System operacyjny (po angielsku Operating System - OS) stanowi środowisko dla programów, które tworzą platformę programową, dzięki której możliwe jest działanie innych aplikacji zainstalowanych w systemie. Nadzoruje on pracę każdego z uruchomionych programów, a także wszystkich urządzeń podłączonych do komputera. Pomimo, że jego praca wykonywana jest w większości w tle, sam system nie wystarcza do tego, aby komputer stanowił w pełni funkcjonalne narzędzie, bez jego pomocy nie będziemy w stanie z naszego komputera skorzystać w jakikolwiek sposób. Komputer nie potrafiłby się poprawnie uruchomić, a w obsłudze każdego programu musiałyby zostać uwzględnione odpowiednie sterowniki odpowiedzialne za dostęp do ekranu komputera lub dysku twardego. Teraźniejszość i przyszłość systemów operacyjnych należą do systemów 32 - bitowych oraz 64 - bitowych, których struktura jest gwarantem pełnej wielozadaniowości oraz wielowątkowości, a interfejs graficzny zapewnia użytkownikowi dużą swobodę działania. System operacyjny, który jest zainstalowany w naszym komputerze podejmuje decyzje o tym, które programy będą uruchamiane pod jego pełną kontrolą, posiada ogromny wpływ na bezpieczeństwo naszych danych. System operacyjny umożliwia również podłączenie do różnych typów sieci, jak LAN czy Internet, gdzie może odpowiadać za nadzór podrzędnych systemów zainstalowanych na innych komputerach, jest również gwarantem kompatybilności z innymi systemami tego samego typu. Od rodzaju naszego systemu zależy łatwość obsługi oraz stabilność działania. Nie ma systemów idealnych, a każdy z dostępnych na rynku posiada wiele zalet, ale także wiele wad.

Do podstawowych zadań, jakie spełniać muszą dzisiejsze systemy operacyjne należą:

  • Zarządzanie zasobami komputera - system operacyjny dokonuje optymalizacji wykorzystania urządzeń podłączonych do komputera oraz zapewnia poprawne nimi sterowanie. Specjalne moduły, które wchodzą w skład typowego systemu operacyjnego, zwane sterownikami, odpowiadają za udostępnienie aplikacjom w jednolity sposób dostępu do urządzeń wejścia / wyjścia. Dzięki temu każde nowe urządzenie będzie poprawnie współpracowało z każdą aplikacją zainstalowaną w systemie, o ile producent kupionego urządzenia przygotował odpowiedni sterownik.
  • Gromadzenie danych na dysku oraz zarządzanie nimi - wszystkie systemy operacyjne wyposażone są w moduły obsługujące system plików, który jest rodzajem struktury danych umieszczanych na dysku, pozwalającej na logiczne uporządkowanie danych poprzez podział na pliki i grupowanie ich w katalogach.
  • Maszyny wirtualne - każdy system operacyjny udostępnia aplikacjom na nim uruchamianym tak zwane maszyny wirtualne, czyli uproszczone obrazy maszyn, na których pracuje dana aplikacja. System operacyjny udostępnia danej aplikacji konkretne szczegóły, które dotyczą samego komputera, a także dodatkowych rozszerzeń ułatwiających pracę. Przykładowo katalog, który udostępniony jest przez sieć lokalną aplikacja widzi w identyczny sposób, jak katalogi znajdujące się na dysku twardym komputera, na którym została uruchomiona. Aplikacja nie musi zajmować się obsługą sieci w trakcie korzystania z takiego katalogu, całą obsługą sieci zajmuje się system operacyjny udostępniając katalog znajdujący się gdzieś w sieci, jako katalog lokalny, danej aplikacji.
  • Wielozadaniowość - cecha ta mówi nam, że na jednym komputerze może zostać uruchomionych wiele aplikacji w tym samym momencie, przy czym każda z nich otrzyma swoją własną maszynę wirtualną. Dzięki temu faktowi aplikacja będzie mogła działać w taki sposób, jakby była jedyną aplikacją uruchamianą na komputerze; dzięki czemu nie jest konieczne specjalne przydzielanie zasobów poszczególnym aplikacjom, aby mogły one dzielić się między sobą dostępem do komputera - wszystkim automatycznie zawiaduje system operacyjny.
  • Interakcja z użytkownikiem - rolę tę pełni warstwa zewnętrzna systemu, zwana również warstwą powłoki - Shell, która umożliwia użytkownikowi na uruchomienie danej aplikacji. Środowiska graficzne do tej części systemu wykorzystują również elementy standardowe interfejsu, które wykorzystywane są przez aplikacje, przykładowo standardowe kontrolki i okienka dialogowe.
  • Komunikacja z innymi komputerami - stanowi jeden z najbardziej istotnych elementów systemu operacyjnego. Za sprawą modułów obsługujących sieć, mamy możliwość dostępu zarówno do dysków twardych komputera w sieci lokalnej i drukarek sieciowych, jak i dostępu do Internetu.

