Edytor tekstu

Edytor tekstu to aplikacja umożliwiająca redagowanie dokumentów tekstowych zapisanych na nośniku zewnętrznej pamięci komputera i otrzymywanie ich w postaci dokumentów drukowanych. Redagowanie tekstów przy użyciu edytora to nie zawsze tylko pisanie, lecz również poprawianie, usuwanie, modyfikacja oraz dodawanie wyrazów, znaków bądź większych części tekstu. Na fragmentach tekstu (tzw. blokach) wykonywać można podobne operacje jak na obrazkach, czyli: kopiować, wklejać, wycinać, przenosić fragmenty tekstu z jednej lokalizacji do innej - w obrębie tego samego, bądź innego dokumentu. Do tekstu możliwe jest także doklejanie rysunków przygotowanych uprzednio w edytorze graficznym. Edytory tekstu umożliwiają nie tylko pracę nad treścią tekstu, lecz również nad jego formą, poprzez użycie np. różnych krojów i rozmiarów fontów. Większość edytorów została wyposażona w słowniki ortograficzne, dzięki których możliwa jest kontrola pisowni. Największą zaletą tego typu oprogramowania jest to, że dany tekst może być wielokrotnie odczytywany, zapisywany i redagowany. Edytory odgrywają kluczową rolę w przypadku tekstów zawierających dziesiątki, setki a czasami nawet tysiące stron np. podczas pisania książki. W takich sytuacjach przydaje się wiele automatycznych funkcji, w jakie wyposażony jest edytor np. błyskawiczny dostęp do konkretnej strony, wyszukanie słowa bądź ciągu słów, automatyczna zamiana jednego słowa innym czy też zmiana formy całych partii tekstu, np. zmiana właściwości czcionki. Edytory umożliwiają wygodne i łatwe przygotowanie dokumentów tekstowych. Jednak, aby móc z nich sprawnie korzystać, należy poznać kilka głównych metod używanych podczas redagowania tekstu. Najpopularniejszym edytorem jest Microsoft Word. Do tworzenia prostych tekstów wystarczający jest jednak WordPad . Jeśli w komputerze zainstalowany został system Microsoft Windows, to narzędzie WordPad dołączone jest do niego standardowo. Włączenie edytora tekstu spowoduje najczęściej, podobnie jak ma to miejsce w edytorze graficznym, otworzenie nowego dokumentu, który może zostać zapisany na dysku pod podaną przez użytkownika nazwą. Jeżeli uruchomienie edytora nie spowoduje równoczesnego otwarcia okna nowego dokumentu, należy wybrać z menu Plik opcje Nowy, co spowoduje pojawienie się najczęściej czystej strony, zwykle widocznej w całości na ekranie. Oknie dokumentu tekstowego posiada dwa kursory:

  • kursor tekstowy, który wyznacza miejsce, od którego może być wprowadzany tekst
  • kursor myszy, umożliwia wybieranie opcji z menu, przycisków a także zmianę lokalizacji kursora tekstowego; kursor ten zawsze obecny jest na ekranie, chociaż może przybrać różną postać, w zależności od funkcji, jaką aktualnie spełnia.

