BALLADA -
Termin ballada pochodzi z języka włoskiego - ballare i oznacza tyle, co 'tańczyć'. Nazwa ta wskazuje na pierwotną formę ballady w postaci prowansalskiej tanecznej pieśni ludowej. Źródłem romantycznych ballad są duńskie i szkockie pieśni ludowe, powstałe w XII i XIII wieku.
Ballada należy do gatunku synkretycznego, który łączy elementy liryczne (nastrojowość, tajemniczość), epickie (narracja, fabuła) oraz dramatyczne (dialogi, bohaterowie w akcji). Język ballad wzoruje się na prostym, melodyjnym języku ludowym i zawiera elementy mowy potocznej, gwary oraz ludowych przysłów i sentencji.
Fabuła zazwyczaj skupia się na jednym dramatycznym wydarzeniu, owianym tajemnicą. Narrator nie jest wszechwiedzący, nie zna wszystkich faktów, posiada wybiórcze, niepełne informacje. Jego niewiedza nadaje opowieści zagadkowy charakter. Ingerencja złowrogich, groźnych sił nadprzyrodzonych w świat człowieka; obecność duchów, elfów i rusałek trzyma akcję w napięciu. Przyroda w balladzie jest nie tylko tłem wydarzeń, ale siłą sprawczą wydarzeń. Stoi na straży porządku moralnego człowieka, obserwuje go i osądza jego czyny. Człowiek jest istotą słabą, kruchą, nie mającą wpływu na siły natury.
Do najbardziej znanych twórców ballad należą: A. Mickiewicz, B. Leśmian, K. Przerwa-Tetmajer.
POEMAT DYGRESYJNY-
Słowo dygresja ( z łac. digressio) oznacza odejście od głównego tematu. Zasada ta jest realizowana w poemacie dygresyjnym przez wprowadzanie luźno związanych z fabułą kilku epizodów. Uboga, prosta fabuła jest pretekstem dla narratora do przedstawienia dygresji na aktualne tematy natury społecznej, kulturowej, politycznej, czy też artystycznej. Bogata problematyka, podejmowana w utworze współgra z bogactwem stylów, konwencji i gatunków literackich, zawartych w nim.
Poemat dygresyjny jest przykładem poematu epickiego. Jest to utwór narracyjny, wierszowany, składający się z ośmiowersowych strof (oktaw), łączący elementy liryczne i epickie. Narrator posługuje się językiem złośliwym, ciętym, chętnie stosuje ironię i żart.
Najbardziej znane poematy dygresyjne to: "Don Juan" G.Byeron'a, "Beniowski" J. Słowackiego.