Najważniejszymi cechami decydującymi o użyteczności danego systemu operacyjnego są:

  • Prostota instalacji oraz intuicyjna obsługa systemu.
  • Możliwość koegzystencji z innymi rodzajami systemów, czyli możliwość czytania oraz zapisywania danych na należących do innych systemów partycjach, a także współpraca oraz wymiana danych między komputerami znajdującymi się w obrębie tej samej sieci lokalnej, czy w Internecie.
  • Zgodność sprzętowa, czyli możliwość instalacji na wszystkich możliwych konfiguracjach sprzętowych, która jest niekiedy utrudniona, jeżeli brak jest odpowiednich sterowników dla określonych urządzeń.
  • Bezproblemowa wymiana danych, a zwłaszcza dokumentów pomiędzy różnymi aplikacjami stosowanymi w różnych systemach operacyjnych.
  • Przystosowanie systemu do surfowania po Internecie, czyli możliwie jak największa wygoda w przeglądaniu witryn, odpowiednie zarządzanie protokołami internetowymi, oraz odporność samego systemu na ataki z sieci.
  • Ilość działających na danym systemie aplikacji, ponieważ nawet idealny system operacyjny będzie praktycznie bezużyteczny, jeżeli nie zostanie pod niego napisane oprogramowanie podobne do tego, którego powszechnie używa się w innych systemach.
  • Lokalizacja systemu, czyli wersja językowa zgodna z językiem ojczystym użytkownika.
  • Cena systemu i prostota ewentualnej rejestracji.
  • Pomoc techniczna.

Systemy operacyjne dzieli się ze względu na:

  • sposób komunikowania się z użytkownikiem, do grupy tej należą:
    • systemy tekstowe, z którymi komunikacja następuje przy pomocy komend wydawanych w linii poleceń, przykładowym systemem tego typu jest DOS.
    • systemy graficzne, z którymi komunikacja następuje przy pomocy ikon reprezentujących programy i pliki oraz okien graficznych, reprezentujących foldery. Obsługa systemu tego typu opiera się na odpowiedniej manipulacji przy pomocy myszki i klawiatury różnymi symbolami, którym przypisano określone działanie.
  • architekturę systemu operacyjnego, do grupy tej należą:
    • systemy monolityczne, których struktura jest najprostsza. Są to najczęściej systemy jednozadaniowe, czyli takie, które potrafią wykonywać tylko jedno zadanie w określonym czasie.
    • systemy warstwowe, które posiadają hierarchiczną strukturę poleceń systemowych. System operacyjny może w tym samym czasie wykonywać wiele poleceń, dzięki odpowiednim przydziałom czasu procesora. Możliwa jest na przykład edycja tekstu pewnego dokumentu i drukowanie innego.
    • systemy typu klient / serwer, których struktura jest bardzo rozbudowana. Pełnią one nadzór nad systemami podrzędnymi, które są zainstalowane w poszczególnych komputerach należących do sieci. Aplikacje są postrzegane przez system operacyjny jako klienci, którzy dostarczają usług swoim serwerom. Każdy klient komunikuje się z serwerem poprzez jądro systemu, natomiast każdy serwer potrafi pracować we własnej, chronionej i wydzielonej z pamięci operacyjnej przestrzeni adresowej. Jest on dobrze odizolowany od innych procesów uruchomionych w tym samym momencie na komputerze. Systemy operacyjne typu klient / serwer wykonują zadania oraz rozporządzają zasobami na trzy sposoby:
      • każda aplikacja wykonywana jest przez serwer, natomiast wyniki są wyświetlane na ekranie klienta,
      • serwer odpowiada za dostarczanie danych dla aplikacji, które uruchamiane są na komputerach klientów,
      • każde współpracujące ze sobą komputery są traktowane na równi, tak zwane peer to peer, wzajemnie korzystając ze swoich zasobów.

