1.. Co to jest neuron czuciowy?

Jest to neuron, który przenosi informacje o zmianach otoczenia z komórek znajdujących się w peryferycznych częściach ciała (takich jak oczy, uszy) do ośrodkowego układu nerwowego.

2. Co to jest bodziec wzrokowy?

Bodźcem nazywamy każdy czynnik środowiskowy będący źródłem energii, która wywołuje określoną reakcję organizmu. W przypadku zmysłu wzroku receptorem odbierającym bodźce jest oko, które rejestruje zmiany otoczenia. Oko zbiera i skupia światło zwane również widmem elektromagnetycznym, którego długość fal wynosi od 350 do750 nm. W oku fotoreceptory siatkówki czyli czopki i pręciki zmieniają energię świetlną na impulsy nerwowe.

3. Na czym polega zjawisko powidoku?

Powidok polega na utrzymywaniu się wrażenia wzrokowego po ustaniu działania silnego bodźca świetlnego, który wywołuje to wrażenie. Przy bardzo silnych bodźcach świetlnych powidoki mogą utrzymywać się dłużej. Obrazy następcze (powidoki) mogą być negatywne lub pozytywne. Negatywne obrazy następcze, przeciwstawne do pierwotnego doznania są częstsze i trwają dłużej. Pozytywne powidoki powstają w efekcie dalszego przetwarzania nerwowego w receptorze po ustaniu działania bodźca, są krótsze i występują rzadziej (np. gdy patrzymy w światło żarówki).

4. Jaka jest w procesie spostrzegania rola procesu oddzielania figury od tła?

Figura to obszar pola wzrokowego, który tworzy obiekt wysunięty do przodu, natomiast tło jest spostrzegane jako mniej zróżnicowany region na którym pojawia się figura. Przykładowo w dylemacie "waza czy twarz" spostrzegamy zwykle ciemne obszary jako figurę, a jasne jako tło. Jednak gdy spojrzymy na ten układ bodźców odmiennie, zamieniając miejscami figurę i tło otrzymujemy inny obraz. Tendencja do spostrzegania figury jako regionu wysuniętego do przodu jest zazwyczaj silniejsza. Proces oddzielania figury od tła ma ogromne znaczenie, dzięki niemu możemy bowiem dostrzegać różne kształty, barwy, figury (szczególnie widoczne jest w interpretacji figur wieloznacznych).

5. Scharakteryzuj złudzenia wzrokowe i podaj ich przykłady.

Złudzenie wzrokowe polega na postrzeganiu bodźca w sposób zniekształcony. Złudzenia świadczą o rozbieżności między naszymi spostrzeżeniami a rzeczywistością. W badaniach złudzeń psychologowie często wykorzystują figury wieloznaczne czyli takie układy bodźców, które mogą być spostrzegane na różne sposoby. przykładem może być dylemat "waza czy twarze" oraz sześcian Neckera. Z kolei figura "kaczka lub królik" pokazuje wieloznaczność na poziomie rozpoznawania. Także efekt autokinetyczny jest przykładem złudzenia wzrokowego. Polega on na tym, że nieruchomy punkt świetlny, w który wpatrujemy się w ciemnym pomieszczeniu zdaje się poruszać. Jest to jednak tylko pozorny ruch. Przyczyną złudzenia jest mimowolny "dryft" czyli powolny ruch oka.

6. Scharakteryzuj zjawisko spostrzegania podprogowego.

Spostrzeganie podprogowe polega na reagowaniu na bodźce, które pojawiają się poniżej określonego minimalnego progu czyli energii wystarczającej do pobudzenia neuronu i wywołania impulsu nerwowego, zatem nie zdajemy sobie sprawy z występowania tych bodźców. Komunikaty podprogowe to obrazy albo słowa, które mimo iż nie są świadomie spostrzegane, wpływają rzekomo na decyzje i zachowania ludzi.

7. Podaj definicję uczenia się w ujęciu behawiorystycznym.

Uczenie się to proces oparty na doświadczeniu, który prowadzi do względnie stałych zmian zachowania lub możliwości zachowania. Liczne badania empiryczne dowodzą, że uczenie się nie jest zdolnością uwarunkowaną genetycznie, choć istnieją specyficzne dla danych gatunków zachowania przystosowawcze, które sprawiają, że niektóre związki S- R (reakcja-bodziec) są łatwiejsze do wyuczenia w porównaniu do innych. ludzie potrafią uczyć się również przez obserwację. Zjawisko uczenia się jest najczęściej badane w ujęciu behawiorystycznym, przedstawionym w pracach Watsona, Pawłowa, Skinnera. Podejście behawiorystyczne skupia się na wykrywaniu środowiskowych wyznaczników uczenia się i zachowania. Zakłada, że mechanizmy uczenia się można wyjaśnić w kategoriach procesów warunkowania klasycznego i sprawczego oraz że zachowanie wszystkich organizmów da się opisać przy pomocy tych samych praw uczenia się.

