Pojęcie rejestru systemowego

Rejestr jest centralna bazą danych, która przeznaczona jest do przechowywania w spójny sposób wszelkich informacji konfiguracyjnych dla aplikacji oraz systemu operacyjnego. Zawiera on pełny zestaw wpisów, które dotyczą pracy takich elementów, jak: pamięć, programy obsługujące sieć, czy sterowniki urządzeń. Specjalne narzędzia w systemie operacyjnym umożliwiają dostęp do rejestru z komputera, którego on dotyczy, oraz przez siec. Konstrukcja rejestru stanowi połączenie rozwiązań znanych z plików INI systemu Windows 3.X oraz występującego również w nim Rejestru, który przechowuje jednak znacznie mniej danych. Rejestr systemu Windows 95 ujednolica oraz łączy te rozwiązania. Sekcjom w plikach INI odpowiadają klucze Rejestru, natomiast poszczególnym wpisom - wartości tych kluczy. Podstawową różnicą jest wprowadzenie struktury drzewiastej (hierarchicznej) oraz możliwość wykorzystywania wartości binarnych. Jednak, zastosowanie koncepcji jednolitej bazy danych parametrów konfiguracyjnych nie pozwala zrezygnować z plików inicjalizacyjnych, jak: SYSTEM.INI, WIN.INI, ATM.INI, AUTOEXEC.BAT czy CONFIG.SYS. Mimo, że w systemie Windows 95 ich rola sprowadza się przede wszystkim do zaszłości po poprzednim systemie, to jednak usuniecie ich z dysku komputera może czasem uniemożliwić jego uruchomienie. Powodem tego stanu rzeczy jest przede wszystkim zgodność z oprogramowaniem 16-bitowym, pochodzącym z systemu DOS oraz Windows 3.x. Nie jest możliwa szybka wymiana aplikacji użytkownika oraz wszystkich innych programów obsługujących urządzenia na ich odpowiedniki przeznaczone dla systemu Windows 95. Pliki INI ciągle obsługiwane są tak samo jak rejestr systemowy. Wymieniane przez firmę Microsoft zalety zastosowanej w systemie Windows 95 technologii rejestru brzmią następująco: Istnieje jedno miejsce, gdzie przechowywane są dane, wykorzystywane przy enumeracji oraz konfigurowaniu urządzeń, a także ich sterowników, oprogramowania oraz systemu operacyjnego. Ostatnia dobra konfiguracja rejestru zapisywana jest automatycznie przez system operacyjny, co w razie jego awarii umożliwia odzyskanie właściwej konfiguracji. Jeżeli zastosowano opcję wykorzystywania osobistych profili konfiguracyjnych poszczególnych użytkowników, odpowiednie informacje mogą zostać przechowywane w sieci na serwerze. Rozwiązanie to umożliwia wykorzystanie własnej konfiguracji, bez względu na to, jaka końcówka sieci zostanie użyta. Administrator sieci może skorzystać ze specjalnego oprogramowania, umożliwiającego wprowadzanie wszelkich zmian w konfiguracji z dowolnego komputera w sieci, niezależnie od jego rodzaju.

Wyświetlenie rejestru systemowego

Narzędzie REGEDIT, znajdujące się w katalogu Windows, umożliwia dostęp do danych znajdujących się w rejestrze systemowym. Za jego pomocą możliwa jest edycja, dodawanie oraz usuwanie kluczy, pozycji i wartości rejestru. Oprócz tego dane rejestru mogą zostać wyeksportowane do zbioru tekstowego, co znacznie upraszcza edycję oraz wprowadzanie poprawek w przypadku ich znacznej ilości, a następnie zaimportowane po zaktualizowaniu do rejestru. Pewne problemy, występujące podczas pracy systemu, wymagają sprawdzenia ich w rejestrze systemowym. W takim wypadku należy wybierać polecenie Uruchom znajdujące się w Menu Start, wpisać "regedit" i nacisnąć klawisz Enter. W wyniku powyższych działań wyświetlone zostanie okno aplikacji edytora rejestru, które podzielone jest na dwie części. W pierwszej wyświetlone będzie drzewo wszelkich kluczy znajdujących się w rejestrze wraz z gałęziami, w drugiej zaś, nazwa, typ oraz wartości wybranej pozycji w rejestrze. Prawy panel zawiera wartości dotyczące wybranej pozycji z panelu lewego. Ikony znajdujące się przy nazwach poszczególnych wpisów, wskazują na jego typ: binarny bądź tekstowy.