WINDOWS

Historia

Windows jest ogólną nazwą grupy najpopularniejszych na świecie systemów operacyjnych, które przeznaczone są w większości na komputery klasy PC. Rodzina tych systemów została opracowana oraz jest systematycznie rozwijana przez firmę Billa Gatesa: Microsoft. Pierwszy system Windows został wprowadzony na rynek na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Jego bardzo nowoczesny i przejrzysty graficzny interfejs użytkownika zrewolucjonizował sposób, w jaki zwykły użytkownik komunikuje się z komputerem. Dzięki temu systemowi komputery stały się wygodnymi oraz użytecznymi narzędziami pracy i rozrywki, odniosły one sukces nawet, jeśli chodzi o domowe zastosowania. Wraz z kolejnymi wersjami systemów Windows Microsoft wprowadza coraz bardziej zaawansowane technologie, które umożliwiają prostą i intuicyjną obsługę bardzo zaawansowanych aplikacji, a także pełną kontrolę nad podłączonymi do komputera urządzeniami. Firma Microsoft dostarcza końcowemu użytkownikowi wraz ze swoim systemem zestaw podstawowych aplikacji graficznych, tekstowych i multimedialnych. Jej doskonałym uzupełnieniem jest pakiet biurowy Microsoft Office, który oferuje bogaty zestaw profesjonalnych narzędzi za dodatkową opłatą. Pierwsze wersje systemu Windows, czyli Windows 1.0, wydany w 1984 roku oraz Windows 2.0 wydany w roku 1987 stanowiły w zasadzie zwykłe nakładki na system DOS, nie wzbudziły przez to większego zainteresowania, ponieważ na rynku można było znaleźć wiele aplikacji o podobnych funkcjach. Popularność i powszechne zastosowanie systemów Windows przyniosła dopiero wprowadzona w roku 1989 wersja 3.0 tego systemu, którą rok później rozwinięto do wersji 3.1.

Windows 3.1

Wersja 3.1 systemu Windows współpracowała z systemem MS - DOS, sterując razem poszczególnymi zasobami komputera. Windows 3.1 nie stanowił jednak w pełni wartościowego systemu operacyjnego, ponieważ wymagał obecności w komputerze systemu operacyjnego DOS. W momencie uruchomienia systemu, na ekranie pojawiał się Menedżer Programów, który stanowił centrum sterownicze, dzięki któremu możliwe stało się łatwe przeglądanie oraz organizowanie plików na dysku twardym komputera. Windows 3.1 nie był jednak zwykłą nakładką graficzną na system DOS, która tłumaczyła kliknięcia na odpowiednie polecenia, tak jak poprzednie wersje tego systemu. Rewolucją stała się możliwość uruchomienia jednocześnie kilku programów, które po swoim starcie pojawiały się na ekranie monitora w różnych oknach. Windows 3.1 był wyposażony w kilka prostych programów, służących do realizacji podstawowych zadań, takich jak robienie rysunków oraz pisanie listów.

Windows 95

Windows 95, znany pod kodową nazwą Chicago, okazał się przełomową wersją systemu i stał się podstawowym systemem instalowanym na niemal każdym nowym komputerze na świecie. Od chwili swojej światowej premiery w sierpniu 1995 roku system ten zyskał wręcz olbrzymie grono użytkowników, stając się równocześnie najchętniej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno, jeśli chodzi o zastosowania profesjonalne, jak i zwykłe - domowe. W odróżnieniu od swoich poprzedników system Windows stał się systemem bardzo rozbudowanym oraz wszechstronnym. Oferował niespotykaną w poprzednich wersjach możliwość integracji systemu z aplikacjami pod nim uruchamianymi. Kolejnymi innowacjami było w pełni 32 - bitowe jądro systemowe, nowoczesne mechanizmy sieciowe oraz otwartość na korzystanie z sieci Internet. Posiadał 32 - bitowe moduły zarządzające w bardzo efektywny sposób pamięcią komputera, co pozwoliło na w zasadzie nieograniczone możliwości w alokowaniu pamięci operacyjnej. Możliwym stało się stosowanie długich nazw plików, dochodzących nawet do 255 znaków, wprowadzono wielozadaniowość wywłaszczeniową oraz pełną obsługę standardu Plug & Play. Szczególnie uznanie wzbudził bardzo wygodny interfejs użytkownika. Aby prawidłowo funkcjonować, Windows 95 wymagał komputera zaopatrzonego w procesor klasy, co najmniej 386 wraz z czterema MB dostępnej pamięci operacyjnej.