8. Scharakteryzuj mechanizm warunkowania klasycznego.

Warunkowanie klasyczne to forma uczenia się, w którym na skutek powiązania obojętnego biologicznie bodźca z bodźcem bezwarunkowym wywołującym automatycznie określoną reakcję bezwarunkową, neutralny początkowo bodziec warunkowy zaczyna wywoływać taką samą reakcję jak bodziec bezwarunkowy (reakcja warunkowa). Warunkowanie to zwane jest również warunkowaniem pawłowskim lub reaktywnym. Wyróżnia się 4 etapy warunkowania klasycznego: 1) bodziec bezwarunkowy automatycznie wyzwala reakcję (np. pożywienie powoduje ślinienie się); 2) następuje reakcja bezwarunkowa (pies zaczyna się ślinić); 3) skojarzenie początkowo neutralnego bodźca warunkowego z bezwarunkowym (dźwięk dzwonka poprzedzający podanie pożywienia); 4) reakcja warunkowa (ślina wywołana dźwiękiem dzwonka);

9. Co to jest reakcja warunkowa?

O reakcji warunkowej mówimy w przypadku warunkowania klasycznego, jest to reakcja wywołana przez bodziec początkowo obojętny skojarzony z bodźcem bezwarunkowym, np. ślina psa pojawiająca się już po usłyszeniu dźwięku dzwonka, który informuje, że za chwilę zostanie podane pożywienie.

10.Co oznacza zjawisko generalizacji bodźca?

Zasada generalizacji bodźca występuje w warunkowaniu klasycznym. Polega na automatycznym rozszerzeniu reakcji warunkowej na bodźce podobne do bodźca warunkowego wywołującego tę reakcję, które nigdy nie były zestawiane z bodźcem bezwarunkowym.

11. Co to jest wzmocnienie?

Wzmocnienie oznacza w ujęciu behawiorystycznym zmianę reakcji pod wpływem następującego po niej bodźca. Wyróżniamy wzmocnienie negatywne i pozytywne. Wzmocnienie pozytywne to pojawienie się po reakcji bodźca, który zwiększa prawdopodobieństwo powtórzenia takiej samej reakcji. Natomiast wzmocnienie negatywne to każdy bodziec, który, gdy się go usunie po jakiejś reakcji, zredukuje lub zapobiegnie jego wystąpieniu, z większa z czasem prawdopodobieństwo wystąpienia tej reakcji. Należy odróżnić wzmocnienie negatywne, które ma na celu zwiększenie prawdopodobieństwa określonej reakcji od karania, które zmierza do wyeliminowania danego zachowania.

12. Na czym polega uczenie się utajone?

Jest to uczenie się skojarzeń, oparte na doświadczeniu lub obserwacji, które nie wywołuje widocznych zmian w zachowaniu zewnętrznym.

13. Co to jest pamięć sensoryczna?

Nazywana także rejestrem sensorycznym, pamięć sensoryczna to pierwsze stadium przetwarzania informacji obejmujące procesy pamięciowe, które umożliwiają chwilowe przechowanie ulotnych wrażeń zarejestrowanych przez receptory zmysłowe. W zależności od modalności bodźców wyróżniamy różne rodzaje pamięci sensorycznej, np. pamięć ikoniczną rejestrującą bodźce wzrokowe i pamięć echoiczną, która odbiera bodźce słuchowe. Zarówno ikoniczny, jak i echoiczny obraz pamięciowy przechowują informację sensoryczną w formie prekategorialnej. Pamięć sensoryczna cechuje się dość dużą pojemnością, ale najkrótszym z wszystkich magazynów pamięci czasem przechowywania pamięci zmysłowej. W ikonicznej pamięci sensorycznej informacja zanika już po upływie 1 sek., podczas gdy w pamięci słuchowej może utrzymywać się do 4 sekund.

14. Co to jest STM?

Short-term memory, STM czyli pamięć krótkotrwała jest ogniwem pośrednim między pamięcią sensoryczną a pamięcią długotrwałą. Ma bardzo ograniczoną pojemność (7+/_ 2 elementy). Bez powtarzania przechowuje informację tylko przez krótki czas - ok. 20 sekund. Zwana jest także pamięcią operacyjną, ponieważ materiał jest na tym etapie świadomie opracowywany. Informacja jest wprowadzana do STM w postaci zorganizowanych już wzorców z pamięci sensorycznej. Pojemność STM może zostać zwiększona poprzez powtarzanie informacji lub ich porcjowanie.

