Czytelnicy, sięgający po mitologię, poznają nie tylko historie herosów, ich czyny, ale także sylwetki bohaterów. Każda postać ma określony charakter, sens jej czynów jest wyraźnie określony i łatwy do odebrania przez czytelnika. Herosi mitologiczni postrzegani są jako symbole ludzi realizujących określone postawy, dlatego wielu autorów późniejszych epok nawiązywało do tych wzorców postępowania, czerpało stamtąd inspiracje do napisania utworów. Takimi bohaterami są między innymi: Ikar, Prometeusz, czy Syzyf.

Mitologicznym ojcem wszystkich ludzi jest Prometeusz, uważany jest za opiekuna i męczennika. To wybitna jednostka, która poświęciła się dla sprawy całej ludzkości. Za dobroć okazaną "słabszej rasie", za bunt przeciw bogom, Prometeusz srogo zapłacił, Zeus rozkazał, aby przykuć go do skały Kaukazu, gdzie sęp codziennie wyjadał mu wątrobę, a ona odrastała. Prometeusz to symbol postaci, która cierpi z miłości do ludzi. To jego imię stało się podstawą określenia buntu - buntu prometejskiego.

Naśladowcą Prometeusza jest Konrad z III cz. "Dziadów", chce on poświęcić swe życie dla całego narodu, mówi: "Nazywam się Milijon, bo za miliony kocham i cierpię katusze". Podobną postawę przyjmuje podmiot liryczny z hymnu J. Kasprowicza pt. "Dzień gniewu", w którym to ukazany został koniec świata, a Bóg jawi się jako surowy sędzia, obojętny na cierpienia i wymierzający karę. Prometeusza nie zawsze jest ukazywany jako bohater poświęcający się dla ludzkości, współcześni twórcy jak np. Wisława Szymborska, Gustaw Herling Grudziński, czy też Zbigniew Herbert pokazują tego mitologicznego herosa jako figurę groteskową.

Kolejnym bohaterem mitologicznym, do którego nawiązują twórcy późniejszych epok jest Syzyf. Był on królem Koryntu, ulubieńcem bogów i częstym gościem uczt na Olimpie. Przychylność bogów w stosunku do Syzyfa wyczerpała się, gdy ten zdradził tajemnicą Zeusa. Władca Olimpu wysłał Tanatosa, bożka śmierci, by uwięził Syzyfa. Stało się jednak odwrotnie, to Tanatos został więźniem Syzyfa, a ludzie przestali umierać. Kolejnemu wysłańcowi bogów - Aresowi, udało się uwolnić Tanatosa, a ten jako pierwszego uśmiercił Syzyfa. To jednak jeszcze nie koniec przygód niesfornego Syzyfa. Był on bardzo przebiegły i przewidujący. Poprosił swą żonę, by nie grzebała jego zwłok, a to z kolei stało się pretekstem, by powrócić na ziemię. I tak przez wiele kolejnych lat Syzyf żył wśród swych bliskich. Gdy sobie jednak o nim przypomniano, spotkała go surowa kara, musi on wtaczać wielki głaz na górę, gdy zbliża się do celu, kamień wysuwa mu się z rąk i spada, a Syzyf musi rozpoczynać pracę od nowa - i tak bez końca. Syzyf jest symbolem pracy bezsensowne, która nie ma końca i nie przynosi żadnych efektów.

Twórcy różnych epok dosyć często odwołują się do prototypu postaci jakim Syzyf. Najdoskonalszym przykładem tego jest powieść Stefana Żeromskiego - "Syzyfowe prace". Bezsens podjętej pracy jest już wskazany w tytule. Powieść ukazuje daremne wysiłki osób przeprowadzających rusyfikację, nigdy nie uda im się zrusyfikować polskiej młodzieży.

Trzecim archetypem mitologicznym jest Ikar. To syn Dedala - konstruktora i rzeźbiarza. Ikar to symbol młodzieńczego buntu przeciw światowi dorosłych, dlatego też stał się przyjacielem młodzieży, idolem szalonych i nierozważnych nastolatków, którzy zawsze stają w opozycji do świata dorosłych. Ikar także nie posłuchał rad ojca, wzbił się ku słońcu, spełnił swe marzenie, ale przyszło mu za to sporo zapłacić. Ta jedna chwila szczęścia kosztowała go życie. Ikar to symbol człowieka, który uparcie dąży do zgłębienia tajników natury, nie baczy na cenę, jaką przyjdzie mu zapłacić. Historię Ikara wykorzystał Jarosław Iwaszkiewicz, zestawił Michasia, swego bohatera, z Ikarem. Podobnie jak mitologiczny bohater, Michaś zafascynował się książką, zapomniał o niebezpieczeństwach czyhających wokół, w efekcie czego został zabrany przez Niemców. Także Ernest Bryl w wierszu "Wciąż głoszą..." nawiązuje do mitologicznego bohatera. Pokazuje on podobieństwo między działaniem społeczeństwa, a zachowaniem Ikara. Także Polacy niejednokrotnie działali pod wpływem impulsu, a ich poczynania kończyły się klęską. Autor polemizuje z kultem Ikara, staje po stronie rozsądku i trzeźwości. Także twórcy obrazów, słynni malarze sięgają do tradycji mitologicznej i wydobywają interesujące ich motywy. Postacią Ikara zainteresował się Pieter Breugel, autor obrazu "Upadek Ikara".

W tej galerii postaci mitologicznych warto jeszcze zwrócić uwagę na Odyseusza, który przez 10 lat wracał do swej ukochanej ojczyzny i żony. Jest on symbolem wędrowca, który zmaga się z otaczającą go rzeczywistością, a przy tym zdobywa wiele cennych doświadczeń.

To nie wszyscy bohaterowie mitologiczni, którzy są uznanymi symbolami wartości uniwersalnych, jednakże nie sposób wszystkich wyliczyć. Dzieje tych bohaterów są natchnieniem dla pisarzy i malarzy, stają się one kontekstem dla wydarzeń aktualnych danemu autorowi. Treści mitologiczne wzbogacają przekaz wielu dzieł, pozwalają odkryć myśli twórców, odnaleźć przesłanie dzieł.

ARCHETYP - to uniwersalny sposób myślenia, pierwowzór odczuwania, zachowania. Archetypy pojawiły się w najstarszych dziełach np. w Biblii, czy w mitologii.