Etyka w działalności gospodarczej, biznesie jest nazwą dziedziny, która zajmuje się etycznym formatem działań gospodarczych. Etyka w biznesie jest to ogół zagadnień dotyczących prawdziwej etyczności biznesu, nietrywialnie etosu ludzi biznesu, czyli całości wartości oraz norm, które cechują środowisko zawodowo związane z uprawianiem działalności gospodarczej. Obu asystują liczne mity, które można tutaj zaznaczyć:
Etyka nie jest:
- oksymoronem - zbitką sprzecznych sobie pojęć,
- chwilowym kaprysem,
- przejściową modą,
- zwyczajnym przestrzeganiem prawa,
- manikiurem na niewidzialnej dłoni rynku,
- nawracaniem kanibali biznesowych w stronę wegetarianizmu gospodarczego.
Egzystuje zależność między stopniem zdziwienia, jakie rozbudza termin: etyka biznesu a rozwojem gospodarczym. W miarę wzrostu powiązań gospodarczych, działaniem większych przedsiębiorstw, w których należy profesjonalnie zarządzać oraz nie może mieć tam miejsce uwzględnianie wszelkich czynników, które warunkują uprawianie biznesu, wzrasta zrozumienie konieczności zajmowania się etyką gospodarczą.
Takie zrozumienie jest również powiązane z poziomem moralnym, który reprezentują pracownicy i studenci. Ogromny wpływ ma również etap rozwoju kultury organizacyjnej, która charakteryzuje daną firmę oraz dominujący gatunek kultury rynkowej. Opierając się o doświadczenie pracowników oraz studentów zdobywających bądź tracących przeświadczenie o przymusowości etyki w działaniach biznesowych.
1. Etyka, wiedza o niej, jej stosowanie ma na celu polepszenie w robieniu interesów. Świadomość etyczna ma na celu usprawnienie działalności przedsiębiorstw oraz zmniejszenie kosztów konfliktów, które mogą wypłynąć z nieznajomości przez ludzi biznesu panujących reguł etycznych. Etyka rodzi zyski …
2. Etyka w działalności gospodarczej przeprowadza etyczną zadumę nad ludzkimi zachowaniami pełniącymi pewne role w firmach. Ukazuje w jaki sposób mogą swoje funkcje spełniać najlepiej. Pokazuje zadania, które organizacja musi wykonać a także jednostki same w sobie. Etyka jest uprawiana głównie jako dodatek teorii procesu zarządzania. Etyka polepsza zarządzanie.
3. Celem etyki w biznesie jest wytworzenie umiejętności kierowania pracownikami opierając się o etykę. Przywództwo z założeniem etyczności jest zadaniem dla przywódców, profesjonalistów, liderów działających w firmach. Etyka jest narzędziem pracowników wyższego szczebla.
4. Etyka w przedsięwzięciach rozważa regułę o istotnym znaczeniu zarówno dla etyki jak i dla biznesu, a dokładniej mówiąc zagadnienie hipotetycznego poniesienia odpowiedzialności moralnej poprzez spółki oraz jednostki w nich działające.
Etyka gospodarcza rozważa kwestie odpowiedzialności pracowniczej oraz korporacyjnej.
Najbardziej skutecznym stanowiskiem jest reprezentowane przez Miltona Freidman'a, który głosi iż etyka w biznesie to ideologia i nie jest potrzebna, ponieważ wystarczy aby "zaangażować się w otwartą i wolną konkurencję bez podstępu i oszustw". W biznesie wystarczająca jest zwyczajna przyzwoitość, a "powinnością menedżera jest maksymalizować zysk".
Specjaliści od etyki nie są zgodni z osądem wygłaszanym przez Freidman'a i chcą wyciągnąć konsekwencje z odpowiedzialności moralnej, którą ponoszą spółki prawa handlowego.
Priorytetowym zadaniem etyki gospodarczej jest pokazanie etycznych problemów nastręczających działanie, które podlega ekonomicznej ocenie oraz równorzędnie respektuje przykazania społecznej odpowiedzialności.
