniem – co pojawi się na egzaminie maturalnym?
W pierwszej części egzaminu pojawią się pytania otwarte i zamknięte nawiązujące do przedstawionych tekstów. Mogą one mieć charakter artystyczny, publicystyczny, naukowy, potoczny itp. Zapoznaj się więc z cechami charakterystycznymi różnych stylów wypowiedzi, ponieważ prawdopodobnie pojawi się związane z nimi zadanie.
W arkuszach z poprzednich lat często znajdują się pytania o funkcje języka, np. musisz wskazać, jakie zadanie pełni w tekście dane wyrażenie lub odwrotnie – masz podaną funkcję i musisz przytoczyć odpowiedni fragment tekstu.
Mogą pojawić się także pytania o podmiot literacki występujący w tekście (tzn. kto jest narratorem lub podmiotem lirycznym) i do kogo się zwraca (odbiorca).
Zapewne spotkasz się z zadaniem dotyczącym zastosowanych środków stylistycznych, takich jak metafory, parafrazy, hiperbole itp. Nie zapomnij ich powtórzyć!
W tej części testu znajdziesz też fragment obowiązkowej lektury. Twoim zadaniem będzie określenie autora i tytułu dzieła, z którego ten fragment pochodzi.
Najważniejsze wskazówki:
- Zawsze dokładnie czytaj pytania! Może się zdarzyć, że przez niedopatrzenie stracisz cenne punkty.
- Nie lawiruj wokół, ale odpowiadaj konkretnie na zadane pytanie. Krótka, ale treściwa odpowiedź jest lepsza niż „lanie wody”.
- Nie zostawiaj pustych miejsc. Jeśli nie jesteś pewny odpowiedzi, wpisz to, co przychodzi Ci do głowy – może akurat trafisz.
Rozprawka nie taka straszna! Poznaj przydatne wskazówki i triki
Gdy przeczytasz temat, nie wpadaj w panikę. Zazwyczaj tylko wydaje się skomplikowany. Przeczytaj dokładnie, o co chodzi w temacie. Nie pisz od razu na czysto, ale sporządź plan wypowiedzi w brudnopisie – ułoży się wówczas w logiczną i spójną całość. Argumenty poukładaj od najważniejszych do najmniej istotnych.
Pamiętaj o odpowiedniej budowie tekstu. Możesz za nią dostać dodatkowe punkty. Powinna zawierać wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Każdą nową myśl zawrzyj w osobnym akapicie. Tekst będzie wtedy czytelny i łatwy w odbiorze.
Argumentuj tezę konkretnymi przykładami z literatury. Wskaż bohaterów i sytuacje, które ją potwierdzają. Jeśli poproszono o to w zadaniu, wykorzystaj przykłady zarówno z podanego fragmentu, całej lektury, jak i innego dzieła. Jeśli pominiesz któryś z tych trzech elementów, stracisz cenne punkty!
Jeżeli nie czytałeś lektury i nie wiesz nawet, o co w niej chodzi, w jak największym stopniu posiłkuj się przytoczonym fragmentem. Wyciągnij z niego, ile się da! Możesz również nawiązać do innych znanych Ci dzieł literackich – niekoniecznie lektur.
Jeśli nie jesteś pewien podstawowych faktów dotyczących obowiązkowej lektury (np. imię bohatera, losy głównych postaci), to nie zawieraj w tekście tych informacji! Jeśli okażą się nieprawdziwe, mogą zostać uznane za błąd kardynalny. Skutkuje to niezdaniem egzaminu maturalnego!
Nie zapomnij o podsumowaniu tekstu na końcu wypowiedzi pisemnej. Zakończenie powinno potwierdzać albo obalać postawioną we wstępie tezę. Przykładowo, jeśli przedstawione w rozwinięciu przypadki potwierdzą, że miłość jest cierpieniem, zaznacz to wyraźnie w zakończeniu. To dodatkowe punkty!
