Pani Dorota Herda, która jest dyrektorką niżej wymienionej placówki, przeprowadziła analizę rozwoju szkoły podstawowej w Maniach. Sposób w jaki tego dokonała nazywa się analizą SWOT. Jest to częsty sposób planowania rozwoju w sferze biznesowej. Polega na tym, iż należy dokonać oceny słabych i mocnych stron danego projektu, jak i zdać sobie sprawę z szans i możliwości danego projektu, jednocześnie uwzględniając możliwe zagrożenia.

Autorka projektu rozwoju szkoły wśród mocnych stron wymienia:

  • kadrę pedagogiczną - Jest ona bowiem dobrze wykształcona, większość nauczycieli posiada wyższe wykształcenie, w tym naturalnie wszyscy legitymują się uprawnieniami pedagogicznymi. Wśród kadry pedagogicznej możemy znaleźć także nauczycieli posiadających studia podyplomowe (3), a także kilku aktualnie uzupełniających swą edukację o studia tego rodzaju. Ważnym elementem wpływającym na większe prawdopodobieństwo rozwoju placówki jest dobra współpraca kadry pedagogicznej z Komitetem rodzicielskim, jak i władzami lokalnymi. Warto również nadmienić, iż nauczyciele starają się tworzyć życzliwą atmosferę podczas pracy z uczniem.;
  • warunki lokalowe placówki - Wśród warunków lokalowych do mocnych stron szkoły w Maniach należy niewątpliwie dobry stan budynku. Niedawno został przeprowadzony remont. W związku z tym szkoła jest ciepła, warunki higieniczne są dobre - wstawiono nowe sanitariaty, jest dostępność ciepłej bieżącej wody. Sal w szkole jest dużo, co umożliwia prowadzenie zajęć w systemie jednozmianowym c jest szczególnie ważne w czasie zimy. Ponadto klasy są duże i widne. Prócz sal lekcyjnych w szkole znajduje się duża jadalnia z zapleczem kuchennym, dzięki czemu dzieci oraz nauczyciele maja możliwość zjedzenia posiłku w szkole. Jeśli uczeń nie skorzysta z posiłków w szkole, ma on możliwość zakupienia drugiego śniadania w sklepiku szkolnym. Jest on wyposażony w artykuły spożywcze oraz szkolne (w razie zapominalstwa uczniów) Dodatkowym atutem placówki jest dobrze ogrodzony teren szkoły, co wpływa na bezpieczeństwo uczniów, a także rozległe boisko oraz plac zabaw dla młodszych dzieci. Szkoła może również pochwalić się dobrze wyposażoną biblioteka, oraz poprawnie zaprojektowanym miejscem w czytelni, umożliwiającym dzieciom spokojne czytanie lektur. Z drugiej strony dzieci mają możliwość skorzystania z telewizora, wieży, czy magnetowidu.;
  • zagadnienia związane z wychowaniem, nauczaniem i opieką - w tych kwestiach szkoła w Maniach może pochwalić się dobrze zorganizowanym transportem dzieci do szkoły, co jest bardzo ważnym elementem dla bezpieczeństwa dzieci. Dodatkowo nauczyciele starają się poznać swych uczniów i w miarę możliwości zindywidualizować proces dydaktyczny oraz wychowawczy. Ponad to kadra dydaktyczna zdaje sobie sprawę ze skuteczności stosowania metod aktywizujących i stara się to robić. Szkoła bierze również udział w programach zdrowotnych np. program Plusssza, oraz propaguje zdrowy tryb życia i kładzie nacisk na edukacje zdrowotną uczniów. Często organizowane są zawody sportowe, festyny, oraz wycieczki krajoznawcze z uczniami. Naturalnie we wszystkich tych formach aktywności nauczyciele czuwają nad bezpieczeństwem ucznia. Kadra pedagogiczna, zdając sobie sprawę ze znaczenia współpracy szkoły i środowiska domowego, stara się utrzymywać kontakt z domami rodzinnymi uczniów. Organizowane są w tym celu dni otwarte. Poprzez utrzymywanie kontaktu z rodzinami uczniów nauczyciele orientują się w sytuacji finansowej uczniów i dzięki współpracy z Gminnym Ośrodkiem Pomocy społecznej starają się im pomóc.
  • organizacja - W zakresie organizacji pracy szkolnej szkoła podstawowa w Maniach może pochwalić się współpracą z placówkami kształcenia wyższego. W związku z tym nauczyciele starają się doprowadzić do jak najpłynniejszego przejścia swych podopiecznych na kolejne etapy kształcenia. Ponad to szkoła otwiera się na współpracy z organami statutowymi, a także metodykami służącymi rada dydaktyczną. Dodatkowo nauczyciele są otwarci na propozycje rodziców uczniów i starają się podczas kontaktów na wywiadówce, spotkaniu indywidualnym, poprzez dzienniczki ucznia lub zeszyty klasowe, dowiedzieć o oczekiwaniach rodziców wobec działalności szkoły. Dodatkowo szkoła wypracowała sobie własny system ocen, oraz program wychowawczy.
  • oferta programowa - Kadra pedagogiczna oprócz zajęć przewidzianych w programie nauczania prowadzi z dziećmi dodatkowe zajęcia z zakresu języka angielskiego, zajęć dydaktyczno, wyrównawczych, ćwiczeń korekcyjno - kompensacyjnych, oraz z edukacji ekologicznej. To niewątpliwie także należy zaliczyć do mocnych stron przedstawianej placówki.
  • Atmosfera - Kolejna silną strona szkoły w Maniach jest panująca w niej atmosfera. Kontakty zarówno pomiędzy nauczycielami, jak i między uczniami i kadrą dydaktyczną są miłe i przyjazne. Ułatwia to niewątpliwie proces wychowania i nauczania dzieci. Taka atmosfera bowiem motywuje uczniów do pracy i nauki.

