Henryk Sienkiewicz mniej znany. Ile wiesz o jego życiu prywatnym?

To jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy i laureat Nagrody Nobla. Wydaje się, że na pytanie, kim był Henryk Sienkiewicz, potrafi odpowiedzieć każdy uczeń szkoły podstawowej. 15 listopada przypada 107. rocznica jego śmierci, warto dowiedzieć się więcej o tej wybitnej postaci, której życie osobiste było równie ciekawe, co to zawodowe.

Spis treści:

Pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla
Życie prywatne Henryka Sienkiewicza

Henryk Sienkiewicz – pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla

Henryk Sienkiewicz urodził się w 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej. Pochodził ze zubożałej rodzinie ziemiańskiej, która pieczętowała się herbem Oszyk. Studiował w Szkole Głównej w Warszawie. Podróżował nie tylko po Europie. Pisał felietony, które ukazywały się w prasie. Na przykład „Listy z podróży”, które powstawały podczas wyprawy do Stanów Zjednoczonych, drukowano na łamach „Gazety Polskiej”.

Pseudonim literacki Henryka Sienkiewicza to „Litwos”. Skąd taki pomysł?

– Prawdopodobnie z sentymentów do ojczyzny przodków, Litwy, Sienkiewicz wybrał dla siebie pseudonim „Litwos” – wyjaśnia Irena Fedorowicz, wykładowca z Uniwersytetu Wileńskiego.

Powieści Sienkiewicza, które zna chyba każdy, to:

Krzyżacy,
Quo vadis,
Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski).

Równie popularnym utworem pisarza jest W pustyni i w puszczy. To ostatnia powieść Sienkiewicza. Ukazywała się najpierw w odcinkach na łamach dziennika „Kurier Warszawski”.

Czesław Tański, *Henryk Sienkiewicz i jego wizje* / fot. domena publiczna

Znacznie wcześniej zostały wydane mniej znane Humoreski z teki Worszyłły, czyli nowele Nikt nie jest prorokiem między swymi oraz Dwie drogi. Noblista był uznawany za mistrza krótkich form, choć sam uważał je za „wprawki” pisarskie. Niektóre nowele Sienkiewicza były lub nadal są w kanonie lektur szkolnych jak choćby:

Szkice węglem,
Janko Muzykant,
Latarnik,
Sachem.

Henryk Sienkiewicz otrzymał Nagrodę Nobla w 1905 roku. Szansę na wyróżnienie miała wtedy też Eliza Orzeszkowa. Jednak to on został doceniony za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu” i jak podkreślono „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”.

Powieściopisarz zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey w Szwajcarii. Został tam pochowany, ale już wówczas informowano, że „pogrzeb uroczysty odbędzie się w Polsce, gdy okoliczności pozwolą”. Stało się to w 1924 roku. Prochy Henryka Sienkiewicza spoczęły w katedrze św. Jana w Warszawie.

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do podręczników z języka polskiego? Poznaj nowy serwis edukacyjny!

Życie prywatne Henryka Sienkiewicza

Równie ciekawe, co utwory Sienkiewicza, jest jego życie prywatne. Barbara Wachowicz napisała książkę Marie jego życia. Jak wynika z listów, wspomnień, pamiętników i innych źródeł, kobiet tych było kilka – cztery lub pięć. Zależy, kogo zalicza się do tego grona – czy tylko narzeczone i żony...

Marię Keller pisarz poznał w młodości. Oświadczył się. Para planowała ślub. Gdy do rodziny narzeczonej doszły plotki o rzekomym romansie Sienkiewicza, ojciec zmusił Marię do zerwania zaręczyn. Kobieta wykonała polecenie. Nigdy nie wyszła za mąż.

Kolejną ukochaną Sienkiewicza o tym imieniu była Maria Szetkiewiczówna. Pisarz udał się ponoć z jej rodziną do Wenecji. Para pobrała się w 1881 roku. Mieli dwójkę dzieci – Henryka Józefa i Jadwigę Marię. Jednak małżeństwo trwało tylko cztery lata. Kobieta zmarła na gruźlicę.

Kolejna wybranka szybko porzuciła pisarza. Druga żona Sienkiewicza Maria z Romanowskich była od niego znacznie młodsza. Dzieliło ich dwadzieścia siedem lat. Maria była zdominowana przez opiekunkę – Helenę z Drzewieckich Wołodkowiczową, która chciała doprowadzić do zawarcia tego małżeństwa. Ponoć pisarz starał się początkowo unikać spotkań, ale panna wysyłała do niego długie listy. Marynuszka nie polubiła dzieci Sienkiewicza. Jednak nie było to wystarczającym powodem, aby zakończyć związek. Sienkiewicz miał napisać dla ukochanej nowelę Bądź błogosławiona. Potem powstała Rodzina Połanieckich. Jedna z bohaterek utworu, Marynia z domu Pławicka, miała być wzorowana na ówczesnej ukochanej pisarza. Ślub Marii i Henryka odbył się 11 listopada 1893 r., ale już przed końcem tegoż roku kobieta odeszła od niego. Sienkiewicz uzyskał unieważnienie małżeństwa.

Kilka lat później Sienkiewicz pisał w liście, że Maria Radziejewska wywarła na nim „piorunujące wrażenie”. Wielkopolanka była dziennikarką w piśmie „Katolik”. Różnica wieku była znaczna – trzydzieści lat. Wiadomo, że po tym spotkaniu wymieniali jeszcze listy, ale historia nie ma pozytywnego zakończenia. W 1911 r. kobieta popełniła samobójstwo. Pozostawiła „Memorandum”, które po jej śmierci miało trafić do Sienkiewicza. Zapiski nigdy do niego nie dotarły.

Maria z Babskich – ostatnia żona pisarza – była z nim spokrewniona. Babka kobiety była siostrą matki Sienkiewicza. Po raz pierwszy Maria i Henryk zaręczyli się w 1888 roku, ale nie wzięli wówczas ślubu. Skromna uroczystość odbyła się dopiero w 1904 roku. Małżeństwo uchodziło za udane. Maria z Babskich była wsparciem dla męża. Jednak nie jest tajemnicą, że Henryk Sienkiewicz nazywał ją Markiem.