"Kartoteka" przedstawia skomplikowaną i dramatyczną sytuację człowieka w dzisiejszym świecie. Czasami ma się przy tym wrażenie, że przypomina moralitet, bo kwestie moralne wydobywa na plan pierwszy. Stara się uzmysłowić czytelnikom powagę sytuacji i zasugerować nieuchronny rozpad świata.
Właściwie nowatorstwo utworu polega już na ukształtowaniu bohatera, który jest zanurzony we współczesności, ale i bardzo uniwersalny. Chociaż reprezentuje pokolenie Kolumbów to w gruncie rzeczy jest everymanem i każdy może się odnaleźć we jego biografii. Widmo wojennych przeżyć bardzo mu ciąży i sprawia, że jego świadomość jest wypaczona. Pochodzi z inteligenckiej rodziny i po okresie beztroskiej młodości musiał zderzyć się z trudnym doświadczeniem okupacyjnym. Późniejsze lata komunizmu wykształciły w nim uległość i postawę całkowitej bierności. Przekonał się, że nie warto podejmować jakichkolwiek działań, bo i tak efekt jest ten sam. Dominuje świadomość, że o jego życiu decydowały wypadki od niego niezależne. To rodzi smutne wnioski.
Jeśli chodzi o inne cechy dramatu, to warto wymienić: symultaniczność miejsca. W ujęciu dramatopisarza scena jest równocześnie pokojem, ulicą oraz kawiarnią. Natomiast synchroniczny czas pozwala ukazać wiele zdarzeń z życia bohatera. W największy stopniu nowatorstwo występuje w ujęciu akcji. Nie ma ona nic wspólnego z dawną tradycją kulminacji zdarzeń. Jest to jedynie ciąg niepowiązanych w związki przyczynowo-skutkowe faktów. Jesteśmy świadkami rozmowy Bohatera tkwiącego w łóżku z: rodzicami, jego sekretarką, czy panem z przedziałkiem. Poza tym widzimy zdawanie egzaminu dojrzałości, a nawet udzielanie wywiadu. Ten "antybohater" jest człowiekiem bezczynnym, bezideowym. Odrzuca on role ważne społecznie. Nie interesuje go funkcja przywódcy, inspiratora dziejów. Nie pragnie działań, do czego usilnie namawia go stateczny głos chóru. Woli zrezygnować z wszelkich zmagań.
Mamy do czynienia z udziwnionym światem i postaciami, które są wykładnią jakichś postaw czy stereotypów. Dominującą kategorią jest tu groteska. Często parodiowane są tradycyjne konwencje literackie. Tak dzieje się to w przypadku przywołanego tutaj dramatu romantycznego. O ile XIX wieczne zbudowane z luźnych scen pokazywały wzniosłe i heroiczne dzieje bohatera, to główny bohatera "Kartoteki" odrzuca romantyczną ideę czynu i daleki jest od poświęcenia się w imię wyższych celów.
Z kolei w chórze starców także zaszły daleko idące zmiany. W dramacie antycznym on reprezentował on mądre i dojrzałe stanowisko. Natomiast w dramacie Różewicza wspomniany chór towarzyszy dezintegracji bohatera i jedynie wygłasza niespójne kwestie, bez ładu i składu. "Kartoteka" zrywa tym samym z utartymi szablonami i formami. W tym dramacie otwartym wszystko jest możliwe. Celowo przy tym sięgnięto do techniki collage i niejako "poskładano" utwór z różnych cytatów, sloganów, rozmów. Nie dziwi więc nawet pomieszanie liryki, epiki z dramatem. Różewicz w bardzo nowatorski sposób skomponował swój dramat.