W tych dziedzinach jednak, pomimo wielu mocnych stron sprzyjających rozwojowi placówki można znaleźć minusy, słabe strony.

W kwestii kadry pedagogicznej słabą stroną jest

  • fakt, iż cześć nauczycieli mieszka poza miejscowością, w której pracuje,
  • praca niektórych nauczycieli w więcej niż jednej placówce, co utrudnia dyspozycyjność, oraz poświęcenie znacznej ilości czasu uczniom po zajęciach.

Gdyby rozpatrywać natomiast warunki lokalowe i wyposażenie w pomoce dydaktyczne szkoły należałoby zwrócić uwagę na:

  • małą ilość pomocy dydaktycznych w tym także sprzętu sportowego;
  • brak finansów na aktualizacje księgozbioru biblioteki;
  • brak sali komputerowej;
  • brak sali gimnastycznej (organizowanie lekcji w- fu na korytarzu lub sali zastępczej).

W kwestii niedociągnięć systemu nauczania i wychowania zauważyć można

  • brak etatu dla nauczyciela świetlicy;
  • niewystarczającą współpracę z Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną;
  • nie zapobieganie ubogiej bibliotece domowej uczniów.

W zakresie organizacyjnej można zauważyć słabe strony w:

  • braku nauczycieli na zastępstwo (Szczególnie w przypadku matematyki i języka polskiego - w szkole pracuje tylko jeden nauczyciel z zakresu tych przedmiotów);

Analiza SWOT wymaga także przewidzenia szans oraz zagrożeń stojących na drodze rozwojowi szkoły w Maniach. Wśród szans pani dyrektor upatruje:

  • możliwości wdrożenia programów autorskich;
  • dalszą edukację nauczycieli i zdobycie przez nich 2 specjalizacji;
  • możliwość uzyskania brakującego sprzętu sportowego z Urzędu Kultur Fizycznej;
  • współpraca z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i poprzez nią uzyskanie sprzętu komputerowego dla placówki
  • możliwość zatrudnienia nauczycieli języków obcych, co zwiększyłoby ofertę dydaktyczna szkoły w tym zakresie.

Wśród zagrożeń jakie widzi Dorota Herda dla rozwoju swojej szkoły należy niewątpliwie wymienić:

  • postępujący problem patologii, uzależnień wśród młodzieży;
  • wzrastający niż demograficzny;
  • prowadzenie pracy w klasach łączonych;
  • galopującą biedę w środowisku okolicznym szkoły;
  • wzrost cen podręczników szkolnych;
  • zmniejszenie liczby etatów, a co za tym idzie konieczność ograniczenia liczby godzin z niektórych przedmiotów.