Windows 98

Wersja 98 systemu Windows oferowała sobą zmodernizowany interfejs graficzny, który charakteryzował się pełną integracją Eksploratora Windows z przeglądarką internetową Internet Explorer. Udostępniono nowy system pomocy online dostępny w formacie HTML oraz nowy system plików FAT-32, który umożliwia obsługę dużych dysków. Wprowadzono także liczne narzędzia diagnozujące oraz nadzorujące system, a także pulpit aktywny i program umożliwiający wykonywanie kopii zapasowych danych. Wsparto obsługę wielomonitorową systemu, przykładowo możliwym stało się podłączenie do jednego komputera dwóch monitorów jednocześnie, dzięki czemu znacznie wzrósł komfort pracy w aplikacjach typu CAD. Wraz z systemem Windows 98 stworzono nowe wersje bibliotek DirectX 5.0, oraz wprowadzono pełną obsługę technologii MMX. Windows 98 oferował ponadto wsparcie programowe dla wielu nowych technologii, takich jak AGP, USB, IEEE 1394, DVD, ISDN, posiadał również wbudowane wsparcie dla nowoczesnych akcelatorów graficznych 3D oraz dawał możliwość automatycznych aktualizacji systemu poprzez Internet. Windows 98 stał się systemem dużo bardziej przyjaznym dla laptopów, ponieważ uznawał wszystkie typy urządzeń PC Card, podczerwone porty IrDa oraz stacje dokujące, a także nowe specyfikacje odpowiadające za zarządzanie zasilaniem: ACPI oraz AMP. Wprowadzona również została obsługa urządzeń peryferyjnych zgodnych ze standardem Device Bay. Windows 98 był systemem szybszym od swojego poprzednika, był jednak również znacznie bardziej wymagający, jeśli chodzi o konfigurację sprzętową. Aby wygodnie pracować w tym systemie trzeba było mieć na wyposażeniu, co najmniej Pentium 166 Mhz MMX oraz 32 MB pamięci RAM. Druga znacznie poprawiona wersja tego systemu nosiła nazwę Windows 98 SE i pojawiła się w czerwcu roku 1999. Poprawiona została niezliczona ilość błędów, dodano wiele nowych sterowników, a także umożliwiono na współdzielenie łącza dostępu do Internetu - Internet Connection Sparing, w skrócie ICS.

Windows NT

NT w tej wersji systemu Windows oznacza New Technology. Jest to system operacyjny typu sieciowego wprowadzony przez firmę Microsoft z myślą o bardzo wydajnych serwerowych komputerach oraz przemysłowych zastosowaniach. System Windows NT w przeciwieństwie do opisywanych poprzednio, nie był łatwy w codziennym użytkowaniu. Jego wygląd i zachowanie wydaje się być podobne do Windows 95 oraz Windows 98, podobnie jak inne systemy rodziny Windows, również Windows NT posiada graficzny interfejs użytkownika, który umożliwia łatwą realizację rozmaitych zadań. W systemie Windows NT w wersji 4.0 postawiono w największym stopniu na niezawodność samego systemu oraz wysokie bezpieczeństwo, co zostało osiągnięte dzięki sprawdzonemu i wygodnemu interfejsowi użytkownika pochodzącym z systemu Windows 95 oraz pełnej 32 - bitowości i wysokiej stabilności samego systemu. Poważną wadą tego systemu była słaba obsługa dodatkowych urządzeń, co przejawiało się brakiem odpowiednich sterowników, oraz nowy zaawansowany system plików NTFS, który był niekompatybilny z urządzeniami używającymi systemów Windows 95 oraz Windows 98. Problemem stała się również instalacja systemu, należało wiedzieć, jakie urządzenia wywołują, jakie numery przerwań, ponieważ system nie obsługiwał tego w sposób automatyczny, podobny do systemu Windows 95. System Windows NT był rozpowszechniany w dwóch wersjach: Windows NT Workstation, przeznaczony dla stacji roboczych, oraz Windows NT Serwer, przeznaczony dla serwerów.