15. Scharakteryzuj strukturę STM.

W obrębie pamięci krótkotrwałej można wyróżnić trzy struktury. Najważniejszą z nich jest centralny ośrodek wykonawczy, który kieruje naszą uwagą - decyduje zatem, które spośród elementów zostaną przez nas zauważone i tym samym najlepiej zapamiętane; poza tym centralny wykonawca decyduje o podziale zasobów czyli energii, jaką dysponujemy w przetwarzaniu informacji. Pozostałe struktury pamięci to pętla fonologiczna - magazynuje informacje o charakterze werbalnym (prawa i przednia część mózgu) oraz brudnopis wzrokowo-przestrzenny, który zbiera pozostałe informacje. Dzięki powtarzaniu opracowującym, informacja może zostać przekazana z STM do pamięci długotrwałej.

16. Co to jest pamięć proceduralna?

Jest to część pamięci długotrwałej (LTM) związana z wykonywaniem różnych czynności. Wykorzystujemy ją przy nabywaniu, przechowywaniu i stosowaniu konkretnych umiejętności (np. jazdy na rowerze). Oprócz pamięci proceduralnej wyróżniamy również pamięć deklaratywną, która obejmuje informacje o określonych faktach.

17. Na czym polega interferencyjna teoria zapominania?

Interferencje czyli zakłócenia ze strony innych bodźców czy doświadczeń oddziałują na przechowywanie nowego materiału i mogą prowadzić do jego zapominania. Wyróżniamy interferencję proaktywną, w której zapamiętana poprzednio informacja zakłóca uczenie się nowej oraz interferencję retroaktywną (wsteczną) polegającą na tym, że uczenie się nowej informacji zakłóca przechowywanie w pamięci materiału wyuczonego wcześniej.

18.co to jest metoda miejsc i na czym polega?

Metoda miejsc to jedna z najczęściej stosowanych metod mnemonicznych służących do zapamiętania długich szeregów faktów przez skojarzenie z ich ze znaną i wcześniej zapamiętaną informacją. Metoda ta polega na zapamiętywaniu określonych faktów poprzez skojarzenie ich z jakąś sekwencją znanych miejsc. Przykładowo, by zapamiętać listę nazwisk możemy w myśli umiejscowić je kolejno w poszczególnych pokojach naszego domu. Potem wyobrażamy sobie przechodzenie przez dom i to pomaga nam przypomnieć sobie kolejne nazwiska.

19. Określ na czym polega metoda "prób i błędów".

Metoda "prób i błędów" jako forma myślenia występuje często u zwierząt próbujących pokonać przeszkodę w celu dostania się np. do pożywienia. Jeśli odkryją przypadkowo przyjemny bądź użyteczny efekt swego działania, będą powtarzać te przypadkowe ruchy eliminując stopniowo reakcje, które okazują się nieskuteczne. W efekcie utrwalane są tylko te zachowania, które prowadzą je do upragnionego celu.

20. Co to jest próba reprezentatywna?

W metodologii badań psychologicznych próbą reprezentatywną określamy próbę pobraną z populacji, na podstawie której badacz wnioskuje o właściwościach całej populacji.

21. Na czym polega analiza "środków i celów" jako strategia heurystyczna?

Heurystyki to strategie poznawcze, oparte na intuicji, rodzaj "skrótów umysłowych" stosowanych w rozwiązywaniu złożonych zadań. Nie zawsze gwarantują poprawne rozwiązanie problemu, ale jeśli są skuteczne pozwalają na szybsze poradzenie sobie z zadaniem niż algorytmy. Analiza "środków i celów" jest jedną z najczęściej stosowanych strategii heurystycznych, polega na rozwiązywaniu zadania w kategoriach środków lub celów. Analiza do przodu to zaczynanie rozwiązywania problemu od początku, podczas gdy analiza do tyłu oznacza wykonywanie działań od tyłu.

22. Co to jest inteligencja praktyczna?

Jest to rodzaj inteligencji polegający na umiejętności radzenia sobie w sytuacjach życia codziennego oraz na skutecznym i efektywnym rozwiązywaniu problemów.

23. Co to jest iloraz inteligencji (IQ)?

IQ to wskaźnik inteligencji uzyskiwany w standaryzowanych testach, które ją mierzą. Pierwotnie obliczano go dzieląc wiek umysłowy jednostki przez jej wiek życia i mnożąc to przez 100.

IQ=WU/WŻ*100;

WU- wiek umysłowy- wiek funkcjonowania intelektualnego, wyrażany przez średni wiek normalnych dzieci uzyskujących podobne wyniki. Wiek umysłowy może np. wynosić 12 lat niezależnie od tego, ile dana osoba ma naprawdę lat.