Uruchomienie edytora spowoduje wyświetlenie sześciu jego głównych kluczy:

  • HKEY_CLASSES_ROOT
  • HKEY_CURRENT_USER
  • HKEY_LOCAL_MACHINE
  • HKEY_USERS
  • HKEY_CURRENT_CONFIG
  • HKEY_DYN_DATA

Modyfikacja zawartości rejestru systemowego

W przypadku, gdy użytkownik musi sam zmienić wartość określonego klucza w rejestrze systemowym, postępuje w sposób podobny do opisanego powyżej. Należy wybrać polecenie Uruchom znajdujące się w Menu Start, wpisać "regedit" i nacisnąć klawisz Enter. Wyświetlone zostanie okno aplikacji edytora rejestru. W menu Edycja należy wybrać polecenie Znajdź, a następnie wpisać nazwę poszukiwanego klucza, po czym wcisnąć przycisk Znajdź. Po odnalezieniu żądanego klucza, jego wartość zostanie wyświetlona na prawym panelu. Teraz trzeba zaznaczyć właściwą wartość oraz wybrać z menu Edycji polecenie Modyfikuj. W wyniku tych operacji wyświetlone zostanie okno dialogowe przy pomocy, którego można będzie wprowadzić nową wartość dla klucza. Po jej wpisaniu należy nacisnąć OK, aby wprowadzone zmiany zostały zapisane do rejestru.

Wprowadzanie nowych pozycji w rejestrze systemowym

Większa część pozycji dodawana jest automatycznie za pośrednictwem systemu lub instalowanej aplikacji. W niektórych przypadkach użytkownik sam musi stworzyć nową pozycję w rejestrze i nadać jej odpowiednią wartość. By to zrobić, trzeba wybrać komendę Uruchom z Menu Start, następnie wpisać "regedit" i nacisnąć Enter. Wyświetlone zostanie okienko aplikacji edytora rejestru. Następnym krokiem jest rozwinięcie drzewa HKEY_USERS a po nim gałęzi Software. W menu Edycja należy wybrać polecenie Nowy/Klucz. Do istniejącego zestawu kluczy dodana zostanie nowa pozycja, posiadająca domyślną nazwą zaprezentowaną w trybie do edycji. Teraz należy podać nową nazwę dla klucza oraz wcisnąć Enter. Kolejnym krokiem jest zaznaczenie tej pozycji i wybranie z menu Edycja polecenia Nowy/Wartość ciągu. Spowoduje to dodanie do edytowanego klucza nowej pozycji zawierającej domyślną nazwę w trybie do edycji. Trzeba wpisać wartość edytowanej pozycji, akceptując ją wciśnięciem klawisza Enter. W podobny sposób dodaje się kolejne elementy klucza, pierwszy z nich, typu binarnego noszący nazwę Dane, drugi zaś o typie DWORD i nazwie ID. Zaznaczając pozycję ID należy z menu Edycji wybrać polecenie Modyfikuj, a następnie w wyświetlonym okienku dialogowym wpisać wartość, zaznaczając odpowiedni tryb i nacisnąć OK. W taki sposób została utworzona nowa pozycja w rejestrze posiadająca określoną wartość.

Usuwanie pozycji w rejestrze systemowym

Zwykle z racji uszkodzenia danych istnieje konieczność samodzielnego usunięcia określonych pozycji z rejestru systemowego. Aby to uczynić, należy wybrać komendę Uruchom z Menu Start, wpisać "regedit" i nacisnąć Enter. Wyświetlone zostanie okienko aplikacji edytora rejestru. Na lewym panelu należy zaznaczyć klucz przeznaczony do skasowania, a następnie z menu Edycja wybrać polecenie Usuń. Całą operację należy potwierdzić naciskając przycisk Tak.