Po utworzeniu nowego dokumentu, kursor tekstowy pojawi się w lewym górnym rogu dokumentu, czyli w pierwszym wierszu dokumentu. Długość pojedynczego wiersza tekstu ustawiona jest standardowo tak, aby zmieścił się on w formacie A4 z uwzględnieniem właściwych marginesów z prawej i lewej strony. Kiedy tekst nie zmieści się w obrębie jednego wiersza, wówczas przenoszony jest automatycznie do następnego. Aby rozpocząć pisanie w nowym wierszu należy wcisnąć klawisz ENTER. Przy pomocy klawiatury wprowadza się litery, znaki interpunkcyjne, cyfry oraz inne dostępne znaki np. !,?,&,$,(,),#. Wciśnięcie klawisza ENTER lub SPACJI to też wprowadzenie znaku, mimo że niewidocznego. Kursor tekstu może być przesuwany przy pomocy klawiszy sterujących lub myszy. Nie możliwe jest ustawienie kursora tekstu w miejscu, gdzie nie został postawiony żaden znak. Podczas pisania tekstu wyrazy należy oddzielić od siebie znakiem odstępu wciskając klawisz SPACJI. Pomiędzy wyrazami znajdować powinien się tylko jeden znak odstępu. Dokumenty tekstowe zapisywane są do plików tak samo jak rysunki w edytorach graficznych. Pliki, prócz nazwy posiadają też trzyliterowe rozszerzenie. W edytorze MS Word domyślnym rozszerzeniem plików jest *.doc, w przypadku edytora WordPad - *.rtf, a w edytorze Write - *.wri. Podczas pracy z dokumentem należy, co jakiś czas kontrolować, jak dokument będzie wyglądał po wydrukowaniu, jak będzie wyglądał tekst rozmieszczony pomiędzy marginesami oraz ile miejsca zajmie on na stronie. Umożliwia to funkcja zwana podglądem wydruku. Czasem podczas pracy z dokumentem stwierdzamy, iż musi on zostać zapisany w nowym katalogu. Nie potrzeba wówczas kończyć działania edytora, czy zamykać okna opracowywanego tekstu dokumentu, wystarczy zapisać go w innej lokalizacji. Zaprezentowane zostaną tu jedynie podstawowe metody oraz pojęcia dotyczące tworzenia dokumentów tekstowych. Czasem należy zacząć pisanie tekstu od nowego wiersza, nim jeszcze skończy się bieżący, należy wówczas wiersz ,,złamać". Aby to zrobić należy umieścić kursor tekstu w pozycji, w której bieżący wiersz ma zostać zakończony i wcisnąć klawisz ENTER. W celu wstawienia pustego wiersza, należy ustawić kursor tekstu na samym końcu poprzedniego wiersza oraz wcisnąć klawisz ENTER. Żeby usunąć niepotrzebną pustą linię, należy umiejscowić kursor tekstu w tym wierszu oraz użyć klawisza służącego do usuwania znaków. Każda zaprezentowana powyżej operacji wiąże się z ustawieniem kursora tekstowego w odpowiedniej pozycji. Dokumenty tworzone w edytorach mogą być formatowanie na dowolny sposób. Format dokumentu ustala się przed bądź po jego utworzeniu. Formatowanie tekstu polega m.in. na ustaleniu stylu, rozmiaru oraz rodzaju czcionki, ustawieniu wcięć w redagowanym tekście, odstępów po między wierszami, oraz ustalenie czy dany tekst ma zostać wyrównany po między marginesami (justowanie), czy wyśrodkowany (centrowanie) czy może przysunięty do lewego lub prawego marginesu. W większości edytorów tekstu, najczęściej w menu FORMAT, zobaczyć można, jakie opcje formatowania tekstu dostępne są w danym programie. Standardowo określone są już takie parametry jak: rodzaj, styl i wielkość czcionki, szerokości marginesów a także odstęp pomiędzy wierszami (tzw. interlinie). By rozpocząć wprowadzanie tekstu od nowego wiersza, trzeba wcisnąć klawisz ENTER, co spowoduje zakończenie wprowadzanego aktualnie fragmentu. Mówi się wtedy, że powstał akapit. Aby złączyć ze sobą dwa akapity, należy ustawić kursor w początkowej pozycji drugiego akapitu i wcisnąć klawisz BACKSPACE. W celu zaznaczyć bloku tekstu, należy umieścić oba kursory (myszy i tekstowy) w pozycji, od której dany tekst ma zostać zaznaczony, a następnie trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy przesuwać kursor zaznaczając tekst by w miejscu zakończenia interesującego nas bloku zwolnic przycisk. Zaznaczenie to zlikwidować można, poprzez ustawienie w dowolnej pozycji dokumentu kursora myszy i wciśniecie lewego jej przycisku. Tekst może być zaznaczany w dowolnym kierunku względem położenia kursora. Przed wydrukowaniem dokumentu należy podejrzeć jego wygląd na pełnej stronie. Warto również podglądać dany dokument podczas jego tworzenia. Dokumenty tekstowe zajmują często więcej niż pojedynczą stronę. Wydrukowanie dokumentu możliwe jest przez użyci opcji Drukuj w menu Plik. W menu tym znajduje się także polecenie Podgląd wydruku. Rozmiar drukowanej strony ustalona jest standardowo, najczęściej wykorzystywanym formatem jest A4. Aplikacja sama dzieli dłuższy tekst na poszczególne strony. Standardowo ustawiane są także marginesy (z prawej, lewej, z góry i dołu), w taki sposób, aby dokument był odpowiednio rozmieszczony na kartce. Typowa długość wiersza to 16 cm. Aby skopiować oznaczony tekst do schowka systemowego należy wybrać opcję Kopiuj z menu Edycja. W celu wycięcia zaznaczonego tekstu, należy wybrać opcję Wytnij z menu Edycja. By wkleić tekst znajdujący się w schowku systemowym w inne miejsce w obrębie tego samego dokumentu, należy ustawić kursor tekstu tam, gdzie dany tekst ma zostać wstawiony, po czym wybrać opcję Wklej z menu Edycja. Operacje kopiowanie, wycinania w wklejania można też wykonywać wybierając właściwe przyciski znajdujące się na pasku narzędzi, bądź stosować skróty klawiszowe.

Arkusz kalkulacyjny

Arkusz kalkulacyjny pozwala na tworzenie dokumentów mających postać tabel, w których umieszczać można dane w celu wykonania na nich żmudnych i skomplikowanych obliczeń np. kalkulacje kosztów, wydatków, czy dokonywanie analiz finansowych. Obecnie najpopularniejszym arkuszem kalkulacyjnym jest MS Excel, wchodzący w skład pakietu Microsoft Office. Dane oraz wyniki mogą zostać zaprezentowane w postaci tabel i wykresów. Dokument arkusza może być zapisany na dysku lub dyskietce bądź też wydrukowany, podobnie jak to jest w przypadku dokumentów edytora tekstu lub edytora graficznego. Zapis dokumentów będących tabelami arkusza kalkulacyjnego, nie różni się niczym od zapisu dokumentów tekstowych czy rysunków. Arkusz kalkulacyjny zaproponuje domyślną nazwę oraz rozszerzenie dla zapisywanego pliku. Standardowym rozszerzeniem w przypadku arkusza MS Excel jest *.xls, a w przypadku arkusza z pakietu Works - *.wks. Arkusz kalkulacyjny zapamiętuje położenie danych komórek względem komórki, gdzie zapisana jest formuła. Ten sposób adresowania nazywa się adresowaniem względnym. Do podstawowych zalet arkusza kalkulacyjnego należy prostota oraz szybkość wykonywanych operacji na danych: można je zatem wprowadzać, aktualizować (kasować, modyfikować oraz wpisywać nowe) a także wykonywać obliczenia w postaci tworzenia formuł. Dane powinny rozmieszczone być w komórkach w taki sposób, aby możliwe było proste oraz poprawne utworzenie określonej formuły. Wiele arkuszy kalkulacyjnych udostępnia spore ilości standardowych funkcji logicznych, matematycznych, finansowych itp., ułatwiających wykonywanie obliczeń. Rozmieszczenie danych podlegających obliczeniom w tej samej kolumnie bądź wierszu ułatwiają wykorzystywanie funkcji obliczających sumy czy też średnią arytmetyczną.