Windows Millennium Edition

System Windows 98 SE miał być ostatnim systemem opartym na starym jądrze Windows 95 i Dosie. Następcą tego systemu miała być w zamierzeniach wersja konsumencka systemu Windows 2000, którą odchudzono z licznych funkcji istotnych w działaniu serwerów, a wzbogacono o typowe dla zastosowań domowych funkcje, na przykład wsparcie obsługi gier 3D oraz starego sprzętu komputerowego. W miarę prowadzenia prac nad systemem Windows 2000 okazało się niemożliwością, aby pogodzić zarówno stabilność i zabezpieczenia technologii NT z wymaganiami stawianymi przez domowych użytkowników, czyli zgodność ze starszym oprogramowaniem i sprzętem. Zaprojektowano więc ostatni system z rodziny 9x, który byłby równie uniwersalny, co jego poprzednicy, wprowadzałby jednak kilka rozwiązań systemu Windows 2000. Umożliwiłoby to ostateczne zerwanie z rodowodem DOSowym oraz przygotowało grunt pod projektowany w ówczesnych czasach system Windows XP. Bazując na tych założeniach firma Microsoft wprowadziła na rynek system Windows Millenium Edition. Pierwszym skojarzeniem, które nam się nasuwa do podobieństwo w nazwie do Windows 98 Second Edition. Nie jest to bezpodstawne, ponieważ zakres zmian, który został wprowadzony w nowych oknach bardziej pasowałby do systemu o nazwie Windows 98 Third Edition. System ten w zamyśle miał stanowić symbol strategii Microsoftu mający na celu skupienie wszelkich potrzebnych zwykłemu użytkownikowi funkcji w jednym systemie operacyjnym. Windows Millenium Edition był lansowany jako produkt przeznaczony dla zwykłego domowego użytkownika, który zainteresowany jest rozrywką, Internetem oraz maksymalną zgodnością systemu operacyjnego z posiadanym przez niego sprzętem i oprogramowaniem.

Windows 2000, Windows XP, Windows 2003

W nowym wieku firma Microsoft zafundowała nam prawdziwe multum systemów operacyjnych. Systemy te są o wiele stabilniejsze od systemów rodziny 9x, i są wykorzystywane zarówno w zastosowaniach domowych, jak i w profesjonalnych serwerach. Nie sposób w tym artykule opisać choćby części funkcji, które wniosły sobą coraz to nowe wersje systemów. Wyłączając problem drobnych błędów, których niestety w systemach Microsoftu jest nadal multum, stanowią one naprawdę bardzo wygodne narzędzia do codziennej pracy i zabawy zarówno dla profesjonalistów, jak i dla zwykłych użytkowników.

MS DOS

Nazwa MSDOS oznacza Microsoft Disk Operation System i stanowi dyskowy system operacyjny przeznaczony dla pojedynczego użytkownika. Pierwsza wersja tego systemu przeznaczona była dla 16 - bitowych komputerów wykorzystujących procesory z rodziny Intel 8086. System ten stanowi rozwinięcie systemu QDOS, który został opracowany w Seattle Computers przez pionierską firmę zajmującą się budową oraz programowaniem komputerów opartych na procesorach Intel 8086. Następne wersje tego systemu, noszące nazwę 86 DOS firma Microsoft wykupiła w roku 1981 i od tej pory są znane pod nazwą MS DOS. System ten w założeniu miał działać bardzo szybko, efektywnie gospodarując dostępną pamięcią dyskową. W stosunkowo krótkim czasie zostały opracowane dla tego systemu programy użytkowe, dzięki czemu producenci chętnie instalowali ten system w swoich komputerach. Świetnym chwytem marketingowym było udostępnienie przez Billa Gatesa firmom sprzedającym sprzęt komputerowy prawa do darmowej instalacji jego systemu, dzięki czemu przyzwyczaił do swojej marki rzesze ludzi i utorował sobie drogę do powszechnego przyjęcia systemów Windows jako standardu światowego w zakresie systemów operacyjnych, którym to system ten pozostaje do dzisiaj. Pierwsza wersja systemu DOS, oznaczona numerem 1.0, została wydana w roku 1980 i obsługiwała jednostronne dyskietki. W wersji 1.1 umożliwiono korzystanie z dyskietek dwustronnych zawierających 8 sektorów na pojedynczą ścieżkę. W roku 1982 wprowadzono na rynek nową wersję systemu oznaczoną numerem 2.0, a następnie wersję 2.1. Umożliwiały one wykorzystanie stałego dysku oraz dołączanie zupełnie nowych urządzeń zewnętrznych. Również całe działanie systemu zostało znacznie usprawnione, głównie dzięki poprawieniu błędów z pierwszych wersji systemu. Zmieniono format dysku na 9 sektorów na ścieżkę oraz 360 KB pojemności. Również organizacja katalogu plików zapisanych na dysku twardym uległa zmianie. Wersja DOSu o numerach 3.x przeznaczone były dla komputerów klasy IBM PC, chociaż można było je uruchamiać także na starszych modelach. Charakterystycznym dla DOSu stało się zarządzanie plikami, które zapisywano w oddzielnych katalogach. Stworzyły one drzewo katalogowe, które składało się z katalogu głównego oraz podkatalogów. Do zakresu czynności wykonywanych przez system DOS weszło:

  • Zarządzanie dostępną pamięcią operacyjną komputera. Najpierw system przydzielał dany zasób pamięci, a następnie ją zwalniał.
  • Sterowanie pracą zewnętrznych urządzeń, takich jak klawiatura, monitor, odczyt i zapis zewnętrznej pamięci, złącza szeregowe i równoległe.
  • Zarządzanie informacjami zapisanymi w pamięci zewnętrznej dzięki organizacji systemu plików. W skład podstawowych czynności wchodziło zapisywanie, tworzenie, odczytywanie oraz kasowanie plików znajdujących się w strukturze hierarchicznej.
  • Komunikacja z użytkownikami oraz udostępnianie innych elementów oprogramowania podstawowego, użytkowego i narzędziowego.
  • Kontrola poprawności pracy danego sprzętu oraz organizacja w awaryjnych sytuacjach takich jak: brak zewnętrznego urządzenia, brak dostępu do zewnętrznego urządzenia, błąd pamięci operacyjnej, błąd zapisu do pamięci zewnętrznej, błąd odczytu z klawiatury.

LINUX

Linux jest wielo-użytkowym, wielozadaniowym 32-bitowym systemem operacyjnym opartym na jądrze systemu UNIX, który został stworzony przez fińskiego informatyka Linusa Torvaldsa. Pierwsza wersja tego systemu powstała w sierpniu roku 1991 i od tego czasu system podlegał ciągłym poprawkom przez ogromną rzeszę programistów współpracujących ze sobą i rozwijających kod źródłowy systemu rozpowszechnianego na zasadach licencji GPL, czyli General Public License. Licencja ta zapewnia możliwość bezpłatnego użytkowania systemu oraz brania czynnego udziału w jego rozwoju. Zarówno sam kod źródłowy, jak i gotowy do instalacji system są bezpłatne i dostępne dla wszystkich ludzi bez żadnych ograniczeń. Istnieje możliwość uruchomienia w systemie Linux wszystkich 16, 32 oraz 64 bitowych aplikacji systemów Windows, jednak należy w tym celu użyć odpowiedniego emulatora. Najpopularniejszymi dystrybucjami Linuxa są RedHat, Debiab, S.u.s.e, Slackware, Kaldera, Mandrake. Każdy pakiet dystrybucyjny Linuxa bazuje na tym samym jądrze - kernelu. Kernel zawiera w sobie podstawowe funkcje systemu. Odpowiada za ładowanie niezbędnych sterowników obsługi sieci, systemu plików, dołączonych urządzeń, a także uruchamia mnóstwo poleceń narzędziowych, które można wpisać w linii komend. Swoją stale rosnącą popularność system Linux zawdzięcza ogromnej stabilności działania, z uwagi na tą właściwość znalazł zastosowanie w zaawansowanych narzędziach programistycznych oraz serwerowych. Dzięki tym zastosowaniom staje się on coraz bardziej popularny. Zwiększa się również liczba programów, które przeznaczone są właśnie na ten system operacyjny, dzięki czemu zaczyna on konkurować z systemami Windows również w przypadku zastosowań domowych. Po uruchomieniu tego systemu użytkownik podaje swoją nazwę użytkownika i hasło, a następnie wydaje polecenie startx, co uruchamia interfejs graficzny systemu, zwany pod nazwą X-Window. Podobnie jak miało to miejsce w przypadku systemów DOS i Windows, także w Linuxie mamy drzewo folderów. Panuje tutaj jednak znacznie większy porządek. Każdy ze zbiorów systemu jest umieszczony w oddzielnych folderach w zależności od tego, jakiego jest typu. Linuxowym odpowiednikiem pakietu biurowego MS Office jest darmowy StarOffice. Linux stanowi naprawdę ciekawą alternatywę dla systemów rodziny Windows. Poza tym, że jest darmowy, uznawany jest również za najbardziej stabilny system, który jest w znacznym stopniu zabezpieczony przed włamaniami. Pewną wadą tego systemu jest jego trudniejsza konfiguracja oraz użytkowanie, co sprawiło, że system Linux na początku swojej kariery znajdował zastosowanie w zasadzie wyłącznie jako system serwerowy. Istnieją jednak dystrybucje Linuxam, które charakteryzują się bardzo przyjaznym środowiskiem pracy oraz procesem instalacyjnym, dlatego sięgają po nie nawet mniej doświadczeni użytkownicy komputerów, których nie stać na komercyjną wersję systemu Windows.