Eksport aktualnego rejestru systemowego

W pewnych sytuacjach niezbędne jest wykonanie wielu zmian w kilku pozycjach rejestru w jednym czasie, często w skutek nieprzemyślanej rekonfiguracji liter przypisanym poszczególnym dyskom twardym. W takim przypadku zmiany te mogą zostać wykonane znacznie szybciej poprzez wyeksportowanie zawartości całego rejestru do zbioru tekstowego. Edytowanie takiego pliku staje się dużo wygodniejsze od wpisywania kolejnych wartości przy pomocy edytora rejestru. Aby wyeksportować rejestr do pliku należy wybrać polecenie Uruchom z Menu Start, wpisać "regedit" i nacisnąć klawisz Enter. Wyświetlone zostanie okienko aplikacji edytora rejestru. Teraz należy zaznaczyć właściwy klucz rejestru, który chcemy wyeksportować, a następnie z menu Plik wybrać polecenie Eksportuj plik rejestru. Następnie trzeba w okienku dialogowym określić nazwę oraz docelowe położenie pliku, a także zadecydować, czy plik będzie zawierał tylko wartości danego klucza czy może cały rejestr systemowy. Po podaniu nazwy pliku eksportu, należy nacisnąć przycisk Zapisz. Następnym krokiem jest edycja pliku z wyeksportowanym rejestrem w edytorze tekstu (np. WordPad). Zawartość rejestru została przetworzona na tekst, oraz w zwięzły sposób zapisana w zbiorze tekstowym. Zaletą takiego rozwiązania, jest możliwość edycji takiego pliku w dowolnym edytorze tekstowym.

Import rejestru systemowego

Po modyfikacji pliku tekstowego z wyeksportowanym rejestrem, należy wczytać zaktualizowane informacje. W tym celu należy wybrać komendę Uruchom z Menu Start, wpisać "regedit" a następnie nacisnąć Enter. Wyświetlone zostanie okienko aplikacji edytora rejestru. Kolejnym krokiem jest wybranie z menu Plik polecenia Importuj plik rejestru oraz wskazanie w wyświetlonym okienku dialogowym nazwy pliku REG, który przechowuje zmodyfikowane dane. Operację należy zakończyć przyciskiem OK. W trakcie importu pliku rejestru wyświetlany jest wskaźnik postępu. Zawartość importowanego pliku poddawana jest sprawdzaniu poprawności a następnie dodawana do rejestru. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów zostanie wyświetlona informacja o błędzie, w przeciwnym wypadku zostanie wyświetlone okienko dialogowe informujące o poprawnym zakończeniu importu. Jeżeli operacja wczytywania zakończy się powodzeniem, to wszelkie zmiany dokonane w zbiorze tekstowym przy pomocy edytora tekstu znajdą się w bazie danych rejestru systemu.

Ograniczanie uprawnień użytkowników

Jeśli komputera używa wielu użytkowników, dobrym rozwiązaniem jest zabezpieczenie systemu przed wprowadzaniem nieoczekiwanych zmian konfiguracyjnych. Nie koniecznie muszą to być modyfikacje wprowadzanie złośliwie, ale pozostawienie początkującego użytkownika Windows 95 sam na sam z systemem może przyczynić się do mniejszej bądź większej katastrofy. Ograniczenia uprawnień poszczególnych użytkowników można wprowadzić dla kilku kluczy. Pierwszy klucz odnosi się do całego komputera, bez względu na to, który użytkownik jest do niego zalogowany i dotyczy on pracy w sieci.

HKLMSoftwareMicrosoftWindowsCurrentVersionPoliciesNetwork.

  • HideSharePwds - ukrycie haseł udostępniania przez zastąpienie wyświetlania ich na ekranie gwiazdkami
  • AlphanumPwds - obowiązkowe korzystanie z haseł alfanumerycznych
  • DisablePwdCaching - wyłączenie buforowania haseł
  • MinPwdLen - określenie minimalnej długości hasła
  • NoFileSharing - blokada udostępniania plików dla innych użytkowników
  • NoDialIn - wyłączenie możliwości odbierania sygnałów telefonicznych
  • NoPrintSharing - wyłączenie możliwości udostępniania drukarek dla innych użytkowników

Reszta kluczy zapisana jest w kategorii użytkownika (HKEY_CURRENT_USER lub HKEY_USERSużytkownik).