Kolejnym z zadań, które stoi przed etyką to kwestia problematyki etyki pracy. Zadanie to zawęża się do odpowiedzi na takie pytania: jaka jest jakość kontaktów między personelem a pracodawcą, jakie jest bezpieczeństwo pracy, jaka jest lojalność, jaka dyscyplina, jakie prawo, jakie prawo do możliwości ujawnienie zachowań nieetycznych w przedsiębiorstwie, jaka jest prywatność oraz konflikt interesów. W następnym etapie etyka winna zajmować się etycznością zawodową, zwłaszcza etyką pracowników, dziennikarzy, polityków tj. wszystkich, którzy czerpią z poufnych informacji. Należy zaznaczyć iż etyka zwraca uwagę na problem prywatności oraz zaufania.
Trzecim z zadań etyki gospodarczej jest analiza grupy problemów, które są związane z układem między konsumentem a biznesem. Są to zagadnienia odpowiedzialności producentów za odpowiednie bezpieczeństwo oraz jakość produktów, jak i za stosowną reklamę.
Czwartym z zadań podejmowanych przez etykę jest przeanalizowanie grupy zagadnień, które dotyczą stosunku świata gospodarczego do środowiska naturalnego, ogółu ludności oraz odpowiedzialności za kolejne pokolenia.
Można więc wysnuć wniosek iż podstawową rolą, która stoi przed etyką w biznesie jest początkowe uświadomienie natury życia gospodarczego oraz celu jaki powinno ono realizować. Przedstawia cztery zadania stojące przed etyką gospodarczą. Są to:
- Stymulowanie etyki w obrębie zagadnień sprawnego zarządzania, podejmowanie odpowiednich decyzji z punktu widzenia organizacji, więc uzasadnionych ekonomicznie oraz etycznie, jak i rozwiązywanie sporów etycznych powstających w wyniku działalności biznesowej. Procedury oraz narzędzia etyki stanowią funkcje systemu nawigacji, który nadaje działaniom biznesowym bezpieczny kierunek.
- Zagwarantowanie maksymalnej efektywności przez eliminowanie możliwości sporów w dłuższym okresie czasu.
- Odnalezienie zbieżnych reguł dla skonfliktowanych stron, zintegrowanie wymogów organizacyjnych, tak aby szanować wartości osobowe. Implementacja etycznych standardów zachowań, celem jest także etyczna synteza zobowiązań zawodowych.
- poszerzanie okresu racjonalności, odsłona szerszej perspektywy kalkulowania zysków oraz strat. Dotyczy to zarówno interesów samych pracowników jak i całej firmy, obrazuje konieczność uwzględnienia w analizie zysków i strat interesów regionalnych, lokalnych czy też globalnych.
- Istotnym celem etyki jest integracyjność, która spełniana jest poprzez określenie spójnych norm obowiązujących każdego, kto działa na rzecz przedsiębiorstwa.
Cele ukazane powyżej określają zakres oraz głębie problematyzacji relacji między etyką a życiem gospodarczy, ekonomia i moralnością. Związki te zawszę bada się ze względu na określony przez etykę cel w dziedzinie biznesowej. Także w ogromnej mierze uzasadnienie etyki w samym sobie powołuje się do zwiększenia efektywności osiąganej dzięki implementacji procedur etycznych w podejmowaniu wszelkich decyzji biznesowych.
Stosowanie teorii etyki w dziedzinie biznesowej nierzadko ulega pewnym ograniczeniom ze względu na konieczność rentowności firm. Etyka w tym rozumowaniu pokazuje na ile etyczne teorie mogłyby być zrealizowane przez świat gospodarczy bez wyrządzania szkody w efektywności działań oraz w jakich sytuacjach należy bezwzględnie podtrzymać wartości choćby kosztem późniejszego prowadzenia przedsięwzięć.