W związku z przeprowadzeniem dogłębnej analizy SWOT sytuacji w jakiej znajduje się szkoła, rozpatrzeniem plusów i minusów jej działalności, jak i zwróceniem uwagi na szanse i zagrożenia w rozwoju, można było opracować strategie rozwoju szkoły w Maniach. Strategia ta opiera się na następujących kierunkach działalności:

  • Zaopatrzenie szkoły w komputer jest niezmiernie istotne, szczególnie w dzisiejszych czasach. Szkoła powinna dać dzieciom możliwość oswojenia się z komputerem, winna zapoznać z jego możliwościami, nauczyć pracować w podstawowych programach. Należy bowiem zdać sobie sprawę, iż większość uczniów w swych domach nie ma możliwości korzystania z komputera, a w dzisiejszym świecie staje się to umiejętnością niezbędną. Nawet jeśli większość dzieci odziedziczy gospodarstwo po swych rodzicach, to trzeba wziąć pod uwagę, iż musi ono być coraz bardziej skomputeryzowane. Czego nieustannie wymaga od nas postęp techniki. Współczesna wieś wygląda inaczej niż sto lat temu i jeszcze inaczej będzie wyglądała za kolejne 100 lat. Dlatego w erze komputeryzacji szkoła winna umożliwić dzieciom kontakt z komputerem. Celem jest, by dzieci w szkole w Maniach mogły korzystać z sali komputerowej, gdzie uczyć się będą w oparciu o programy edukacyjne, a także programy pomagające przygotować się na lekcje. Ważnym elementem jest także podłączenie internetu do szkolnych komputerów. Współcześnie bowiem internet staje się nie tylko środkiem komunikacji, ale źródłem wymiany informacji. Komputer oraz internet pomoże dzieciom choć troszkę wyzbyć się poczucia mniejszej wartości, ze względu na pochodzenie z małej wsi. Pozwoli nie pozostawać w tyle za swymi rówieśnikami z miast. Umożliwi także nawiązanie kontaktów i dyskusję z szerszym gronem osób, co za tym idzie rozwinięcie zainteresowań i horyzontów uczniów.;
  • Rozwinięcie oferty dydaktycznej z zakresu języków obcych jest również istotne, gdyż trzeba dzieci przygotować do kontaktów nie tylko w środowisku okolicznym, ale w znaczeniu globalnym. Ten kierunek rozwoju zmierzałby do rozwinięcia wiedzy z 2 języków obcych - angielskiego i rosyjskiego. Wybór ten może wydawać się zaskakujący został jednak uzasadniony faktem, iż język rosyjski należy znać, gdyż jest on językiem naszych sąsiadów. Piza tym nasz kraj znajduje się miedzy kulturą wschodu, a zachodu należy znać wic języki obu tych kultur. Język angielski jest natomiast najbardziej popularnym językiem na świecie i jest on niezbędny w poruszaniu się w świecie.
  • Edukacja ekologiczna w szkole. Ten kierunek rozwoju zmierzałby do poszerzenia świadomości zdrowotnej, jak i ekologicznej uczniów. Jako, iż Polska wstąpiła do unii Europejskiej uczniowie, którzy odziedziczyliby gospodarstwa rolne mogliby przekształcić je zgodnie z normami ekologicznymi Unii. Ważnym kierunkiem rozwoju gospodarstw byłaby produkcja zdrowej żywności. Nie odbiegając jednak tak daleko zwiększenie nacisku na edukację ekologiczna doprowadziłoby do poprawy zdrowia uczniów, do umiejętności dbania o nie.

W związku z proponowanymi trzema strategiami rozwoju, szkoła musiała zdecydować się na jeden. Po wielu dyskusjach zdecydowano, iż kierunkiem rozwoju szkoły podstawowej w Maniach będzie tworzenie sali informatycznej. W ramach tej strategii należy więc zdążać do tego by szkoła:

  • była miejscem otwartym na nowe technologie;
  • posiadała wykwalifikowaną kadrę, umiejąca zaznajomić uczniów z tymi technologiami;
  • była otwarta na innowacyjne metody i formy nauczania i wychowania;
  • była lubiana i tolerancyjna;
  • otwarta na sugestie i wymagania rodziców uczniów;
  • bezpieczna;
  • cechowała się zdrowymi i życzliwymi relacjami uczeń - nauczyciel, jak i nauczycieli wzajemnie oraz nauczycieli z dyrektorem placówki;
  • była otwarta na współprace ze środowiskiem okolicznym;
  • proponowała dzieciom bogaty zakres zajęć pozalekcyjnych.

