- Przedmiot badań makroekonomii.
Makroekonomia obejmuje zagadnienia związane m.in. z badaniem procesów rynkowych, modelów przemysłu, metod handlu, jak również ze strukturą problemów występujących w gospodarce narodowej tj.:
- problem bogactwa i ubóstwa (w skali narodowej, regionalnej),
- problem inflacji, bezrobocia, czarnej i szarej strefy gospodarczej,
- problem prawa, przestępstw gospodarczych i korupcji,
- problem polityki i biurokracji,
- problem dyskryminacji rasowej, religijnej, seksualnej.
Makroekonomia zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości lub jej głównych komponentów wraz z prezentowaniem szerokiego kontekstu aktywności gospodarczej.
Makroekonomia stara się odpowiedź na następujące pytania:
- Co kształtuje dochód narodowy oraz poziom produkcji?
- Co wpływa na ogólny poziom cen oraz wskaźnik inflacji?
- Co determinuje poziom zatrudnienia i bezrobocia w gospodarce?
- W jaki sposób polityka fiskalna i monetarna państwa wpływa na ogólny poziom dochodu, produkcji, cen, zatrudnienia i bezrobocia?
- Jakie działania można podjąć, aby przeciwdziałać recesji gospodarczej, inflacji czy bezrobociu?
- Model gospodarki prostej - "simple economy"
Model gospodarki prostej opiera się na równaniu:
Y = C + S
gdzie:
Y - wartość produktu krajowego brutto (wartość dochodów gospodarstw domowych),
C - wartość wydatków konsumpcyjnych realizowanych przez gospodarstwa domowe,
S - wartość oszczędności gospodarstw domowych.
Jako że w modelu gospodarki prostej oszczędności gospodarstw domowych przeznaczane są (wykorzystywane) na inwestycje (I) w gospodarce:
S = I
równanie produktu krajowego brutto może przybrać postać:
Y = C + I
Model gospodarki prostej nie uwzględnia kwestii związanych z konsekwencjami wymiany towarów i usług z zagranicą oraz oddziaływania interwencjonizmu państwa.
- Główne mierniki makroekonomiczne.
Do głównych mierników makroekonomicznych zalicza się:
- Produkt Narodowy Brutto (PNB),
- Produkt Krajowy Brutto (PKB),
- Produkt Narodowy Netto (PNN),
- Dochód Narodowy (DN),
- Dochód Osobisty (DO),
- Dochód Osobisty do Dyspozycji (DOD).
Poniżej przedstawiono szczegółowe relacje pomiędzy głównymi miernikami makroekonomicznymi.
PNB (Produkt Narodowy Brutto)
(-) zużycie kapitału
(-) amortyzacja
= PNN (Produkt Narodowy Netto)
PNN
(-) podatki pośrednie od przedsiębiorstw oraz inne płatności niepodatkowe
(-) płatności transferowe przedsiębiorstw (m.in. niespłacone terminowo długi konsumentów, dary przekazywane instytucjom dobroczynnym)
(-) rozbieżności danych statystycznych
(+) subwencje przeznaczane na różne czynniki produkcji pomniejszone o nadwyżkę bieżącą przedsiębiorstw państwowych
= DN (Dochód Narodowy)
DN
(-) zyski przedsiębiorstw
(-) oprocentowanie netto
(-) wpłaty na ubezpieczenia społeczne
(-) pomniejszone o potrącenia dodatki do płac
(+) płatności transferowe dokonywane przez rząd na rzecz osób fizycznych
(+) płatności transferowe przez przedsiębiorstwa na rzecz osób fizycznych
(+) dochody osobiste z dywidend i odsetek od kapitału
= DO (Dochód Osobisty)
DO
(-) podatki osobiste i opłaty nieopodatkowane
= DOD (Dochód Osobisty do Dyspozycji)
Zadanie I:
PNB w 2005 r. w gospodarce polskiej wyniosło 600 bln zł, PNN = 500 bln zł, zaś dochody netto Polaków z tytułu pracy za granicą określono na 150 bln zł. Ile wyniosłą w tym roku amortyzacja (A)?
Rozwiązanie:
PNB - PNN = A
600 - 500 = 100
Odpowiedź:
Amortyzacja w 2005 r. wyniosła 100 bln zł.
Zadanie II:
Przy założeniu danych dot. PNB, PNN i amortyzacji z Zadania I oraz biorąc pod uwagę wielkość podatków pośrednich od przedsiębiorstw (T) wynoszących 60 bln zł, oblicz wysokość dochodu narodowego (DN) w 2005 r.
Rozwiązanie:
PNB - A - T = DN
600 - 100 - 60 = 440
Odpowiedź:
Dochód narodowy w 2005 r. wyniósł 440 bln zł.