HKCUSoftwareMicrosoftWindowsCurrentVersionPoliciesSystem
  • NoDispCPL - blokada dostępu do karty właściwości ekranu
  • NoDispScrSavPage - blokada dostępu do karty Wygaszacz Ekranu we właściwościach ekranu
  • NoDispAppearancePage - blokada dostępu do karty Wygląd we właściwościach ekranu
  • NoDispBackgroundPage - blokada dostępu do karty Tło we właściwościach ekranu
  • NoDispSettingsPage - blokada dostępu do karty Ustawienia we właściwościach ekranu
  • NoPwdPage - blokada dostępu do karty Zmień Hasło w arkuszu hasła
  • NoSecCPL - blokada dostępu do właściwości arkusza hasła
  • NoAdminPage - blokada dostępu do karty Zdalne Administrowanie w arkuszu hasła
  • NoDevMgrPage - blokada dostępu do karty Menedżer Urządzeń w arkuszu system
  • NoProfilePage - blokada dostępu do karty Profile Użytkownika w arkuszu hasła
  • NoConfigPage - blokada dostępu do karty Profile Sprzętu w arkuszu system
  • NoVirtMemPage - blokada dostępu do karty właściwości Pamięci Wirtualnej
  • DisableRegistryTools - blokada dostępu do narzędzia edycji rejestru
  • NoFileSysPage - blokada dostępu do karty właściwości Systemu Plików
HKCUSoftwareMicrosoftWindowsCurrentVersionPoliciesNetwork
  • NoNetSetup - blokada dostępu do karty właściwości sieci
  • NoNetSetupSecurityPage - blokada dostępu do karty Kontrola Dostępu we właściwościach sieci
  • NoNetSetupIDPage - blokada dostępu do karty Identyfikacja we właściwościach sieci
  • NoFileSharingControl - blokuje kontrolę nad współużytkowaniem zbiorów
  • NoPrintSharingControl - blokuje kontrolę nad współużytkowaniem drukarek
  • NoWorkgroupContents - ukrywa składniki grupy roboczej w otoczeniu sieciowym
  • NoEntireNetwork - ukrywa folder Cała Sieć
HKCUSoftwareMicrosoftWindowsCurrentVersionPoliciesExplorer
  • NoPrinterTabs - ukrywa zakładki Ogólne oraz Szczegóły arkuszu właściwości drukarki
  • NoAddPrinter - blokuje możliwość dodania drukarki
  • NoDeletePrinter - blokuje możliwość usuwania drukarki
  • NoRun - blokuje polecenie Uruchom
  • NoStartMenuSubFolders - ukrywa foldery Menu Start
  • NoSetTaskbar - ukrywa właściwości systemowego paska zadań
  • NoSetFolders - ukrywa polecenie Ustawienia w Menu Start
  • NoFind - ukrywa polecenie Znajdź
  • NoNetHood - blokuje dostęp do otoczenia sieciowego
  • NoDrives - blokuje dostęp do dysków systemu (uaktywnienie tej wartości wymaga podania w systemie binarnym tylu jedynek, ile poszczególnych liter dysków ma być ukrytych)
  • NoDesktop - ukrywa pulpit
  • NoSaveSettings - wyłącza zapisywanie ustawień podczas wyjścia
  • RestrictRun (klucz) - zawiera listę dozwolonych aplikacji
  • NoClose - wyłącza możliwość zamknięcia systemu Windows
HKCUSoftwareMicrosoftWindowsCurrentVersionPoliciesWinOldApp
  • NoRealMode - blokuje możliwość uruchamia aplikacji DOS-owych w trybie pojedynczych aplikacji
  • Disabled - blokuje uruchamianie aplikacji DOS-u

Uaktywnienie przedstawionych wartości wymaga wpisania ich do właściwych kluczy oraz nadania im określonej wartości binarnej. Aplikacją przeznaczoną do nadawania praw użytkownikom jest edytor założeń systemowych, który dostępny jest na płycie CD systemu Windows 95 w lokalizacji ADMINAPPTOOLSPOLEDIT. Narzędzie to zapewnia swobodny dostęp do wszystkich opisanych opcji poprzez interfejs graficzny.