Realizacja tej strategii rozwoju została zaplanowana na 3 lata. Ma ona na celu stworzenie klasy informatycznej, a więc rozwój horyzontów uczniowskich, a także nauczycieli. Szkoła ma także w planach umożliwienie absolwentom placówki dalsze korzystanie z pracowni komputerowej w celu wszechstronnego rozwoju ich osoby. Niezbędnym etapem kończącym realizacje tej strategii będzie ewaluacja. Niestety nie jestem w stanie podać państwu rezultatów działalności szkoły w Maniach. Program rozwoju szkoły był planowany na lata 2000 - 2003 i zawierał następujące etapy realizacji:

  • wybór kierunku strategii rozwoju placówki - powinien się on odbyć na zebraniu poszerzonym o Samorząd Rodzicielski oraz władze lokalne;
  • sporządzenie terminarza;
  • dogłębna analiza posiadanych środków finansowych na realizacje strategii;
  • złożenie wniosku do instytucji AR i MR;
  • wyznaczenie i zaadaptowanie pomieszczenie na salę komputerową;
  • porozumienie się z organem prowadzącym o strategii rozwoju szkoły;
  • kontakt z firm i instalującymi sieci komputerowe, oraz przygotowanie kosztorysu;
  • ogłoszenie przetargu oraz wybór firmy;
  • zorganizowanie środków na adaptację sali komputerowej;
  • uwzględnienie w budżecie placówki konieczności zakupu komputerów w następnym roku szkolnym;
  • zorganizowanie zebrania rodzicielskiego w sprawie planów rozwojowych szkoły, oraz w kwestii zorganizowania imprezy dochodowej w celu ułatwienia placówce zakupu komputerów;
  • nawiązanie współpracy z towarzystwem ubezpieczającym uczniów w celu pozyskania pieniędzy na zakup komputerów (w przypadku szkoły w Maniach było to Towarzystwo Ubezpieczeniowe Warta);
  • nawiązanie kontaktów z władzami lokalnymi w celu pozyskania dofinansowania na sprzęt komputerowy (Szkoła w Maniach zwróciła się z prośbą do Lecha Nikolskiego);
  • spotkanie z Zarządem Gminy i dyskusja na temat konieczności przyznania szkole w Maniach dodatkowych środków na zakup komputerów;
  • nawiązanie kontaktów z firmami elektronicznymi, oraz zmierzanie do uzyskania jak najniższej ceny za niezbędne materiały;
  • przystąpienie do czynności adaptacyjnych sali komputerowej;
  • zebrani rodzicielskie podczas, którego szkoła stara się pozyskać rodziców do pomocy przy niektórych pracach adaptacyjnych;
  • adaptacja pomieszczenia w okresie wakacyjnym;
  • nawiązanie kontaktu z fabryką mebli biurowych i pozyskanie wyposażenia do sali komputerowej po jak najlepszej cenie;
  • poruszenie i omówienie kwestii związanych z możliwościami wykorzystania komputera w działalności dydaktycznej;
  • rady szkoleniowe w związku z wyżej wymienionymi kwestiami;
  • pedagogizacja rodziców w związku z koniecznością posługiwaniem się komputerem w obecnym świecie;
  • nawiązanie współpracy ze Szkołą Zawodową w Międzyrzeczu, w związku ze zorganizowaniem zajęć w pracowni komputerowej;
  • prowadzenie zajęć z uczniami z gimnazjum w Rogoźnicy - raz w miesiącu;
  • podjecie współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz odpowiednie i terminowe złożenie wniosku do Agencji;
  • szkolenia dla pracowników szkoły w celu zapoznania ze stosowanymi programami komputerowymi;
  • szkolenie z zakresu przepisów BHP obowiązujących w sali komputerowej;
  • przekazanie na ręce szkoły komputerów oraz ich instalowanie;
  • organizacja i prowadzenie kursu komputerowego dla okolicznych mieszkańców;
  • nawiązanie współpracy z Telekomunikacją Polską w celu podłączenia internetu;
  • doskonalenie nauczycieli w sferze posługiwania się komputerami;
  • powstanie biblioteki multimedialnej;
  • zdobycie środków na założenie internetu;
  • przygotowanie do otwarcia pracowni komputerowej;
  • uroczyste otwarcie pracowni.

Myślę, iż przedstawiona powyżej analiza SWOT oraz opracowany w oparciu o nią program strategii jest świetnym przykładem planowania rozwoju placówek szkolnych i można śmiało brać z niego przykład.