Faust - otwarcie

Dzieło rozpoczyna dedykacja o charakterze inwokacyjnym, w której autor zwraca się do przyjaciół, miłości i wspomnień z przeszłości. To tej ostatniej właśnie dedykuje Fausta, zaznaczając, że jest ona dla niego ważniejsza niż chwile obecne.

Prolog w teatrze

Wstęp, w którym występują Dyrektor, Poeta tragiczny i Wesołek. Ich rozmowa służy wzbudzeniu refleksji na temat tego, czy literatura wysoka ma szansę na przyjęcie przez prostych ludzi i rozważania o naturze teatru. Całość ukazana jest jeszcze przed zasłoniętą kurtyną, bez dekoracji.

Prolog w niebie

Bóg, Zastępy Niebieskie i trzej Archaniołowie rozprawiają o wspaniałości stworzenia. Przybywa Mefistofeles, by zburzyć harmonię wykładem o marnej kondycji człowieka na ziemi. Rozwija się rozmowa, w efekcie której Bóg zakłada się z Mefistofelesem o duszę Fausta. Przedmiotem zakładu jest kwestia, czy uda się ocalić w Fauście świadomość prawej drogi, niezależnie od pokus, na które ma prawo wystawić go Mefisto.

CZĘŚĆ I

Noc

W noc Wielkiej Soboty Faust przebywa w swej pracowni. Niebawem ma odbyć się rezurekcja. Faust uskarża się sam przed sobą na to, że czuje się zupełnie jałowy w prawdziwą wiedzę. Nie zmieniają tego ani jego własne długoletnie badania, ani fakt, że przekazuje posiadaną wiedzę studentom. Gardzi rozumem, bo jest nie tylko niespełniony rozwojowo, ale również ambicjonalnie i osobiście. 

Bazowanie na zgłębianiu konwencjonalnej wiedzy uczyniło zeń pustelnika. Faust szuka innego sposobu na poznanie - kieruje uwagę na magię i świat duchów. Po wyjściu Wagnera, asystenta Fausta, który zjawia się na chwilę, bohater rozważa samobójstwo, ale rozpraszają go dzwony rezurekcyjne, które nasuwają wspomnienie o rozkoszy posiadania wiary dziecinnej.

Przed bramą

Opis przechodniów, którzy w Wielką Niedzielę wybrali się na spacer. Pośród nich pojawiają się Faust i Wagner, którzy rozmawiają o swym odmiennym nastawieniu do świata. W finale sceny zauważają czarnego pudla, którego zabierają ze sobą.

Pracownia

Faust, któremu towarzyszy teraz pudel, tłumaczy Ewangelię św. Jana. Nie podoba mu się jednak początkowe "Na początku było Słowo" i zmienia "Słowo" na "czyn". Pudel jest niespokojny, co irytuje Fausta, który usiłuje uspokoić go zaklęciem, ale bezskutecznie. 

Przyczynę tego wyjaśnia wyjście zza pieca Mefistofelesa. Przedstawia się on Faustowi jako duch, który ciągle przeczy oraz część siły, która pragnąć zawsze zła, czyni dobro. Początkowy lęk Fausta szybko ustępuje miejsca ciekawości, ale Mefistofeles podstępnie wymyka się z pracowni.

Pracownia

Ponownie obecny Mefistofeles kusi Fausta wizją tego, co od dawna jest pragnieniem bohatera: korzystaniem ze wszystkiego, co oferuje świat. Umowa między człowiekiem a diabłem wiąże się zawarciem kontraktu, którego ceną jest utrata duszy Fausta w momencie, gdy poczuje się on spełniony i powie "Chwilo, trwaj!". 

Faust wierzy, że taki moment nie nastąpi, gdyż ciągłe nienasycenie leży w jego naturze. Waha się jeszcze tylko, czy podróż w przestrzeni i czasie jest właściwa dla starca, jakim jest. Mefistofeles uspokaja go, po czym unoszą się razem i tak opuszczają pracownię.

Szynkowania Auerbacha w Lipsku

Grupa studentów spędza czas dobrze się bawiąc przy winie. Faust z Mefistofelesem zjawiają się i ten ostatni robi kuglarską sztuczkę, w efekcie której przednie wino wypływa z samego stołu. Na początku rozbawieni studenci przerażają się, gdy wino zamienia się w ogień. Faust wraz z Mefistofelesem znikają.

