Juliusz Słowacki piętnuje w "Kordianie" przeciwników aktywnej walki z despotycznymi rządami cara. Ich bierna postawa spotyka się z bezwzględną krytyką poety. To właśnie zwolennikom pasywności przeciwstawia Słowacki pragnącego czynu Kordiana - bohatera, który został doświadczony licznymi perypetiami losowymi i pytaniami o sens egzystencji, aż w końcu odnalazł swój życiowy cel. Niewątpliwym przełomem okazał się monolog wygłoszony przez Kordiana na szczycie Mont Blanc, gdzie postanowił on walczyć o niepodległość swojej ojczyzny, co dodało mu sporo energii, niezbędnej w tego rodzaju działaniach. Stamtąd bohater dramatu Słowackiego przybywa na chmurze do Polski, gdzie uczestniczy w tak zwanym spisku koronacyjnym. Planuje zamach na cara, wiedząc że za ten czyn czeka go kara śmierci, a mimo to jest gotowy poświęcić własne życie dla dobra Polski i Polaków. Niestety, nie wszystko idzie zgodnie z planem. Wraz ze zbliżaniem się do drzwi komnaty cara Kordianem targa coraz większa niepewność, która sprawia, iż ostatecznie traci on przytomność tuż pod sypialnią władcy Rosji. Dlaczego tak się stało? W końcu plan był dość prosty. Jednak po dokładniejszej ocenie całej sytuacji widać, że nie było to takie łatwe do wykonania. Zabójstwo cara mogłoby uwolnić Polskę spod jego władzy i zachęcić Polaków do angażowania się w działalność konspiracyjną. Mimo wszystko zamordowanie kogokolwiek jest czynem nieetycznym, godnym potępienia. A poza tym polski tron ani raz w dotychczasowej historii nie został splamiony krwią. W zachowaniu Kordiana przejawia się tragizm typowy dla bohatera romantycznego. Zostaje postawiony przed wyborem tak zwanego mniejszego zła w słusznej sprawie. Podobny los spotyka Gustawa-Konrada z trzeciej części "Dziadów" Adama Mickiewicza. On również wziął sobie do serca wyzwolenie narodu polskiego z rosyjskiego jarzma ("Nazywam się Milijon - bo za milijony kocham i cierpię katusze").
"Kordiana" można zaliczyć do dramatów narodowych, ponieważ traktuje o istotnym dla tamtego okresu zagadnieniu walki narodowowyzwoleńczej. Słowacki poddaje krytyce zwykłych, uległych caratowi ludzi, przeciwstawiając im postawę odważnego bojownika, gorącego patrioty, który nie waha się złożyć w ofierze własnego życia. Autor jest zwolennikiem tego rodzaju postawy.
"Kordian" z pewnością jest dramatem romantycznym. Cechuje się otwartością stylu, brakiem przyczynowo-skutkowego połączenia scen, które są ze sobą dość luźno związane. Charakterystyczny w dramacie romantycznym jest także mitologiczny czas wydarzeń oraz przestrzeń obejmująca niebo, piekło (szpital psychiatryczny) i ziemię. "Kordiana" uznano za dramat niesceniczny, do czego przyczyniła się typowa dla dramatu romantycznego fantastyczność i wizyjność.
Dramat Słowackiego został napisany przede wszystkim trzynastozgłoskowcem, przeplatanym ośmio- i jedenastozgłoskowcem. "Kordiana" zalicza się do najwybitniejszych dramatów polskiego romantyzmu.