Szersze teorie mówiące o miejscu etyki w życiu biznesowym oraz społecznym prowadzą do odkrycia funkcji jaką pełni etyka w biznesie.
Istotność etyki wyraża się w zwiększeniu efektywności działań gospodarczych, ponieważ jest brak "efektów emocjonalnych", z tego powodu nie wywołują one odczuć oddania, poświęcenia ani lojalności. To bez nich, wg Kanntha E. Bouldinga nie jest możliwe aby społeczeństwo funkcjonowało zapewniając ramy dla przedsięwzięć gospodarczych. W szczególnych momentach wymagane są odmienne motywacje od stanowiących inspiracje dla działań biznesowych. W cywilizacji, gdzie zaczynają dominować przedsiębiorstwa, rośnie potrzeba edukacji wspólnie uznanych norm moralnych i stanowi to główne zadanie etyki.
W poglądzie Kennetha E. Bouldinga etyka w gospodarce winna chronić przed łamaniem zasad moralnych oraz chronić społeczeństwo przed dezintegracją. Autor przestrzega o istnieniu dużych niebezpieczeństw, gdzie instytucje rynkowe rozwiną w jednostkach kierujących szkodliwy rodzaj etyki osobistej, który będzie niebezpieczny dla przeżycia tych firm. U ludzi, których życie mija prawie wyłącznie między księgami rachunkowymi i którzy całą swą uwagę skupiają na drobiazgach życia ekonomicznego oraz organizowaniu podstawowych cnót: rzetelności a także uczciwości ulega łagodnemu pogorszeniu. System wymiany prawie zawsze dostarcza komórkom zdolności uzyskiwania indywidualnych profitów poprzez poświęcenie zasad etycznych.
Moim zdaniem, rolą etyki w działalności gospodarczej jest zarówno uświadomienie zasad moralnych oraz przekonanie o słuszności i potrzebie ich poszanowania dla dobra ogółu. Normatywna etyka w gospodarce dostarcza odpowiedzi na pytanie, jakie są obowiązki osoby, która zarządza w pewnej sytuacji, pomaga w wyborze moralnie uzasadnionych powodów oraz narzędzi działania. Także ocenia i doskonali przedsiębiorstwa gospodarki rynkowej, poprzez utworzenie fundamentu godnego ludzi, który wzywa ich do dobrych moralnie działań. Fundament ten jest normatywny, nie zastąpi go żadna z praktyk porozumienia się, gdzie brak miejsca na umowne wyobrażenie dobra moralnego, etycznego. Rynek jest więc praktyka wymagająca fundamentu normatywnego. Jako praktyka niestety nie jest znakomity, etyka biznesowa jako etyka stosowana pełni swą funkcję w przypadku wyodrębnienia od procedury gospodarowania oraz tworzenia przedsiębiorstw gospodarki rynkowej. Można wówczas odróżnić wymuszone od dobrowolnego samookreślenia i samoograniczenia.
Czasem mówi się, iż w biznesie i ekonomii brak miejsca na miłość. Przedsięwzięcia biznesowa maja swoją wewnętrzną moralną i społeczna funkcję, która wynika z niepomijalnej wartości zaangażowanej siły i godności ludzkiej a także normy uniwersalnego pierwszeństwa przeznaczenia dóbr. Zbyt wąska definicja rozwoju odstępuje miejsce dla wzrastającej świadomości potrzeby umiejscowienia wzrostu gospodarczego w służbie społecznego, politycznego oraz kulturalnego rozwoju człowieka. Wojciech Gacparski, Dyrektor Centrum Etyki i Biznesu Instytutu Filozofii i Socjologii PAN twierdzi, iż "żaden model postępu, który nie uwzględnia etycznych i moralnych wymiarów działalności gospodarczej nie osiągnie sukcesu w sercach ludzi Europy. Prymat duchowości w najszerszym sensie tego słowa jest zasadą, której ludy Europy nie mogą porzucić bez zadania gwałtu temu, co stanowi ich genezę i rozwój."