UNIX

Unix jest jednym z najstarszych systemów operacyjnych, który był używany tak w pojedynczych komputerach jak i w sieciach komputerowych. Istnieje wiele firm, które nieprzerwanie korzystają z coraz to nowszych wersji tego systemu od czasów lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy on powstał. Chociaż jest on dużo bardziej skomplikowany w użyciu w stosunku do chociażby Windowsa, to posiada jednak wielu zwolenników. Jest on najbardziej stabilnym systemem, zapewnia przy tym największe bezpieczeństwo przechowywanych danych. Występują, co prawda znaczne kłopoty przy instalacji i konfiguracji tego systemu, spowodowane głównie brakiem odpowiednich sterowników, zapewnia on jednak o wiele lepszą kontrolę zasobów komputera oraz jego mocy obliczeniowej. W dzisiejszych czasach istnieje wiele wersji tego systemu. Do najbardziej popularnych należą Linux, UnixWare, AIX, HP - UX. Systemami, które są często używane w komputerach osobistych jest darmowy Linux oraz UnixWare firmy SCO. Kolejne wersje systemu, stosowane przez niektóre firmy, to HP - UX Hewlett Packarda oraz AIX firmy IBM.

CP/M

Pod tym skrótem kryje się system operacyjny o pełnej nazwie Control Program for Microcomputer. Jest to jeden z pierwszych systemów operacyjnych, który przeznaczony był na komputery z procesorami Intel 8080 oraz Zilog Z80 na pokładzie. Został on opracowany w roku 1974 przez firmę Intel. Charakteryzowały go niewielkie wymagania, co do dostępnej pamięci mikrokomputera. W chwili, gdy powstały procesory 16 - bitowe Intel 8086 oraz pochodne, powstała nowe wersja tego systemu oznaczona CP/M 86, która została ostatecznie wyparta przez system MS DOS.

OS/2

OS/2 jest systemem operacyjnym, który powstał przy współpracy firm Microsoft i IBM w roku 1987. Na początku był to system wyłącznie tekstowy, chociaż był 32 - bitowy i obsługiwał wielozadaniowość. Kolejne wersje tego systemu wyposażono w system plików HPFS, który jest znacznie bardziej wydajnym systemem plików w porównaniu do FAT. Wprowadzono również interpreter REXX, który umożliwiał pisanie dosyć wyrafinowanych programów. W roku 1990 firma Microsoft wycofała się ze współpracy przy rozwijaniu systemu i od tamtej pory OS/2 był rozwijany wyłącznie jako produkt firmy IBM. W roku 1991 została stworzona kolejna wersja tego systemu, którą wzbogacono o obsługę wirtualną systemów DOS / Windows. Dzisiaj dostępna jest już czwarta wersja tego systemu operacyjnego, która w pełni obsługuje najnowsze technologie. OS/2 Warp to w pełni 32 - bitowy graficzny i obiektowy system operacyjny. Jest to system wieloużytkownikowy, wielozadaniowy i wielowątkowy. To jedyny system przeznaczony dla komputerów PC, który w tak dogłębny sposób korzysta z technik obiektowych, które związane są z ukierunkowaniem na dokument, graficzną reprezentacją obiektów rzeczywistych, czy posługiwaniem się różnymi typami danych.

BeOS

BeOS jest stosunkowo nowym systemem operacyjnym, który można uruchomić zarówno na komputerach klasy PC, jak i na Macintoshach. Łączy on w sobie wszystkie najlepsze cechy takich systemów jak Windows, Mac OS, IBM OS/2 i Linux. Zaprojektowano go z myślą o bezkompromisowym spełnianiu warunków wielowątkowości i wielozadaniowości procesów. BeOS jest systemem w pełni 64 - bitowym.