Kuchnia czarownicy

Po przybyciu tu Mefista i Fausta, okazuje się, że czarownica jest nieobecna, ale zastępują ją dwa koczkodany, z którymi ucina sobie pogawędkę diabeł. Wiedźma przybywa później. Cudownie odmłodzonemu dzięki jej eliksirowi Faustowi, objawia się w zwierciadle odbicie pięknej dziewczyny. Mefistofeles obiecuje mu ją już niebawem żywą.

Ulica

Obok Fausta przechodzi na ulicy dziewczyna, czternastoletnia Małgorzata. Jest skromna, niewinna i czysta, zatem nie przystaje na propozycję Fausta, który chce jej towarzyszyć w drodze do domu. Bohater nalega na Mefistofelesa, by ją dla niego zdobył. 

Szatan nie jest zachwycony wizją zdobywania dziewczyny tak bezgrzesznej, ale ulega naleganiom Fausta, choć zastrzega, że potrzeba czasu, by spełnić tę prośbę.

Wieczór

W komnacie Małgorzaty Faust z Mefistofelesem zostawiają puzderko biżuterii, co ma ją skłonić do ulegnięcia zalotom Fausta. Rzeczywiście, biżuteria ją zachwyca.

Promenada

Okazuje się, że matka Małgorzaty oddała klejnoty niewiadomego pochodzenia księdzu. Faust żąda od Mefistofelesa nowego daru dla wybranki.

Mieszkanie sąsiadki

Życzliwa Małgorzacie sąsiadka proponuje jej przymierzanie kolejnych klejnotów, które ta otrzymała, w swoim domu. Przybywa tam Mefistofeles mówiąc o śmierci męża sąsiadki. Dowód, że mężczyzna rzeczywiście nie żyje, obiecuje wskazać, gdy obie kobiety wysłuchają jeszcze drugiego świadka.

Ulica

Po krótkim oporze Fausta, zgadza się on zaświadczyć o śmierci męża sąsiadki, rad, że spotka dzięki temu Małgorzatę.

Ogród

Podczas spotkania w ogrodzie sąsiadka spoufala się z Mefistem, którego zachęca do ożenienia się z nią. Małgorzata zaś z Faustem czynią sobie wyznania miłosne. Ze strony Fausta są one kłamliwe. Zależy mu na zdobyciu dziewczyny, zatem znajduje dogodne miejsce do schadzek

Altana

 To w tym miejscu dochodzi do pocałunków Fausta oraz Małgorzaty. Mefistofeles nakazuje jednak przerwanie czułości i wyprowadza Fausta z ogrodu.

Grota w lesie

Faust wyrzuca Mefistofelesowi krzywdę, jaką robi on Małgorzacie swymi matactwami, na co ten wyśmiewa hipokryzję uczonego. Faust chce wierzyć, że kocha wielką miłością, diabeł skupia się na stronie zmysłowej tej relacji.

Pokoik Małgorzaty i Ogród Marty

Rozmowa między Faustem a Małgorzatą na temat Boga, w której Faust się wykręca od jednoznacznej deklaracji, co zasmuca Małgorzatę. Ulega prośbom Fausta o spędzenie wspólnej nocy. Kocha Fausta, mierzi ją tylko Mefistofeles.

Przy studni i Przedmurze

Dziewczyna odczuwa wyrzuty sumienia po ulegnięciu Faustowi. Czuje, że zaszła w ciążę. Porównując się do dziewcząt niegdyś potępianych, widzi, że stała się im równa.

Noc

Brat Małgorzaty wyzywa Mefista na pojedynek rozgoryczony upadkiem siostry. Faust uderza go nożem i ucieka wraz ze swym towarzyszem z miejsca wypadku. Ranny umiera przepowiadając siostrze los prostytutki.

Katedra

Małgorzata, pełna wyrzutów sumienia, mdleje w kościele. Przedtem zły duch objawia jej pełnię win, które na niej spoczywają.

Noc Walpurgi

Na miejsce spotkania czarownic przybywa i Faust z Mefistem. Podczas odbywającego się sabatu Faustowi objawia się widziadło przypominające Małgorzatę. Zdumiewa go czerwony sznurek na szyi ukochanej. Mefisto odwraca uwagę Fausta zabierając go na przedstawienie Sen nocy Walpurgi czyli Złote gody Oberona i Tytanii

Pochmurny dzień. Pole

Faust z przerażeniem dowiaduje się, że Małgorzata zostaje uwięziona, obarcza winą za to Mefistofelesa.

Więzienie

W Fauście, który wkracza do celi, Małgorzata początkowo nie rozpoznaje kochanka. Winna jest utopienia swego dziecka, ale Głos z góry sugeruje, że nie zostanie potępiona, choć szatan przepowiada jej zgubę. Faust ucieka z Mefistofelesem.