WŻ - wiek życia.

24. Podaj definicję motywu.

Motyw może być rozumiany jako motywacja o charakterze psychologicznym lub społecznym, częściowo wyuczoną. Jest on również definiowany jako proces inicjowania, kierowania, podtrzymywania i wygaszania aktywności fizycznej lub psychicznej. W tym drugim przypadku cechuje się określoną intensywnością i trwałością występowania, które mogą ulegać zmianom.

25. Scharakteryzuj zachowanie motywacyjne według Freuda.

Freud wyróżnił dwa aspekty każdego zachowania motywacyjnego: świadomy - to cele i potrzeby, które jednostka pragnie zrealizować świadomie podejmując określone działania; nieświadomy - obejmuje instynkty działające poniżej progu świadomości, wpływają one na świadome myśli i uczucia.

26. Wymień emocje podstawowe wg Roberta Plutchika.

Według Roberta Plutchika, mimo złożoności doznań emocjonalnych, istnieje pewna liczba emocji podstawowych, które się od siebie różnią. Stworzony przez niego model obejmuje 8 podstawowych emocji w kole, przy czym przeciwstawne emocje znajdują się po przeciwnych stronach koła. Emocje sąsiadujące ze sobą tworzą bardziej złożone emocje wtórne. Zatem Plutchik wyróżnia 8 emocji podstawowych, które łączą się w 4 przeciwstawne pary, są to: radość - smutek; strach - gniew; zdziwienie - oczekiwanie; akceptacja - wstręt. Wszystkie inne emocje powstają na drodze połączenia emocji podstawowych.

27. Podaj definicję osobowości.

Osobowość to pewne unikatowe właściwości i stosunkowo stałe cechy (dyspozycje) jednostki, które wpływają na charakterystyczne dla niej wzorce zachowania (jawne i ukryte), które pozostają spójne i niezmienne w różnych sytuacjach i w różnym czasie. Wielka Piątka czyli pięć podstawowych wymiarów osobowości to Ekstrawersja, Przyjazność, Sumienność, Stabilność emocjonalna oraz Otwartość na doświadczenie, są one podstawą wszelkich cech badanych przez psychologów.

28. Na czym polega mechanizm obronny zwany "projekcją"?

Projekcja jest jednym z mechanizmów obronnych (zaproponowanych przez Freuda) czyli strategii umysłowych używanych przez Ego do obrony przed konfliktami między Id, aspektem jaźni podlegającym zasadzie przyjemności a Superego, podlegającym zasadom moralnym i społecznym. Projekcja polega na obarczaniu winą za własne problemy i niepowodzenia innych osób poprzez przypisywanie im własnych, zakazanych pragnień. Nazywana jest również rzutowaniem.

29. Podaj podstawowe cechy zachowania uważanego za nienormalne.

Norma jest pewnym wzorcem zachowań opartym na obserwacji i analizie dużej grupy ludzi, są to zachowania aprobowane społecznie. Stąd za zachowanie nienormalne uważa się zachowanie rzadkie z perspektywy statystycznej oraz Nieprzystosowawcze czyli nieskuteczne i nieefektywne w rozwiązywaniu problemów. Są to również działania nieakceptowane przez społeczeństwo, ujawniające zniekształcenia percepcyjne i poznawcze danej jednostki. Przykładami zachowań uważanych za nienormalne są fobie, ataki paniki, lęki, nadmierny stres, obsesje, konwulsje, mania, depresja, samobójstwo, parafilia, nekrofilia, zoofilia, skatologia telefoniczna.

30. Wymień podstawowe zaburzenia nastroju.

Jednym z podstawowych zaburzeń nastroju jest mania, charakteryzuje się nadmiernym pobudzeniem, ekspansywnością, wyolbrzymionym poczuciem własnej wartości oraz nieadekwatnymi reakcjami emocjonalnymi, np. ogromną euforią w sytuacjach banalnych. Zaburzeniem nastroju jest również depresja, której towarzyszy intensywne poczucie smutku, przygnębienia, zniechęcenia, beznadziejności.

31. Czym charakteryzuje się osobowość paranoidalna?

Osobowość paranoidalna jest zaburzeniem cechującym się skrajną podejrzliwością, nieufnością wobec innych ludzi

32. Na czym polega przeniesienie występujące podczas terapii psychoanalitycznej?

Przeniesienie jest procesem zachodzącym w trakcie psychoterapii, w którym pacjent przenosi na swojego terapeutę uczucia, jakie żywił poprzednio wobec osoby odgrywającej istotna rolę w dawnym konflikcie motywacyjnym.