Spis treści:

Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce

Stan wojenny rozpoczął się 13 grudnia 1981 roku. Generał Wojciech Jaruzelski wygłosił pamiętne przemówienie, a codzienne życie Polaków uległo diametralnej zmianie. Na ulicach pojawiło się wojsko. Wprowadzono mnóstwo ograniczeń. Jednym z nich był zakaz przebywania w miejscach publicznych od godziny 22:00 do 6:00. Nie dotyczył on m.in. milicjantów, pracowników służb ratowniczych, osób, które musiały wyjść do pracy lub z pracy. Ci ostatni potrzebowali specjalnych zaświadczeń od pracodawcy. 

Godzina policyjna spowodowała, że czas po pracy spędzano w domach. Ograniczono publiczne imprezy o charakterze artystycznym, rozrywkowym, sportowym. Zorganizowanie publicznej zbiórki wymagało zezwolenia. Nie mogły odbywać się strajki i akcje protestacyjne. Obowiązywała cenzura przesyłek pocztowych i rozmów telefonicznych. 

Dekret o stanie wojennym przewidywał całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia w podstawowe artykuły żywnościowe oraz niektóre artykuły nieżywnościowe. Choć system kartkowy już działał, to po 13 grudnia 1981 r. ilość towarów nim objętych rosła. Nie dziwi, że trudno było dostać czekoladę, ale problem dotyczył nawet papieru toaletowego. 

Na towary „spod lady” mogli liczyć np. lekarze, milicjanci, znajomi obsługi. Stanie w długich kolejkach do sklepów było codziennością Polaków. Tworzono tzw. komitety kolejkowe. Atmosfera panująca w całym kraju nie sprzyjała przygotowaniom do zbliżających się świąt Bożego Narodzenia. 

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do zadań z historii? Poznaj nowy serwis edukacyjny!

Boże Narodzenie w 1981 roku 

Stan wojenny wprowadzono w dzień wolny od pracy. Decyzja nie była przypadkowa. Kolejna niedziela przypadała niedługo przed Wigilią. Władze PRL chciały się w ten sposób zabezpieczyć przed wybuchem strajków w zakładach pracy. Jednak 16 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji strajkującej załogi kopalni „Wujek” w Katowicach zginęło dziewięć osób, a kilkadziesiąt zostało rannych. Górnicy domagali się m.in. zniesienia stanu wojennego. 

Niedługo później, bo 18 grudnia 1981 r., papież Jan Paweł II w liście do gen. Jaruzelskiego napisał: 

– Zbliżają się święta Bożego Narodzenia, które od tylu pokoleń łączyły wszystkich synów i córki naszego narodu przy opłatku wigilijnym. Trzeba uczynić wszystko, ażeby tegorocznych Świąt Rodacy nie musieli spędzać pod groźbą śmierci i represji. 

Na łamach podziemnej prasy pojawiały się wierszyki, które oddawały nastrój panujący w wielu domach. 

– Wesołych Świąt, panie generale! 
Przy ruskiej wódce i ruskim kawiorze. 
Ja siedząc sama przy świątecznym stole, 
wciąż nasłuchuję, bo o tej to porze 
Twoi służalcy mogą drzwi wyłamać.
Mogą opłatek jak życie znieważyć. 
To dzięki tobie jestem dzisiaj sama, 
Ty dałeś rozkaz zabronić nam marzyć.

Działania władz komunistycznych miały wpływ nawet na wygląd szopek bożonarodzeniowych w kościołach. W bazylice św. Brygidy w Gdańsku obok żłóbka położono symbole różnych zawodów, w tym czapkę górniczą. Było to nawiązanie do masakry w kopalni „Wujek”. 

Nie powstrzymało to górników od zorganizowania dwóch podziemnych strajków. Załoga kopalni węgla „Piast” protestowała od 14 do 28 grudnia 1981 roku, a i „Ziemowit” w okresie od 15 do 24 grudnia 1981 roku. Na wspomnienie tych wydarzeń składa się również górnicza Wigilia przy gasnących lampach, o chlebie, wodzie oraz jabłkach. 

W wigilijny wieczór 1981 r. gen. Jaruzelski znów wygłosił przemówienie na antenie Polskiego Radia i w telewizji. Wystąpienie zakończył słowami: 

– Oby świąteczny czas sprzyjał mądrym, patriotycznym przemyśleniom.

Ronald Reagan, prezydent Stanów Zjednoczonych, w orędziu bożonarodzeniowym odniósł się do stanu wojennego w Polsce. 

– Nasze modlitwy i nadzieje są przy nich w dzień Bożego Narodzenia. […] Niech płomień milionów świec w amerykańskich domach będzie świadectwem, że światła wolności nie uda się ugasić […].

Źródła: culture.pl, dzieje.pl, ipn.gov.pl, historia.org.pl, przystanekhistoria.pl, bryk.pl 

Oprac. Monika Wąs

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników z historii znajdziesz tutaj:

Historia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń

Odpowiedzi do zadań z podręcznika do historii

Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręcznik do historii