Dramat jest jednym z podstawowych, obok epiki i liryki, rodzajów literackich. Cechuje się on fabularnością, wielkością podmiotów i dialogowością. Swe korzenie ma w starożytnej Grecji i obrzędach, które odbywały się ku czci boga Dionizosa. Wtedy ukształtowały się jego klasyczne formy, do których zaliczamy: komedię, tragedię oraz dramat satyrowy. W czasach średniowiecza królował dramat liturgiczny, który był ściśle powiązany z religijnymi obrzędami, a przedstawienia miały miejsce głównie w kościołach. Wzorzec antyczny wykorzystała natomiast kolejna epoka - odrodzenie, kiedy to na jego kanwie powstała tragedia renesansowa ("Odprawa posłów greckich"). Wiek XVII przyniósł za sobą komedie i tragedie noszące znamiona klasycyzmu francuskiego (Corneille, Racine czy Molier). Nieco inny styl wypracował Szekspir i pewien odłam, jaki stworzył określany był z czasem dramatem szekspirowskim. W połowie wieku XVIII narodził się dramat mieszczański, którego cechami charakterystycznymi było umieszczenie akcji w zwykłym, codziennym otoczeniu i uczynienie bohaterem prostego człowieka (Diderot, Lessing).
Dramat romantyczny uciekał od klasycznych konwencji, a inspiracji szukał w melodramie i twórczości Szekspira. Główną rolę odgrywał tu bohater, który stawał się łącznikiem dla ukazanych wydarzeń (często połączonych ze sobą w luźny tylko sposób). Ważna rolę odgrywały tu jego uczucia, kondycja psychiczna i dręczące go konflikty wewnętrzne. Często łączono ze sobą przeciwstawne gatunki czy tematykę i tak: liryczność współwystępowała z dramatyzmem, realizm z groteską i fantastyką, tragizm łączył się tu z komizmem, a także z elementami fantastycznymi i groteskowymi. By oddać ogrom problematyki metafizycznej, przestrzeń dotąd zamkniętą - otwarto, a obok pojedynczego bohatera na scenie pojawiły się sceny zbiorowe, z udziałem tłumu. Dramat romantyczny charakteryzował się również mieszaniem stylów, tonacji czy różnorodnych technik, co pozwalało oddać dysharmoniczną wizję istniejącego świata.
Cechy dramatu romantycznego na przykładzie "Dziadów":
- Złamana reguła trzech jedności: miejsca, czasu i akcji (akcja jest wielowątkowa, niejednolita, odbywa się w dowolnym czasie, a jej miejsc może być wiele)
- Kompozycja jest luźna (pojawiają się sceny, które mają odrębny charakter i mogą poruszać różnorodną tematykę)
- Występują liczne epizody, często słabo tylko powiązane z akcją dramatu (monolog liryczny w części IV właściwe całkowicie zastępuje tu akcję utworu)
- Występują sceny zbiorowe (scena w więzieniu czy w kaplicy na cmentarzu)
- Dualny charakter świata przedstawionego (pojawiają się sceny realne obok fantastycznych czy tych o charakterze wizyjnym)
- Nowy typ bohatera - bohater romantyczny (ukazywany zwykle na tle zbiorowości np. narodu, człowiek samotny i wyobcowany, tajemniczy artysta, indywidualista, który nie potrafi odnaleźć się w otaczającej go rzeczywistości; jednocześnie, wyzwoliwszy się z nieszczęśliwego uczucia do kobiety, przemienia się w bojownika o wolność i niepodległość ukochanego kraju)
- Następuje tu połączenie różnych rodzajów literackich (tzw. synkretyzm rodzajowy)
- Ponad innymi gatunkami dominuje tu pierwiastek liryczny (Wielka Improwizacja, pieśń uwięzionych studentów czy monolog Gustawa)
- Występuje tzw. szekspiryzm, czyli zmienność nastroju, stylu czy języka w utworze (Widzenie Ewy, Salon Warszawski, scena więzienna)
- Pojawia się łączenie elementów o różnej wymowie emocjonalnej (sceny o charakterze wzniosłym obok tych przesyconych komizmem, groteską czy drwiną - patos Wielkiej Improwizacji obok rozmowy diabłów, mającej charakter groteski)
- Występują liczne elementy ludowości.
"Dziady" Adama Mickiewicza to cykl składający się z czterech części (w tym cześć I - nieukończona przez autora). Istnieje szereg cech, które łączą poszczególne części dramatu w jedną całość. Są to:
- Tytuł dramatu
- Główny bohater wspólny dla wszystkich części cyklu
- Obrzęd dziadów jako spoiwo między poszczególnymi częściami utworu
- Przekonanie o dualizmie istniejącego świata (silne związki między światem żywych i umarłych)
