Giełda

Giełda - jest to miejsce, w którym w ustalonym czasie spotykają się sprzedający i kupujący danych towarów. Transakcje kupna - sprzedaży dokonywane są według ściśle określonych zasad organizacyjnych.

W zakresie rzeczowym, można wyróżnić następujące rodzaje giełd:

• giełda towarów
• giełda usług (np. transportowych czy ubezpieczeniowych)
• giełda walorów - transakcje kupna/sprzedaży dokonywane są za pośrednictwem specjalnych osób -brokerów
• giełda papierów wartościowych - jest to rynek, na którym maklerzy w imieniu swoich klientów dokonują zakupu i sprzedaży różnych papierów wartościowych (akcji, obligacji, opcji, warrantów).

Wyróżnia się dwa modele giełd, w zależności od struktury własności i sposobu powstawania. W modelu amerykańskim giełda stanowi instytucję prywatno - prawną, powstającą jako zrzeszenie kupców, przemysłowców, pośredników czy bankierów. Podstawą prawną działania takiej giełdy jest prawo handlowe i prawo cywilne. W praktyce najczęściej przyjmuje to formę spółki akcyjnej. Liczba członków w takiej giełdzie jest ograniczona, ale członkostwo w takiej giełdzie można zbyć lub zakupić. Nie ma ingerencji ze strony państwa w tworzenie i organizację giełd, istnieje jedynie kontrola przez powołane specjalnie do tego celu instytucje nadzorujące. Bowiem działalność każdej giełdy musi być zgodna z ustawami dotyczącymi obrotu giełdowego.

Drugim modelem jest giełda w systemie niemieckim. W tym modelu, aby powstała giełda, konieczna jest zgodna odpowiedniego organu administracji państwowej. Działalność giełd jest ograniczona do zakresu określonego w przepisach wydanych przez tej organ. Najczęściej organ ten wybiera komisarza państwowego, który będzie zasiadał we władzach giełdy. W przeciwieństwie do giełdy w modelu amerykański, liczba członków zazwyczaj nie jest ograniczone, ale członkostwo w giełdzie nie jest równoznaczne z możliwością przeprowadzania na niej transakcji. Transakcje są dokonywane jedynie za pośrednictwem wyspecjalizowanych maklerów lub dealerów.

Makler giełdowy - to osoba, która zawodowo zajmuje się pośrednictwem w dokonywaniu transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych (akcji, obligacji, opcji i innych) na giełdzie papierów wartościowych. Dokonują oni operacji na cudzy rachunek i w cudzym imieniu. Za wykonywanie poleceń zleconych przez klientów pobierają prowizję.

Dealer - to inna osoba działająca na giełdzie. Różni się ona od maklera tym, że działa we własnym imieniu i na własny rachunek.

Każda giełda musi posiadać statut, w którym określone są podstawowe zasady jej funkcjonowania. W statucie musi być określone kto i na jakich zasadach może zostać członkiem giełdy, jakie są warunki i tryb powoływania władz giełdy i jakie są ich kompetencje.

Z kolei w regulaminie wyszczególnia się wszystkie rodzaje towarów, które mogą być kupowane i sprzedawane na giełdzie, jakie normy i standardy obowiązują w obrocie. Regulamin przewiduje także takie szczegóły, jak jednostki transakcyjne, możliwe bonifikaty i dopłaty, sposób i wysokość zabezpieczenia towarów wprowadzanych do obrotu przez sprzedawcę. Regulamin jest wewnętrznym dokumentem, któremu muszą się podporządkować wszyscy uczestnicy giełdy.

Transakcje zawierane są podczas Sesji Giełdowej. Jest czas trwania jest ściśle określony i kontrolowany. Miejscem zawierania umów jest tzw. parkiet. W czasie sesji w giełdzie mogą brać udział jedynie osoby do tego uprawnione, takie jak maklerzy, dealerzy, brokerzy i pracownicy giełdy. Na wielu giełdach spotkać można tzw. ringi. Są to drewniane podwyższenia przeznaczone dla osób sprzedających dany towar.

Na giełdach towarowych w obrocie biorą udział zazwyczaj masowe ilości towarów. Najczęściej giełdy tworzone są dla surowców spożywczych oraz przemysłowych. Możliwe są jednak giełdy specjalne, koncentrujące swoją działalność wokół określonych towarów lub ich grup.

Kursy giełdowe są ogłaszane w formie notowań giełdowych albo zestawienia (zwanego cedułą giełdową). Kursy są ogłaszane po zamknięciu każdej sesji. Na poziom cen wpływ mają różnorodne czynniki. Jeśli ceny rosną, to mówimy o hossie, natomiast jeśli spadają, mowa jest o bessie. s

Ogólnie transakcje giełdowe są dzielone na transakcje rzeczywiste i transakcje nierzeczywiste (spekulacyjne).

Transakcje rzeczywiste (nazywane są także efektywnymi) - odznaczają się tym, że towar jest faktycznie dostarczany nabywcy zaraz po zakończeniu transakcji albo w krótkim czasie. Celem tych transakcji jest faktyczne przeniesienie prawa własności. Wśród tych transakcji wyróżnia się transakcje z natychmiastową dostawą (spot), transakcje :na przybycie" lub "na towary w drodze" (nabywca wskazuje tylko gdzie trzeba dowieźć towary, które są już załadowane i czekają na transport) oraz transakcje "na załadowanie" (charakteryzują się tym, że sprzedawca w późniejszym terminie dokonuje fizycznego przekazania towarów sprzedanych na giełdzie).

Z kolei transakcje nierzeczywiste (spekulacyjne) realizowane są w celu sprzedaży towarów z zyskiem w nieco późniejszym czasie. Celem nie jest więc faktyczne posiadanie towarów, ale zyskowny obrót nimi. Bazują one na przewidywaniach przyszłych zmian cen. Nie ma fizycznego przepływu pomiędzy kupującym a sprzedającym. Kupujący przewiduje, że cena w przyszłym okresie będzie wyższa, a sprzedający, że niższa.

Na giełdzie przeprowadzane są także transakcje zabezpieczające, tzw. transakcje hedgingowe. Nazwa pochodzi od angielskiego pojęcia hedge - czyli odgrodzenie się czy zabezpieczenie. Celem takiej transakcji jest zabezpieczenie się na wszelki wypadek przed zmianą ceny w niekorzystnym dla nas kierunku. Polega to na tym, że jednocześnie zawiera się transakcję odwrotną na taką samą ilość towarów.