Nie oddawaj testu od razu. Przeczytaj jeszcze raz całe wypracowanie i popraw ewentualne błędy. Unikaj długich zdań, ponieważ łatwo popełnić w nich błędy interpunkcyjne.
Przeczytaj również: Czy jesteś oczytany? 10 cytatów, które powinien znać każdy maturzysta
A może zamiast rozprawki interpretacja wiersza? Na co zwrócić uwagę?
Jeśli żaden z tematów rozprawki nie przypadł Ci do gustu lub po prostu wolisz poezję, wybierz interpretację wiersza.
Zwróć uwagę na budowę tekstu, środki stylistyczne, rymy. Postaraj się określić, jaką pełnią funkcję i co poeta chciał przez nie osiągnąć. Koniecznie podaj przykłady ich użycia w wierszu.
Zastanów się, kto jest adresatem wiersza i kim jest podmiot liryczny, np. kiedy się ujawnia, w której osobie zwraca się do odbiorcy, jakie targają nim emocje. Pamiętaj, żeby nie mylić podmiotu lirycznego z autorem, ponieważ nie zawsze muszą się ze sobą utożsamiać. Jeśli jednak podmiot i autor to ta sama osoba, ujmij to w interpretacji.
Weź pod uwagę kontekst historyczny i sytuację życiową poety. Wiele utworów nawiązuje do czasów, w których były pisane oraz do przeżyć autora.
Potwierdzaj interpretację przykładami z tekstu. Możesz użyć cytatu lub sparafrazować fragment. Nie interpretuj wiersza tylko w sensie dosłownym, ale postaraj się dostrzec głębsze znaczenie. Ogólny sens utworu i jego najważniejsze przesłanie ujmij w zakończeniu.
Co powtórzyć przed maturą z języka polskiego?
- cechy charakterystyczne różnych epok i gatunków literackich;
- style wypowiedzi;
- funkcje języka;
- środki stylistyczne;
- najczęstsze motywy literackie i utwory, w których się pojawiają (np.
- motyw miłości, cierpienia, wolności, tęsknoty, domu);
- podstawowe zasady ortograficzne i interpunkcyjne;
- lektury oznaczone gwiazdką – autora, epokę, gatunek literacki, głównych bohaterów, najważniejsze motywy literackie.
Jeśli dokładniej chcesz wiedzieć, czego się spodziewać, to zajrzyj do arkuszy maturalnych z poprzednich lat. Są dostępne razem z odpowiedziami na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Przeczytaj również: Matura 2022. Terminy, harmonogram, ważne informacje
Obowiązkowe lektury na maturze z języka polskiego w 2022 r.
Spośród lektur przerabianych w szkołach ponadpodstawowych część została oznaczona gwiazdką. Ich znajomość jest obowiązkowa, żeby zdać egzamin maturalny. Oto ich lista:
- „Bogurodzica”;
- Jan Kochanowski – wybrane treny, pieśni i psalm;
- Adam Mickiewicz „Dziady, cz. III”;
- Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”;
- Bolesław Prus „Lalka”;
- Stanisław Wyspiański „Wesele”;
- Bruno Schulz – wybrane opowiadanie.
Uczniów obowiązuje również kilka lektur z ostatnich klas szkoły podstawowej. Należą do nich:
- Jan Kochanowski – wybrane fraszki i treny (V, VII, VIII);
- Ignacy Krasicki – wybrane bajki;
- Aleksander Fredro „Zemsta”;
- Adam Mickiewicz „Dziady, cz. II”;
- Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna („Quo vadis”, „Krzyżacy” lub „Potop”);
- wiersze wybranych poetów.
Powtórz najważniejsze zagadnienia i trzymaj się podanych wskazówek, by zyskać dodatkowe punkty. 4 maja bierz długopis do ręki i… wypisz sobie sukces! Powodzenia!
RAPORT MATURA 2022
Aktualności, arkusze i rozwiązania – Matura 2022
Podróż w czasie. Tak kiedyś wyglądały matury w Polsce
